بریده‌هایی از کتاب مربیگری موفق؛ اصول و تکنیک‌ها

مربی حق ندارد که در زمینه امور مالی به مراجعانش هیچ راهنمایی کرده و یا به آن‌ها راهکاری ارایه دهد. این کار می‌تواند مربی را دچار دردسری جدی کند. اظهار نظر کردن در زمینه امور مالی مانند پا گذاشتن بر روی زمین مین گذاری شده است. بهترین راه برای محافظت از خود این است که مربی اصلا وارد منطقه مین گذاری شده نشود.

این تنها خود مراجع است که می‌داند بهترین راه حل مشکلش چیست زیرا فقط خود او از تمام ابعاد مشکل و داستان‌های پشت آن اطلاع دارد. همچنین این خود مراجع است که باید در نهایت بهای تصمیم‌ها و انتخاب‌هایش را بپردازد. شما حق تصمیم گیری برای مراجع و ارایه راهکار به او را نداری

بازخورد دادن صحیح هنری است که انجام ماهرانه آن نیاز به تمرین دارد. بازخورد نباید حالت انتقاد و یا قضاوت گرفته و در مراجع این احساس را ایجاد کند که مربی در حال حمله بردن کلامی به او و اهدافش است. وقتی افراد مورد انتقاد قرار می‌گیرند اغلب دچار ترس شده و احساس بسیار بدی نسبت به خود پیدا می‌کنند. آن‌ها ممکن است انتقادهایی که در موردشان بیان شده را قبول نداشته و آن‌ها را ناعادلانه بدانند. در این صورت آن‌ها در برابر انتقادها موضع گرفته و واکنشی منفی از خود نشان خواهند داد.

شنیدن مشاهده‌های مربی برای مراجع همیشه کار راحتی نیست. حتی اگر مراجع در جلسه اول در مورد شنیدن مشاهده‌های مربی توافق کرده باشد باز هم این امکان وجود دارد که او نسبت به شنیدن مشاهده‌های مربی واکنش نشان داده و ناراحت شود. با این وجود، مربی باید آنچه از زبان مراجع شنیده و باور دارد که حقیقت است را بیان کرده و برای مواجهه با واکنش‌های متفاوت مراجع آمادگی لازم را داشته باشد.

مشاهده موثر مانند قرار گرفتن بر روی موج درست شبکه‌ای رادیویی است که به افراد نشان می‌دهد که اکنون در کجا هستند و برای رسیدن به نقطه‌ای که در نظر دارند باید چه کارهایی را انجام دهند. مشاهده موثر با بیان حقایقی که مربی بر اساس حرف‌های مراجع به آن‌ها پی برده باعث باز شدن چشمان مراجع می‌شود.

خیلی وقت‌ها مراجعان پرسش‌هایی که با چرا شروع می‌شوند را سوبرداشت کرده و فکر می‌کنند که شما قصد دارید غیر مستقیم پیامی منفی را به آن‌ها منتقل کنید. این احساس در مراجعانی که متعلق به فرهنگ‌هایی هستند که افراد در آن حرف‌های خود را رک و راست به دیگران نزده و در قالب ایما و اشاره و پرسیدن پرسش‌های غیرمستقیم با دیگران ارتباط برقرار نمی‌کنند بسیار بیش‌تر است. مثلا وقتی مربی از مراجع بپرسد "چرا بر سر همسرت فریاد زدی؟" ممکن است مراجع پرسش وی را این‌گونه تعبیر کند که "این چه حماقتی بود که انجام دادی؟"

بعضی وقت‌ها مربی‌های تازه‌کار وسوسه می‌شوند تا نصیحت، راهنمایی و راهکارهای مورد نظر خود را در قالب پرسشی به مراجع بیان کنند تا از این طریق هم اصول مربیگری را رعایت کرده و هم به صورت غیرمستقیم جواب مورد نظرشان را به مراجع رسانده باشند.

ما انسان‌ها در طول زندگی خود یاد گرفته‌ایم که احترام و جلب پذیرش دیگران به دست آوردنیست و رسیدن به آن پیش نیازهایی دارد. مثلا ما زمانی مورد احترام و پذیرش دیگران قرار خواهیم گرفت که همیشه با آن‌ها خوب برخورد کرده، نیازهای آن‌ها را بر نیازهای خود ارجح دانسته، آرام و با وقار صحبت کرده، لبخند بر لب داشته، سرشار از انرژی و هیجان بوده و در همه جنبه‌های زندگی موفقیت صددرصدی داشته باشیم.

ذات وجودی ما انسان‌ها با قضاوت درآمیخته است. آدمی به صورت ناخودآگاه در ذهن خود پیوسته در حال قضاوت کردن دیگران است. ما در طول زمان فرا گرفته‌ایم که بر روی هر آنچه که می‌شنویم برچسب درست و غلط، خوب و بد و راست و دروغ را بزنیم. جامعه نیز ما را به سمت قضاوت دیگران به عنوان انسان‌های خوب یا بد و نپذیرفتن کسانی که شبیه ما نبوده و با ما فرق دارند سوق داده است.

گرفتن نقش ناجی توسط مربی باعث می‌شود که مراجع دیگر مسئولیت حل مشکل و مساله‌اش را خود به عهده نگرفته و بار حل چالش‌ها و معضل‌های زندگیش را به دوش مربی بگذارد. زمانی که مربی در نقش ناجی فرو می‌رود با رفتار خود به صورت مستقیم و غیرمستقیم این پیام را به مراجع می‌دهد که او برای حل مسایل و مشکل‌هایش بیش از حد ضعیف، ناتوان و شکننده است و نیاز به ناجیی برای حل آن‌ها دارد.

