بریده‌هایی از کتاب سیروسلوک، منزل چهارم؛ تخلیه (پیراستن)

اگر محبّت واقعی در کار باشد و صرف ادعا نباشد، اطاعت حتمی است و معنا ندارد که از فرمان الهی سرپیچی شود.

توصیه می‌شود هنگام دعا، در نماز شب، در توسّل‌ها یا در ماه مبارک رمضان و در وقت افطار، به جای دعا برای دنیا و دست کم در کنار دعاهای مادّی، درخواست اصلی از خداوند سبحان، موفقیّت در خودسازی و تهذیب نفس باشد، همه از خدا بخواهیم که دست ما را بگیرد، معلّم اخلاق ما شود و ما را به مقصود و مطلوب، یعنی مقام آدمیّت، برساند.

تا جوانید، برای ریشه‌کن‌کردن صفات رذیله و برای خودسازی، فکر و اقدام کنید که در میان‌سالی و پیری بسیار مشکل است.

حضرت امام، چهل سال خون جگر می‌خواهد تا انسان بتواند یکی از صفات رذیله، مثل حسادت را ریشه‌کن کند. بنابراین، خودسازی مشکل است و به این زودی‌ها نمی‌شود دل را از آلودگی صفات رذیله پاک نمود. حتی اگر انسان «متّقی» باشد، باز مشکل است.

انسان آفریده شده است تا همین رنج‌ها و سختی‌های معنوی را تحمّل کند: (لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فی کبَدٍ) و به «مقام آدمیّت» برسد.

تخلیهٔ نفس از صفات رذیله، سخت و طاقت‌فرساست؛ امّا هدف از خلقت انسان همین است: (یا أَیهَا الْإِنْسانُ إِنَّک کادِحٌ إِلی رَبِّک کدْحاً فَمُلاقیهِ)

عقل انسان، حتی اگر مسلمان نباشد، فرمان خودسازی را صادر می‌کند

قرآن، کتاب اخلاق عملی است.

بنابراین اگر سالک، به واجبات اهمیت دهد، از محرّمات اجتناب ورزد و در به‌جا آوردن مستحبّات و دوری از شبهات و مکروهات نیز در حدّ توان کوشا باشد و نیز همیشه حالت توبه و انابه را در خویش حفظ نماید، پروردگار عالم محبّتش را به وی عنایت می‌فرماید.

در این مجاهدت، باید با برقراری ارتباط عاطفی با خداوند و با مداومت بر نماز و همچنین با توسّل، از لطف باری تعالی نیز استمداد گردد؛ چراکه تنها خداوند است که در بن‌بست‌ها، دست انسان را می‌گیرد و راه صحیح را به وی نشان می‌دهد:

افراد ناسپاس و بی‌وفا، در مرتبهٔ اوّل، اصلاً نعمتی نمی‌بینند؛ مرتبه دوّم آن است که متوجّه نعمت می‌شوند، امّا به شکرگزاری آن نمی‌پردازند؛ در مرتبه سوّم، نعمت را انکار و آن را تکذیب کرده، در بین مردم نعمت را نقمت نشان می‌دهند؛ مرتبهٔ چهارم، مرتبهٔ فراموشی نعمت است که خود آن افراد نیز نعمت را نقمت می‌بینند و خویشتن را در محاصرهٔ سختی‌ها و مشکلات می‌یابند و به آن حق ناشناسی نیز گفته می‌شود. در مرتبهٔ پنچم، با صاحب نعمت دشمنی می‌ورزند و به عهدشکنی روی می‌آورند.

قرآن‌کریم در آیاتی، افراد ناسپاس را مورد خطاب شدید قرار داده، وعدهٔ ابتلا به سختی و تنگی معیشت در دنیا و عذاب در آخرت به آن‌ها داده است.

مداومت بر نماز و اهتمام به سجده‌های طولانی هم در رفع یا دست کم کنترل تکبّر، مؤثر است.

از این‌رو توصیه می‌شود هنگام دعا، در نماز شب، در توسّل‌ها یا در ماه مبارک رمضان و در وقت افطار، به جای دعا برای دنیا و دست کم در کنار دعاهای مادّی، درخواست اصلی از خداوند سبحان، موفقیّت در خودسازی و تهذیب نفس باشد، همه از خدا بخواهیم که دست ما را بگیرد، معلّم اخلاق ما شود و ما را به مقصود و مطلوب، یعنی مقام آدمیّت، برساند.

توجّه به غیر خداوند متعال و ارزش‌های معنوی، هیچ ثمره‌ای جز گمراهی و تباهی نخواهد داشت. دیگر اینکه اعمال نیکوی انسان، در حالی که قلبش غافل از خداست، پذیرفته نخواهد شد.

مشرک، قابلیت بهره‌مندی از عفو خداوند را از دست می‌دهد و خدا او را نمی‌آمرزد

استجابت دعا، توسّل می‌خواهد.

متأسفانه بسیاری از بندگان برای آدمیّت خود و برای تخلیهٔ نفس از صفات رذیله دعا نمی‌کنند. وقتی چنین درخواستی ندارند، انتظار استجابت بی‌جاست.

خداوند تعالی می‌فرماید: اگر با خلوص قلب مرا بخوانید و از من بخواهید، اجابت می‌نمایم.

جداَ تهذیب نفس را از خدا بخواهیم.