بریده‌هایی از کتاب مربیگری موفق؛ اصول و تکنیک‌ها

ما در عصری زندگی می‌کنیم که برای بهبود وضعیت زندگی انسان‌ها تمرکزش تنها بر رفع عیوب و مشکل‌های افراد است. این امر باعث شده که عده زیادی از انسان‌ها نتوانند از آن کسی که بوده و شرایط فعلیشان لذت برده، احساس خوشحالی کرده و به خاطر نقاط قوتی که در وجودشان است خداوند را شاکر باشند. انسان‌ها نه تنها توانایی عجیبی در ناامید و دلسرد کردن یکدیگر و بیان نقاط ضعف، مشکل‌ها و کاستی‌ها همدیگر دارند بلکه بر انجام آن‌ها نیز اصرار نموده و با جدیت به انجامشان مبادرت می‌ورزند. از این رو جای تعجب نیست که بسیاری از افراد به آینده بدبین بوده و خود و توانایی‌هایشان را باور ندارند.

انسان‌ها گاهی وقت‌ها برای کنترل کردن دیگران و وادار کردن آن‌ها به انجام کاری که مطلوب نظر آن‌ها است از ابزار نصیحت استفاده می‌کنند. این امر در مورد والدین فرزندان نوجوان نیز به شدت صدق می‌کند. والدین برای محافظت از فرزندان نوجوانشان اغلب در قالب نصیحت از ایشان می‌خواهند تا کارها را به شیوه‌ای که آن‌ها می‌پسندند انجام داده و بر اساس میل آن‌ها رفتار کنند. افرادی که با این دست از نصیحت‌ها روبه‌رو می‌شوند احساس می‌کنند که فرد نصیحت کننده قصد دارد که قلاده‌ای به گردن آن‌ها انداخته و با گشاد و تنگ کردن آن کنترلشان را به دست بگیرد. این امر دو نتیجه را بر روی فرزندان در پی خواهد داشت: یا از آن‌ها موجوداتی ترسو و فاقد اعتماد به نفس ساخته و یا آن‌ها را تبدیل به فرزندانی طغیانگر و سرکش خواهد کرد که حتی تا دوران میانسالی نیز با والدینشان در تعارض و تضاد خواهند بود.

یکی دیگر از نتیجه‌های منفی نصیحت کردن این است که انسان‌ها با شنیدن نصیحت دچار احساس خشم و تقصیر می‌شوند. هیچ کس خوشش نمی‌آید که دیگران به او بگویند که باید تغییر کند آن هم در حیطه‌ای که خود او از نیاز به تغییر در آن آگاه است. وقتی افراد مورد نصحیت قرار می‌گیرند اولین واکنش بعضا ناخودآگاه آن‌ها مقابله با راهنمایی ارایه شده است. در این شرایط آن‌ها دیگر با دقت به حرف‌های طرف مقابل گوش نمی‌دهند؛ هرچند هم که حرف‌های او منطقی و عقلانی باشد.

تئوری انتخاب بر این باور است که انسان تمام کارهایی که انجام می‌دهد و حتی احساس‌هایی نظیر بدبختی و فلاکت را خودش انتخاب کرده و دیگران مسئول نوع رفتار، واکنش و یا احساس‌های او نیستند. بر اساس این تئوری انسان بسیار بیش از آنچه که خود متصور است بر زندگیش کنترل داشته و کسی نمی‌تواند او را مجبور کند که به شکل خاصی رفتار کرده و یا احساس خاصی را داشته باشد. همه اتفاقاتی که در زندگی ما انسان‌ها می‌افتد نتیجه انتخاب‌های ماست. در زندگی چیزی به عنوان خوش‌شانسی و یا بدبیاری وجود نداشته و ما انسان‌ها توسط عوامل بیرونی کنترل نمی‌شویم. ما انسان‌ها برای دست یافتن به آنچه می‌خواهیم خودمان چگونگی رفتارهایمان را انتخاب می‌کنیم.

بعضی از افراد ممکن است با غم‌های مربوط به گذشته بسیار خو گرفته و حاضر به فراموشی و رها کردن آن‌ها نباشند. مثلا مادری که ده سال پیش دختر ده ساله‌اش را در یک سانحه رانندگی از دست داده ممکن است چنان به غم از دست دادن فرزندش عادت کرده باشد که تحت هیچ شرایطی به پایان دادن به سوگواریش تن ندهد.

بعضی از افراد چنان به گذشته خود چسبیده و در آن باقی مانده‌اند که حاضر نیستند تحت هیچ شرایطی از آن دست بکشند. فردی را تصور کنید که کسب‌وکارش در دوره‌ای بسیار پررونق و سودده بوده و دوران پرشکوهی داشته است اما دیگر کارش نه تنها سودده نیست بلکه ضررده نیز شده است. این فرد که از لحاظ روانی به دوران خوب گذشته خو گرفته حاضر به تعطیلی کسب‌وکار ضررده خود و شروع کردن کار جدیدی نیستند.

خودپنداره منفی: خودپنداره منفی نتیجه مجموعه‌ای از باورها و رفتارهای دیگران با انسان از بدو تولدش است. باورهای ما از زمانی که پا به این جهان می‌گذاریم شروع به شکل گرفتن می‌کنند. واکنش بزرگسالان در دوران نوزادی، خردسالی، کودکی و نوجوانی به انسان در کنار تعاملاتی که او با دیگران داشته شکل دهنده باورهای امروز فرد درباره خودش است. این افکار چنان در ناخودآگاه انسان حک می‌شوند که به باور او در مورد خودش تبدیل می‌شوند. این افکار می‌توانند باعث و یا مانع شکوفایی توانایی‌های بالقوه انسان برای تغییر دادن شرایط و موقعیت‌هایش شوند. این افکار بسیار قدرتمند بوده و تا دوران بزرگسالی و حتی کهنسالی نیز در زندگی فرد حضور پررنگی دارند. افرادی که از داشتن خودپنداره منفی در رنجند در برابر بروز هر تغییری از خود مقاومت زیادی نشان می‌دهند زیرا بخشی از وجود آن‌ها همواره در حال محکوم کردن آن‌ها و ارسال پیام‌های ناامید کننده به ذهنشان است. این افراد اعتماد به نفس پایینی داشته و منفی‌نگرند.

شاید بتوان ادعا کرد که تنها چیز پایدار در جهان تغییر است. همه انسان‌ها در زندگی خود پیوسته ولی با سرعت‌های متفاوتی در حال تغییر کردن هستند. تغییر ماهیت واقعی زندگی بشر از بدو پیدایشش بر روی این کره خاکی است. همه انسان‌ها تا زمانی که زنده هستند پیوسته در حال تجربه کردن زندگی، یادگیری از آن، رشد و تغییرند.

اهداف رویایی و به دور از واقعیت هرگز محقق نشده و نتایج مورد نظر مراجع را حاصل نخواهند کرد. اهدافی که بر پایه خیال و توهم تعیین شده باشند باعث شکست خوردن مراجع می‌شوند.

نصحیت کردن و راهکار دادن و گرفتن نقش ناجی دو روی یک سکه هستند. زمانی که مراجع راه حل مربی را انجام داده و از آن جواب مثبت بگیرد به جای توانمند شدن به مربی خود و راهکارهایش وابسته می‌شود و دیگر به توانایی و قدرت خودش برای حل مشکل‌هایش در زندگی اعتماد نمی‌کند.