بریده‌هایی از کتاب نیلوفر و مرداب

گران‌بهاترین چیزی که می‌توانید به عزیزتان پیشکش کنید همین حضور تمام‌وکمالتان در کنار اوست. و این چیزی نیست که بتوانید با پول از فروشگاه بخرید.

شاید در گذشته به دلایلی دچار رنج بوده‌اید. حتی ممکن است تجربهٔ آن رنج را همچون بودن در نوعی جهنم احساس کرده باشید و توصیف کنید. اگر آن رنج را به یاد آورید، بی‌آنکه گرفتار و زمین‌گیر آن شوید، می‌توانید از آن بهره ببرید و به خودتان یادآوری کنید که اکنون چقدر خوش‌اقبال هستم که دیگر در آن وضعیت نیستم و می‌توانم شاد باشم. این شیوه از دیدن را «بصیرت» می‌نامیم.

شاید در گذشته به دلایلی دچار رنج بوده‌اید. حتی ممکن است تجربهٔ آن رنج را همچون بودن در نوعی جهنم احساس کرده باشید و توصیف کنید. اگر آن رنج را به یاد آورید، بی‌آنکه گرفتار و زمین‌گیر آن شوید، می‌توانید از آن بهره ببرید و به خودتان یادآوری کنید که اکنون چقدر خوش‌اقبال هستم که دیگر در آن وضعیت نیستم و می‌توانم شاد باشم. این شیوه از دیدن را «بصیرت» می‌نامیم.

توصیهٔ من این است که برگهٔ کاغذی بردارید و تمام شرایط در دسترس برای شاد‌بودن در این لحظه را یادداشت کنید. ممکن است یک برگه کافی نباشد. ممکن است دو برگه هم کافی نباشد. ممکن است سه یا چهار برگه هم کافی نباشد. هنگامی که تمام این عوامل شادی را شناسایی کنید، به‌وجود‌آوردن شادی بسیار آسان می‌گردد.

صبح امروز وقتی بیدار می‌شوم لبخند می‌زنم. بیست‌وچهار ساعت برای زیستن در اختیار دارم. قسم می‌خورم که این ساعات را عمیقاً زندگی کنم و یاد بگیرم که به موجودات پیرامونم با دیدگانی آکنده از شفقت بنگرم. این یک شعر چهارخطی است. هنگامی که آگاهانه نفس می‌کشید، خط اول شعر‌برای نخستین عمل دم است؛ خط دوم شعر‌برای بازدم است؛ خط سوم شعر دوباره برای دم است؛ خط چهارم شعر‌برای بازدم است.

همان‌طور که هیچ‌چیز‌بدون متضادش وجود ندارد، اگر درون شما بذر تکبر وجود دارد پس حتماً بذر شفقت هم هست.

اکنون شیوهٔ رهاکردن گاو را در نظر‌بگیرید. یک برگه کاغذ بردارید و نام گاوهایتان را یادداشت کنید؛ در‌واقع، هر آن چیزی را که فکر می‌کنید برای «خوب زیستن» و شادی‌تان تعیین‌کننده است. شاید بتوانید این هفته رهاکردن تنها یکی از آنها را آغاز کنید. شاید هم بتوانید دو تا از آنها را رها کنید. و شاید فرایند رهاکردن هر کدام از آنها یک سال یا بیشتر طول بکشد. هرچه بتوانید گاوهای بیشتری را رها کنید، شادترخواهید بود و بیشتر لذت خواهید برد.

حال می‌توانید عمیقاً به تمناهای راستین خودتان بنگرید و به این بینش رهایی‌بخش برسید: «برای آنکه شاد باشم لازم نیست به آینده فرار کنم و شادی را در آنجا جست‌وجو کنم.» ما همه عادت داریم از زندگی «اینجایی» و «اکنونی» فرار کنیم. [زیرا شادی را در مکان و زمان دیگری جست‌وجو می‌کنیم.] و همین عادت نه‌تنها در بدن که در ذهن ما نیز ایجاد تنش می‌کند. همین یکی از سرچشمه‌های مهم رنج‌های ماست.

اگر تیری به شما اصابت کند، در آنجایی که به بدن شما اصابت کرده است احساس درد خواهید کرد. حال اگر تیر دومی به‌سمتِ شما بیاید و دقیقاً به همان نقطهٔ قبلی برخورد کند، شدت درد شما نه‌تنها دو برابر نمی‌شود که حداقل ده برابر‌بیشتر می‌شود.

