بریده‌هایی از کتاب نیلوفر و مرداب

هنگامی که ناامیدی شما را به زانو درمی‌آورد به هرجا که بنگرید تنها رنج را می‌بینید و احساس می‌کنید که در بدترین شرایط هستید. اما باید به یاد بیاوریم که رنج نوعی گِل‌و‌لای است که برای خلق لذت و شادی به آن نیاز داریم.

برخی افراد فکر می‌کنند که برای شاد‌بودن باید از تمام رنج‌ها دوری کنند و به همین دلیل دائماً هوشیار و نگرانند که مبادا با رنجی مواجه شوند. آنها با این نگرانی، آزادی و خودانگیختگی و لذتشان را از بین می‌برند.

یکی از دشوارترین کارها برای ما پذیرفتن این واقعیت است: هیچ قلمرویی نیست که در آن تنها شادی باشد و بس، بی‌هیچ رنجی. البته پذیرفتن این واقعیت به این معنا نیست که ما باید ناامید شویم.

توانایی بهره‌مندی از شادی مستلزم این نیست که رنج‌هایمان را به صفر‌برسانیم. در‌واقع، مهارت شاد بودن مهارت درست رنج‌کشیدن نیز هست.

مهارت شادی، به‌طور هم‌زمان، مهارت درست رنج‌بردن نیز است.

برای روییدن نیلوفر‌ به گِل‌و‌لای نیاز است. اگرچه آن گِل‌و‌لای بدبوست اما رایحهٔ نیلوفر بسیار دلنشین است. اگر آن گِل‌و‌لای نباشد، نیلوفر شکوفا نمی‌شود. شما نمی‌توانید بر روی سنگ مرمر ‌نیلوفر‌برویانید. این گُل بدون گِل‌و‌لای نمی‌تواند شکوفا شو

مهارت شاد بودن مهارت درست رنج‌کشیدن نیز هست. هنگامی که یاد بگیریم چگونه رنج‌هایمان را بپذیریم، در آغوش بکشیم، و درک کنیم، بسیار کمتر ‌رنج می‌کشیم. علاوه بر این، قادر خواهیم بود پیش‌تر ‌برویم و رنج‌هایمان را برای خودمان و دیگران به درک، لذت، و شفقت تبدیل کنیم.

هنگامی که عاشق یکدیگر هستیم به هم نیاز داریم، مخصوصاً زمانی که رنج می‌کشیم. رنج شما همان رنج او، و شادی او همان شادی شماست.

باید چنان رفتار کرد که اگر جهان نیز بر سر ما ویران شود متزلزل نشویم. کل زندگی چندان ارزش ندارد که به‌خاطر آن ازسرِ ترس بر خود بلرزیم یا دل‌افسرده شویم، تا چه رسد به نعمت‌های آن. بنابراین با شجاعت زندگی را بگذرانید و در برابر مصائب سینه را گستاخانه سپر کنید.

متن زیر پاسخ ویتگنشتاین به انتقاد خواهرش، هرمینه، است: «تو مرا به یاد کسی می‌اندازی که از پنجره‌ای بسته بیرون را نگاه می‌کند و نمی‌تواند حرکات عجیب‌و‌غریب یک رهگذر را برای خودش توضیح دهد. او نمی‌داند بیرون چه طوفان وحشتناکی است و یا آن رهگذر حتی شاید به‌سختی خودش را سرپا نگه داشته است.»

یکی از دلایل اینکه ما گاهی بالاترین ارزش و اهمیت را برای نظر دیگران قائل هستیم تا فهم و تشخیص خودمان، این است که «نظر دیگران» اساس احساس ما نسبت به خودمان است؛ احساسی که بارها‌و‌بارها آزرده شده است و ما از خودمان بدمان آمده است! و برای جبران این احساس بد دست به چه کارهایی که نزده‌ایم. در چنین وضعیتی هرچه از عمرمان بگذرد افسرده‌تر می‌شویم، زیرا براساسِ صرافت طبع خود عمل نکرده‌ایم. هربار برای اینکه لبخندی بر لبی بنشیند و یا پوزخندی بر لبی ننشیند باید دست به عمل بزنیم. ازاین‌رو، به بهای پیروزی در «بیرون» از «درون» می‌بازیم.

به خودتان اجازه دهید عمیقاً زندگی اینجایی و اکنونی را تجربه کنید، زیرا امکان زندگی راستین تنها در زیستن در لحظهٔ حال است. زندگی راستین را تنها با زیستن در لحظهٔ حال می‌توان یافت. دیگر می‌دانید که این ظرفیت و توانایی در شما هست که به‌سادگی با زندگی اینجایی و اکنونی، یعنی زندگی در لحظهٔ حال، ارتباط برقرار کنید.

هنگامی که یک گام بر می‌داریم، اگر بدانیم چگونه با ذهن‌آگاهی این کار را بکنیم، در همان لحظه که پاهایمان زمین را لمس می‌کنند آرامش را تجربه خواهیم کرد. جای افسوس دارد اگر‌روز را به شب برسانید بی‌آنکه از گام‌برداشتن بر روی زمین لذت برده باشید.

