بریده‌هایی از کتاب مربیگری موفق؛ اصول و تکنیک‌ها

ما انسان‌ها خیلی خوب و به راحتی از همدیگر انتقاد کرده و نقاط ضعف بقیه را بر سرشان می‌کوبیم ولی در دادن بازخورد مثبت به دیگران مشکل داریم؛ آن هم در حالی که نقاط قوت زیادی را در آن‌ها دیده و آینده درخشانی را برایشان متصوریم. مشکل ما این است که نمی‌توانیم افکار مثبتی که در ذهنمان می‌گذرد را به زبان آوریم زیرا تا به حال هیچ گاه چنین مهارتی را تمرین نکرده‌ایم.

از آنجایی که افراد به ندرت درک و شناخت درستی از خود دارند بسیاری از رفتارها و انتخاب‌هایشان آگاهانه نیست. انسان‌های فاقد خودآگاهی بسیاری از تصمیم‌ها را برای خوشحال کردن دیگران گرفته و آن‌ها را انجام می‌دهند. آن‌ها به صورت ناخودآگاه به جای تصمیم گیری برای خود پیوسته نظر دیگران را برای تشخیص درست و یا غلط بودن کارها و تصمیماتشان ملاک قرار داده و انتخاب‌هایی را صورت می‌دهند که دیگران و یا والدینشان در دوران کودکی به آن‌ها دیکته کرده‌اند.

بسیاری از افرادی که به مربیان شغلی مراجعه می‌کنند از شغل، حقوق، جایگاه و موقعیت کاری خود راضی نبوده و اغلب بر این باورند که توانایی‌ها، تخصص و مهارت‌هایشان بسیار بیش‌تر از سمتی است که در آن مشغول به کار هستند. این افراد در عین حال که اغلب جایگاه بسیار بالاتری از وضعیت فعلی شغلیشان را برای خود متصور هستند اما شجاعت تغییر شغل و یا محیط کاری خود را نداشته و علی‌رغم نارضایتی شدید همچنان ترجیح می‌دهند که در وضعیت فعلیشان باقی بمانند. مربیگری شغلی به افرادی که از وضعیت شغلی خود ناراضی بوده و به دنبال یافتن شغل ایده‌آل خود هستند جرات تغییر می‌دهد.

خیلی از افراد بر این باورند که تنها داشتن رزومه‌ای خوب و مجهز بودن به مهارت‌های موفقیت در مصاحبه شغلی تضمین کننده رسیدن آن‌ها به موقعیت شغلی مورد نظرشان است و لذا آن‌ها دیگر نیازی به بهره‌گیری از کمک مربیان شغلی ندارند. بعضی‌ها هم فکر می‌کنند که کار مربی ارایه یک سری اطلاعات محرمانه به آن‌هاست که در هیچ جای دیگری نمی‌توان آن‌ها را به دست آورد. واقعیت این است که کار مربی شغلی بیش‌تر کمک به مراجع برای رسیدن به شناخت درست‌تری از خود و توانایی‌هایش است. مربی به مراجع کمک می‌کند تا با افزایش اعتماد به نفسش افق‌های کاری وسیع‌تری را برای خود رقم زده و تنها به موفقیت‌های کوچک و تغییراتی خرد و اندک در زندگی کاریش بسنده نکند. مربی به مراجع کمک می‌کند تا بر ترس، اضطراب و احساس ناتوانیش نسبت به تغییر شرایط غلبه کرده، به هدف‌گذاری شغلی پرداخته و برای رفع موانع و رسیدن به موفقیت متعهدانه تلاش کند.

در روان‌شناسی پدیده‌ای به نام اثر پیگمالیون وجود داشته که باور دارد افراد بر اساس سطح انتظارهایی که دیگران از ایشان دارند رفتار کرده و به توقع‌های آن‌ها به صورت مستقیم واکنش نشان می‌دهند. به این ترتیب که افراد رفتارهای خود را بر اساس انتظارها و ذهنیت‌های دیگران تنظیم کرده و در صورت نیاز اقدام به تغییر دادن خود می‌کنند. بر اساس این نظریه موفقیت مراجعان تنها به شرایط، توانایی‌ها و یا محیط آن‌ها بستگی ندارد. اگر مربی مراجعان خود را باور داشته باشد آن‌ها این باور را احساس کرده و بهترین قابلیت، مهارت و تواناییهای خود را به نمایش می‌گذارند. از این اثر در مربیگری تحت عنوان درخواست موثر یاد می‌شود.

بعضی از مراجعان برای حل مشکل‌های دیگران به سراغ کمک گرفتن از مربی می‌آیند. در مربیگری اصل بر این است که هر کسی فقط قادر به تغییر دادن خود است و نه دیگران. مثلا هیچ زنی نمی‌تواند شوهر معتادش را مجبور به ترک مواد مخدر بکند. البته افراد می‌توانند به کمک مربی بر روی قسمت‌هایی از مشکل که به آن‌ها مربوط می‌شود کار کنند اما مراجعان باید بدانند که آن‌ها توانایی عوض کردن فرد دیگری را جز خود ندارند.

شما به جای پرسش‌هایی که جواب آن‌ها برای مراجع بسیار روشن بوده و تاثیری هم در حل مشکل او ندارند باید با پرسیدن پرسش‌های موثر ذهن مراجع را به سمت حیطه‌هایی هدایت کنید که او تا به حال در مورد آن‌ها با خود هیچ فکر و اندیشه‌ای نکرده است. دقت داشته باشید هر پرسشی که باعث تعمق و تفکر عمیق در مراجع نشود فقط باعث اتلاف وقت جلسه‌ها شده و شما را از پرداختن به اصل موضوع منحرف می‌کند.

شما با استفاده از پرسش‌های موثر به مراجع این فرصت را می‌دهید که پاسخ مسایلش را درون خود جست‌وجو و پیدا کنند. زمانی که مراجع پاسخ مشکلاتش را درون خود پیدا کند احساس قدرتمند بودن کرده و به خود و تجربیاتش اعتماد خواهد کرد.

متاسفانه ما اغلب حرف‌های دیگران را فقط با گوش‌های خود می‌شنویم و نه با قلب‌هایمان. در بسیاری از مواقع هم زمانی که طرف مقابل ما در حال صحبت کردن است ما به جای گوش دادن به عمق مطلب او در ذهن خود به دنبال یافتن پاسخی برای حرف‌هایش هستیم. در این شرایط ما به جای توجه به گوینده و حرف‌هایش توجهمان را به خود معطوف کرده و چه بسا که به دنبال لحظه‌ای هستیم تا داستان، تجربه و یا احساس‌های خود را برای او بیان کنیم.

ایجاد اعتماد روندی زمان‌بر است که به صبوری مربی و البته انگیزه مراجع برای تغییر بستگی دارد. باز کردن قلب خود برای بسیاری از مراجعان کار راحتی نیست. انسان‌ها در طول زندگی یاد گرفته‌اند که در بیش‌تر وقت‌ها در حالت تدافعی قرار داشته و اجازه ندهند که دیگران با دانستن جزییات زندگی و احساساتشان به آن‌ها آسیب بزنند. پس صبور باشید و هیچ گاه کنترل اعصاب و رفتار خود را از دست ندهید. زمانی که مراجع مطمئن شود که شما در هر شرایطی پذیرای او هستید اندک اندک به شما اعتماد خواهد کرد.