«آنکه در این جهان بیش از همه رنج می‌کشد همان است که ادراک نادرست بسیاری دارد، و بسیاری از درک‌های ما انسان‌ها نادرست هستند».

رها‌کردن، پرورش‌بذرهای مثبت، ذهن‌آگاهی بر‌پایهٔ لذت، تمرکز‌کردن و بصیرت.

آری، وجود رنج‌های درونم را می‌پذیرم اما چیز دیگری هم که پذیرفته‌ام این است که با‌وجودِ تمام رنج‌هایم همچنان سرشار از زندگی هستم: «نفس را فرو می‌دهم و می‌دانم که زنده‌ام.» چشمانت هنوز کار می‌کنند: «نفس را فرو می‌دهم و به چشمانم آگاهم. نفس را بیرون می‌دهم و به چشمانم لبخند می‌زنم.»

نخستین آموزه‌هایی که بودا، پس از روشن‌ضمیرشدنش، به بشریت تقدیم کرد دربارهٔ رنج بود. آنها را «چهار حقیقت ناب» می‌نامند. چهار حقیقت ناب بودا عبارتند از: انسان رنج می‌کشد؛ برخی اعمال رنج را پدید می‌آورند؛ می‌توان رنج را متوقف ساخت (می‌توان شادکام شد)؛ و اعمالی هستند که به توقف رنج‌بردن می‌انجامند (مرحلهٔ طلوع شادی).

هنگامی که گُل پژمرده می‌شود به کود تبدیل می‌شود. آن کود دوباره به روییدن گُل کمک می‌کند. و شادی نیز به همین شکل، طبیعی و ناپایدار است. شادی تبدیل به رنج می‌شود و رنج نیز تبدیل به شادی.

عمیق بنگرید و به ماهیت راستین عشقتان پی ببرید و تشخیص دهید که دلبستگی، خودکامگی، و مالکیتتان در عشق در چه جایگاه و مرتبه‌ای است. سپس می‌توانید گره از مشکلات زندگی بگشایید. بذرهای عشق راستین، یعنی صمیمیت، شفقت، لذت، و شکیبایی در کشتزار آگاهی ما قرار دارند. با تمرینِ عمیق نگریستن، بذرهای دلبستگی و رنج کم‌بنیه می‌شوند. می‌توانیم دلبستگی و نفرت را دگرگون کنیم و به عشقی دست یابیم که وسیع است و همه‌چیز‌و همگان را در بر می‌گیرد.

ذهن‌آگاهی را هر روز تمرین می‌کنیم تا از این موضوع آگاهی یابیم که خودمان نیز درگیر‌آماج سمومی نظیر خشم، هوس، عقاید نادرست، تکبر، و بدگمانی هستیم. می‌توانیم به زندگی‌مان بنگریم و دریابیم که آنها چقدر خودمان و دیگران را رنج داده‌اند.

فرایند درک‌کردنِ ماهیت راستین را از خودمان شروع می‌کنیم. تا زمانی که خودمان را با تمام وجود پس بزنیم و به بدن و ذهنمان آسیب برسانیم، گفت‌وگو دربارهٔ عشق‌ورزی و پذیرفتن دیگران بی‌فایده خواهد بود.

وقتی چیزی زیبا در دیگری می‌بینیم این گرایش در ما هست که از چیزهای نازیبای او چشم بپوشیم. در وجود ما انسان‌ها هم صفات مثبت و هم صفات منفی یافت می‌شود. بنابراین هنگامی که یکی از عزیزانتان شما را تحسین می‌کند و می‌گوید که مظهر کمال هستید، می‌توانید بگویید: «عزیزم، تنها تا حدودی حرف تو درست است. خوب می‌دانی که ویژگی‌های دیگری هم در وجود من هست.» با این کار فروتنی خود را از دست نمی‌دهید و قربانی خودفریبی نخواهید شد، زیرا شما می‌دانید که مظهر کمال نیستید.

هنگامی که عاشق کسی هستید باید بهترین چیزی را که دارید به او پیشکش کنید. بهترین چیزی که می‌توانیم به دیگری بدهیم همان حضور واقعی در کنار اوست.

ما همگی جزءهای یک کلِ به‌هم‌پیوسته هستیم و حتی این تصمیم‌های به‌ظاهر کوچک فردی دربارهٔ آنچه می‌خواهیم مصرف کنیم بر «آگاهی جمعی» و عواقب آن اثر می‌گذارد.