جرّ‌و‌بحث با دیگران به هنگام عصبانیت، فقط بذر خشم درونتان را آبیاری می‌کند. وقتی خشمگین هستید توجهتان را به خودتان بازگردانید و با بهره‌گیری از انرژی ذهن‌آگاهی با این رنج روبه‌رو شوید، با آغوشی باز آن را بپذیرید، علت‌های آن را ریشه‌یابی کنید، آتشش را فرو‌بنشانید و بر تاریکی‌های غفلت نور آگاهی بتابانید. فکر نکنید اگر با کلامتان به او حمله‌ور شوید و او را برنجانید حالتان بهتر خواهد شد. ممکن است دیگری حتی خشن‌تر از شما واکنش نشان دهد و وخامت و آتش خشم فزونی یابد. بودا به ما آموخت که به‌وقت اوج‌گرفتن خشم چشم و گوش بربندید و توجهتان را به خود بازگردانید، و ریشه‌های درونی آن را دنبال کنید. دگرگون کردن رنجِ ناشی از خشمتان تنها برای رهایی خودتان نیست، اطرافیان و حتی افرادی که از شما دور هستند نیز از آن سود خواهند برد.

«آنکه در این جهان بیش از همه رنج می‌کشد همان است که ادراک نادرست بسیاری دارد، و بسیاری از درک‌های ما انسان‌ها نادرست هستند».

درست همان‌طور که ممکن است در زندگی غم‌های کوچک بسیاری داشته باشیم و ذهن‌آگاهی ما را یاری می‌کند تا آنها را از خود دور کنیـم، همچنین انبوهی از لحظات کوتاه شادی نیز‌وجود دارند که می‌توانیم طعم آنها را با لذت بچشیم و آنها را بسط دهیم. می‌توانید شادی را در هر لحظه‌ای خلق کنید، چه در حال نوشیدن یک فنجان چای باشید چه در حال راه‌رفتن، یا فقط نشسته باشید و در حال نگریستن. افراد شِکوه می‌کنند که در زندگی هیچ شادی‌ای ندارند، غافل از اینکه تنها باید بسیاری از لذت‌های کوچک را که زندگی به آنها پیشکش می‌کند، دریابند و آنها را رشد دهند.

ما در اعماق دنیای درونمان گونه‌های بسیاری از بذرها را داریم. آن بذرهایی را که آبیاری می‌کنیم جوانه می‌زنند و خود را در جایی از بدن نمایان می‌سازند و می‌توانیم آنها را درک کنیم. بنابراین، در دنیای درون هر یک از ما جهنم و همچنین بهشت وجود دارند. این توانایی و استعداد در ما هست که نسبت به یکدیگر شفیق و مهربان باشیم، یکدیگر را درک کنیم، و از زندگی لذت ببریم. اگر تنها به چیزهای منفی درونمان، مخصوصاً رنج‌های برآمده از آسیب‌های گذشته، توجه کنیم، تنها در گِل‌ولای غم‌ها و رنج‌ها غوطه خواهیم خورد و دست به هیچ پرورش مثبتی در جهت خلق لذت و شادی نزده‌ایم.

شیوهٔ درک یکدیگر این‌گونه است که نخست باید به ندای رنج‌های درونمان گوش فرا دهیم، چرا که ریشهٔ رنج‌های ما و دیگران به هم متصل‌اند. عموماً افرادی همچون والدین، همسر، معلم‌ها، و همکارانمان را به‌خاطر آسیب‌ها و رنج‌هایمان سرزنش می‌کنیم. اما اگر عمیق‌تر بنگریم می‌توانیم سرچشمه‌های واقعی رنج‌های خودمان را دریابیم. و همچنین درمی‌یابیم آن افرادی را که می‌پنداریم عامدانه سبب رنج‌های ما می‌شوند قربانی رنج‌های زندگی خودشان هستند. درک‌کردن آسیب‌های خودمان این فرصت را به ما می‌دهد که رنج‌های دیگران را هم ببینیم و درک کنیم. همین‌که بدون قضاوت‌کردن به رنج‌های خودمان و دیگران بنگریم، می‌توانیم یکدیگر را به‌درستی درک کنیم و در همان لحظه گُل شفقتِ درون ما از میان گِل‌ولای رنج‌ها می‌شکفد. و بدین ترتیب، تحول امکان‌پذیر می‌گردد.

شاید برای موفقیت در یک زمینه سخت مشغول تلاش هستید اما ژرف‌ترین آرزوی شما این است که در رشته‌ای دیگر‌فعالیت کنید، یا به روشی دیگر‌به مردم کمک کنید. لازم است در این مواقع لحظه‌ای درنگ کنیم و از خودمان بپرسیم: «اگر این راه را دنبال کنم آیا می‌توانم ژرف‌ترین آرزوهایم را تحقق بخشم؟» «چه چیزهایی در پیش‌گرفتن مسیر درست زندگی‌ام، مسیری که عمیقاً خواهان آن هستم، مانع من می‌شوند؟»

«هر آنچه که نتوانی ببخشی مالک تو می‌شود.»