یکی از انواع فرافکنی‌هایی که به خصوص در مربی‌های تازه‌کار به وقوع می‌پیوندد نسبت دادن احساس‌های خود به مراجع است. مثلا مربی که خود نگران و مضطرب است وجود چنین احساساتی را به مراجع نسبت می‌دهد و یا مربیی که در دل خود (احتمالا به دلیل پدیده انتقال متقابل) احساس تخاصم به مراجع دارد او را متهم به داشتن رفتار متخاصمانه با خود می‌کند.

فرافکنی یعنی نسبت دادن ناآگاهانه اعمال، عیب‌ها و امیال ناپسند خود به دیگران که در واقع سازوکاری دفاعی برای مواجهه با احساس‌ها و عواطف ناخوشایند است. در این سازوکار دفاعی، فرد به جای پذیرش و کنترل رفتار، احساس‌ها و عواطف نامطلوب خود آن‌ها را به دیگری نسبت می‌دهد.

بعضی از مربی‌ها بر این باورند که با عذرخواهی کردن در حال صحه گذاشتن بر روی ناشایستگی خود بوده و با این کار تمام مسئولیت خطای صورت گرفته را یک تنه به گردن می‌گیرند. عذرخواهی کردن در زمان ارتکاب خطا نه تنها باعث کوچک شدن مربی نمی‌شود بلکه جایگاه او را نزد مراجع بالا می‌برد.

زمانی که مربی مراجع را نصحیت و راهنمایی می‌کند این مربیست که باید با تبعات نصیحتش مواجه شود و نه مراجع. یعنی اگر نصیحت مربی خوب و به جا از کار در نیاید مراجع او را مقصر دانسته و انگشت اتهام را به سمت وی می‌گیرد. مثلا اگر مربی به کسی قطع یک‌باره استعمال سیگار را توصیه کند و او در اثر قطع مصرف ناگهانی با علائم شدید ترک در بدنش روبه‌رو شود بدون شک مربی را مقصر مشکل ایجاد شده در بدنش خواهد دانست.

منفی‌نگری مانند میخی است که چرخ‌های حرکت افراد به سوی موفقیت را پنجر می‌کند. مراجعان منفی‌نگر و ناامید با وجود این که از وضعیت فعلی خود گله و شکایت داشته نمی‌توانند برای تغییر شرایطشان اقدامی صورت دهند. این افراد به جای اقدام برای حل مشکلشان فقط به مساله‌ای که در زندگی دارند فکر کرده و از بابت وقوع آن غصه می‌خورند. آن‌ها در زندگیشان احساس خوشبختی نداشته و از دیگران و منابع قدرت همیشه شاکی و ناراضیند.

بعضی از مراجعان بیش از حد به آینده خوش‌بین بوده و به جای تغییر دادن خود و شرایطشان منتظر برنده شدن کارتشان در قرعه‌کشی بخت‌آزمایی زندگی هستند. این افراد مطمئنند که روزی زمانه آن‌ها را به همه خواسته‌هایشان خواهد رساند. از این رو آن‌ها نیازی به تلاش کردن بیش از حد برای تغییر دادن خود و شرایطشان ندارند. مربی باید به این افراد کمک کند تا علی‌رغم امید داشتن به آینده برای رسیدن به اهدافشان نیز گام بردارند؛

دقت داشته باشید که کمک گرفتن از مربی زندگی نه تنها به درد افرادی می‌خورد که در زندگی خود دچار چالش و یا مشکل بوده و از وضعیت فعلیشان احساس رضایت ندارند بلکه هر کسی می‌تواند از مزایای کار با مربی زندگی بهره‌مند شود. حتی کسانی که در حال حاضر موفق هستند هم در کنار یک مربی زندگی خوب می‌توانند به موفقیت‌های بیش‌تری در زندگیشان دست یابند. کم‌ترین تاثیر داشتن مربی زندگی، تعیین اهدافی بهتر برای زندگی و افزایش سرعت رسیدن به آن‌ها است.

اگر شما بتوانید مهارت شنیدن فعال را تمرین کنید می‌توانید زندگی‌های بسیاری از مراجعان و حتی اطرافیان خود را تغییر داده و به نتایج درخشانی در زندگی حرفه‌ای و شخصی خود دست پیدا کنید.

تفاوت مربیگری با سایر مداخله‌ها ‫برخلاف باور رایج در بین مردم مربی‌ها نه معلم هستند، نه روان‌شناس و نه مشاور. آن‌ها در حقیقت تسهیلگرانی هستند که به مراجعانشان کمک می‌کنند تا به خود آگاهی رسیده، اهدافشان را در زندگی تعیین کرده، موانع رسیدن به اهدافشان را شناسایی نموده، در خود و شرایطشان اعمال تغییر کرده، به اهدافشان رسیده و در نهایت از این روند درس‌هایی را یاد بگیرند.

مربیگری در واقع هنر بهسازی عملکرد مراجعان است. روند مربیگری مراجعان را قادر می‌سازد تا پس از تعیین خواسته‌ها و اهدافشان به آن‌ها پایبند باقی مانده و با به کارگیری تکنیک‌های مناسب آن‌ها را محقق کنند. روند مربیگری مراجعان را تشویق می‌کند تا خود را به چالش بکشند و از این طریق ظرفیت‌هایشان را افرایش داده و پتانسیل‌های درونی خود را به منصه ظهور برسانند.