بریده‌هایی از کتاب تولد در توکیو

چندماهی کلاس رفتم تا پوشیدن کیمونو را یاد بگیرم. مادرم می‌گفت باید پوشیدنش را یاد بگیری. یک زن ژاپنی هر جایی از جهان که باشد، باید آداب و رسومش را حفظ کند و کیمونو از مهم‌ترین سنت‌های ماست.

در دعای «مشلول» با پیامبران دوست می‌شدم. «ای برطرف‌کنندهٔ رنج ایوب، ای آمرزندهٔ خطای داوود، ای بالابرندهٔ عیسی بن‌مریم و رهایی‌بخش او از دست یهود، ای پاسخ‌دهنده به ندای یونس در دل تاریکی‌ها...» به این فراز که می‌رسیدم فکر می‌کردم خدایی که صدای یونس را در دل تاریکی و در دل نهنگ شنیده، حتماً صدای من را هم می‌شنود. منی که جایی میان این‌همه تاریکی و ظلمت تنها مانده بودم و غریب.

اینها همه در برابر چیزی که به دست آورده بودم اهمیتی نداشت. من دیگر برای زندگی کردنم هدف داشتم، برنامه داشتم. چیزی که قبلا نداشتم. همین بهم روحیه می‌داد. به خودم می‌گفتم محکم باش آتسوکو. کم نیاور... خم نشو. خدا تو را می‌بیند. خدا از تو حمایت می‌کند. پس مقاومت کن. خدا یاری‌ات می‌کند.

بعدها توی ژاپن هرکسی ازم می‌پرسید اولین چیزی که توی ایران دیدی و با خودت گفتی چه زیباست چه چیزی بود؟ می‌گفتم: چادر. با اینکه مشکی یک دست است ولی زیبایی‌ای دارد که انسان را محو خودش می‌کند. مطمئناً زیبایی‌اش ظاهری نیست. یک زیبایی معنوی است که انسان با قلب درکش می‌کند. زیبایی ظاهری بعد از مدتی خسته‌کننده می‌شود، ولی زیبایی معنوی تا ابد پا برجاست. اصلاً کاری ندارم که قبلش هم حجابم کامل بوده یا نبوده. از بعد مشهد چادر برای من فقط یک حجاب نیست؛ هدیه‌ای از جانب امام رضا (ع) است.

اربعین روضه‌ای است که خود امام حسین (ع) هرساله می‌گیرد و مردم را از سراسر جهان به آن دعوت می‌کند. حیف که نمی‌گذارند مردم جهان اربعین را بشناسند. اربعین معناهایی دارد که هرکس آن را بشناسد نمی‌تواند از اسلام دل بکند. اربعین معنای فرهنگی دارد، معنای سیاسی دارد، معنای اقتصادی دارد و... اربعین در این زمانه بزرگ‌ترین آیهٔ خداوند بر روی زمین است. و نشانه‌ای است از جمع شدن سپاهیان امام موعود زیر پرچم امام حسین (ع).

در ژاپن با چشمان خودم دیده بودم که حمایت مردم از تولید کشورمان چقدر به گسترش و رونق اقتصاد کمک کرده بود. کشوری که در جنگ جهانی با خاک یکسان شد و بعد از جنگ جهانی هم سیل و زلزله امانش نداد، به‌خاطر حمایت مردم، امروز روی پای خودش ایستاده بود و حرف اول را در دنیا می‌زد. توی ژاپن خرید لوازم غیرژاپنی کار جِلفی است. حتی قبل‌ترها هم که محصولات ژاپنی این‌قدر معروف نبودند هم مردم از محصولات کشور خودشان خرید می‌کردند. آن‌قدر خریدند و تولید کردند و رقابت کردند تا بالاخره این روزها در خیلی از محصولات یکی از مهم‌ترین برندهای تولید را دارند. این روزها هم که خانواده‌های پولدار خیلی در ژاپن زیاد شده‌اند خریدن لوازم غیرژاپنی کار خانواده‌های تازه‌به‌دوران‌رسیده محسوب می‌شود. آدم‌هایی که با خریدن محصولات اروپایی یا امریکایی می‌خواهند وانمود کنند با بقیه فرق دارند.

ممکن است کسی بگوید من آزادم هرکاری دلم بخواهد بکنم. ولی من می‌گویم هرکاری را نمی‌شود کرد. تو آزادی بین چند مورد محدود انتخاب کنی. ما در این جهان دایرهٔ بی‌نهایت برای انتخاب‌هایمان نداریم. مثلاً ما همیشه در عین اینکه آزادی حرکت داریم، ولی محدود به جاذبه هم هستیم. هیچ‌وقت نمی‌توانیم بیشتر از یک حد محدودی از روی زمین به بالا بپریم. حالا شما بگو من اختیار دارم پس می‌خواهم بدون هیچ وسیلهٔ کمکی از روی زمین بالا بپرم و ابرها را لمس کنم. نمی‌شود. چون پریدن ما محدود به جاذبه است. مابقی آزادی‌ها و اختیارهای ما هم شبیه همین است. در نهایت به یک محدودیتی می‌رسد. تمام آزادی‌هایی که می‌شناسیم نسبی است.

خدایی که صدای یونس را در دل تاریکی و در دل نهنگ شنیده، حتماً صدای من را هم می‌شنود. منی که جایی میان این‌همه تاریکی و ظلمت تنها مانده بودم و غریب.

برایم خیلی جالب بود. خداوند در قرآنش اختلاف رنگ پوست و تفاوت زبان‌ها را از نشانه‌هایش معرفی می‌کرد، نه اینکه آن را مایه‌ای قرار دهد برای تبعیض نژادی و اختلاف و جنگ. و اینکه گرامی‌ترین انسان نزد خدا با تقواترین انسان است و هیچ نژاد و قوم و زبان و رنگی بر دیگری برتری ندارد.

مشاور دانشگاه هم حتی برای سؤال‌هایم جوابی نداشت. فقط یک چیز گفت. یک بهانه‌ای پیدا کن برای جنگیدن، برای زندگی کردن. بعد برو وقتت را پر کن تا سرگرم شوی. تا وقتی برای فکر کردن پیدا نکنی.

با اخبار، تحلیل‌ها و واقعیت‌های تازه‌ای مواجه شدم. ظلم‌های شرکت‌های دارویی، فشارهای کمپانی‌های غذایی، حضور کارخانجات اسلحه‌سازی و فروش‌شان به دولت‌های دیکتاتور و سرکوبگر... و در آخر کمک همین دولت‌ها و کمپانی‌های دروغگو به سازمان ملل. پس این‌ها سازمان‌هایی هستند برای سودرسانی و حمایت از صهیونیست‌ها. تازه آنجا فهمیدم سال‌ها برای چیزی درس خوانده‌ام و زحمت کشیده‌ام که یک دروغ بزرگ بوده.

به‌رغم تمام تبلیغاتی که می‌گفتند امریکا مهد آزادی و مبارزه با نژادپرستی است، تمام مناسبات سیاه‌ها از سفیدها جدا بود؛ حتی کلیسای آنها. در آن کلیسا حتی یک سفیدپوست هم وجود نداشت. همه سیاه بودند. ازشان می‌پرسیدم پس سفیدها کجا عبادت می‌کنند؟ می‌گفتند سفیدها کلیسای خودشان را دارند. من که زردپوست بودم آنجا خیلی اذیت شدم. خیلی‌ها مسخره‌ام می‌کردند.

اگر با دیدن و فکر کردن دل ما بدون محدودیت بتواند پرواز کند، پس ما باید خیلی بزرگ‌تر از «فقط زندگی روزمره» باشیم

وقتی به ستاره یا ابرها فکر می‌کنید، خودتان این‌جایید و دلتان آنجاست. پیش ستاره‌ها. پیش ابرها. این گفت‌وگوها ذهنیت من را باز می‌کرد که شاید ما وجودی باشیم خیلی بزرگ‌تر از این محدودیت زندگی، خیلی بزرگ‌تر از این کارهایی که مردم برای آوردن نان و تهیهٔ لباس و خانه می‌کنند.

ژاپنی‌ها همیشه به بچه‌هایشان می‌گفتند: مواظب باش کار بد انجام ندهی که آسمان تو را می‌بیند. با این‌که به بودا اعتقاد داشتند، ولی می‌گفتند آسمان تو را می‌بیند. این آسمان با بودا فرق داشت. انگار فطرتاً می‌دانستند خدایی هست که نظاره‌گر اعمال انسان است.

ژاپنی‌ها همیشه به بچه‌هایشان می‌گفتند: مواظب باش کار بد انجام ندهی که آسمان تو را می‌بیند. با این‌که به بودا اعتقاد داشتند، ولی می‌گفتند آسمان تو را می‌بیند. این آسمان با بودا فرق داشت. انگار فطرتاً می‌دانستند خدایی هست که نظاره‌گر اعمال انسان است.

چطور می‌توانستند این‌قدر زحمت بکشند، بدون اینکه علت و مقصدش را بدانند؟

بعدها فهمیدم ایران فرق چندانی با ژاپن ندارد. ماشین‌های مدل بالا. ساختمان‌های زیبا. برج‌های بلند و آب و هوای خوب. فهمیدم بیشتر اطلاعاتی که رسانه‌ها دربارهٔ ایران می‌داده‌اند دروغ بوده. فرهنگ ایران خیلی شبیه ژاپن بود. کلمات زیادی هم در سال‌های خیلی قبل از طریق سفرهای تجاری راه ابریشم، به ژاپن وارد شده بود. مثلا «چرند و پرند» که ما می‌گوییم: «چرند پورند». یا کلمهٔ «جان» که ایرانی‌ها برای ابراز محبت استفاده می‌کنند و مثلا می‌گویند: فاطمه جان. ما هم در ژاپن میگوییم «چن» که ظاهراً از یک ریشه است.

در ژاپن با چشمان خودم دیده بودم که حمایت مردم از تولید کشورمان چقدر به گسترش و رونق اقتصاد کمک کرده بود. کشوری که در جنگ جهانی با خاک یکسان شد و بعد از جنگ جهانی هم سیل و زلزله امانش نداد، به‌خاطر حمایت مردم، امروز روی پای خودش ایستاده بود و حرف اول را در دنیا می‌زد.

اربعین معناهایی دارد که هرکس آن را بشناسد نمی‌تواند از اسلام دل بکند. اربعین معنای فرهنگی دارد، معنای سیاسی دارد، معنای اقتصادی دارد و... اربعین در این زمانه بزرگ‌ترین آیهٔ خداوند بر روی زمین است. و نشانه‌ای است از جمع شدن سپاهیان امام موعود زیر پرچم امام حسین (ع).