بریده‌هایی از کتاب پل پوت

همان‌گونه که مبلغان کاتولیک ویتنامی دویست سال سعی در مسیحی کردن کامبوجی‌ها کرده بودند، مبلغان حزب کمونیست هندوچین( کمونیست‌های ویتنامی) نیز عزمشان را جزم کرده بودند که از هیچ و پوچ یک جنبش انقلابی کامبوجی بسازند، و حاضر بودند هر بهایی را هم برای رسیدن به این هدف بپردازند. گذر زمان نشان می‌داد که آن‌ها در این کار توفیق چندانی به دست نمی‌آورند.

جنبش کمونیستی‌ای که ویتنامی‌ها سعی در به راه انداختن آن در کامبوج داشتند، تصنعی و ساخته دست ویتنامی‌ها بود. این ویژگی به اضافه عداوت‌های دیرینی که بین کامبوجی‌ها و ویتنامی‌ها وجود داشت باعث شده بود که روابط میان حزب کمونیست هندوچین و دست‌نشانده ایساراکی‌اش در کامبوج همواره پرتنش باشد.

اولین گزینه هانوی( کمونیست‌های ویتنام شمالی ) تلاش برای مال خود کردن گروه‌های ایساراک( رزمندگان آزادیخواه خمر) بود؛ گروه‌های غیرکمونیستی که تحت حمایت تایلندی‌ها قرار داشتند. گزینه دوم و آخر هانوی عبارت بود از به کارگیری ویتنامی‌های مقیم کامبوج.

برنامه‌ریزان دفاعی ویتنام تحت ریاست ژنرال وو نگوین جیاپ، توصیه کردند که کامبوج باید به یک «منطقه حمایتی لجستیکی» برای ویتنام جنوبی تبدیل شود.

کمونیست‌های ویتنامی از زمان بنیانگذاری «حزب کمونیست هندوچین» در ۱۹۳۰، تحت تشویق و ترغیب کمینترن، به این باور رسیده بودند که آن‌ها نه تنها در قبال کشورشان بلکه در قبال همه کشورهای هندوچین ( شامل ویتنام، کامبوج، لائوس، برمه و تایلند) مسئولیت دارند. در عمل، این وظیفه انجام نشده باقی مانده بود.

در حول و حوش همین زمان بود که اینگ ساری برای اولین بار به نسخه‌ای از مانیفست کمونیست در کتابخانه شاهزاده انتراوُنگ، برادر شاهزاده یوته‌ونگ، برخورد. در رژیم استعماری حاکم بر کامبوج، مارکسیسم یک تابو به شمار می‌رفت. معلمان مدارس از ذکر «انقلاب روسیه» در سرِ کلاس درس منع شده بودند. اما شاهزاده یوته‌ونگ یک چمدان پر از کتاب‌های «مترقیانه» از پاریس آورده بود و حالا همه این کتاب‌ها ــ پس از مرگ شاهزاده ــ به برادرش شاهزاده انتراونگ به ارث رسیده بود.

آوریل همان سال، شاهزاده یوته‌ونگ، تنها پس از شش ماه که از آغاز نخست‌وزیری‌اش می‌گذشت، در سی‌وچهار سالگی بر اثر ابتلا به بیماری سل درگذشت.

نخستین انتخابات ملی در تاریخ کامبوج در سپتامبر ۱۹۴۶ برگزار شد. این انتخابات باعث به قدرت رسیدن «حزب دموکراتیک کامبوج» به رهبری شاهزاده یوته‌وُنگ شد.

انگیزه‌های سیهانوک غامض و پیچیده بود. او در مقام پادشاه خواهان حفظ تمامیت قدرت حکومتی خویش بود. اما در عین حال خود را همچون رهبری می‌دید که رسالت مدرنیزه کردن کشور را بر عهده دارد و تمایل داشت که مردم کشورش هم او را این‌گونه ببینند، وانگهی، شاخک‌های حسی فوق‌العاده حساسی هم داشت.

می‌مان و دوستان جوانش تنها کسانی نبودند که تحت تأثیر متفکران اروپایی قرن هیجدهم قرار گرفته بودند. سیهانوک، پادشاه کامبوج، نیز به نوعی تحت تأثیر نظام آموزشی استعماری فرانسوی‌ها قرار داشت. در مدارس کامبوج، برنامه‌های درسی توسط فرانسوی‌ها تعیین شده بود. شرح انقلاب فرانسه و سرنوشت مرگباری که نصیب لوئی شانزدهم، پادشاه مستبد این کشور، شده بود بخشی از مواد درسی در مدارس کامبوجی بود.

روی کتیبه به زبان‌های خمری و فرانسوی نوشته شده بود: «زور متحد می‌سازد برای مدتی؛ اندیشه متحد می‌سازد برای همیشه.» در آن زمان، مِی‌مان، دوست مسن‌تر پل پوت و اینگ ساری که به سیاست علاقه داشت، آثار ژان ژاک روسو و رمان بینوایان ویکتور هوگو را مطالعه می‌کرد.

اینگ ساری و رات ساموین، بهترین دوست ساری و پسر باهوش و بااستعدادی از یک خانواده روستایی، در دبیرستان سیسووات تحصیل می‌کردند. سور ( پل پوت) که یک کلاس پایین‌تر از این دو درس می‌خواند، بلافاصله پس از اولین دیدار با ساموین با وی دوست شد.

سور حالا که به پنوم‌پن برگشته بود دوباره نزد برادر بزرگ‌ترش سائونگاخیرآ همسرش را طلاق داده و مجددآ ازدواج کرده بود. چئا سامی، همسر تازه سائونگ، نیز به عنوان رقصنده در گروه رقص دربار کار می‌کرد. سامی زن جوان بافرهنگی بود تا آن‌جا که پینگ سی تحت تأثیر او قرار گرفته بود. اما خانه برادر سور چندان تأثیرگذار نبود.

یکی از نزدیک‌ترین دوستان سور در شهر کومپونگ چام، جوانی بود به اسم لون نون. این جوان برادر بزرگی داشت به اسم نول که بعدها در اوایل دهه ۱۹۷۰ تحت نام مارشال لون نول حاکم کامبوج می‌شد. لون نون و سور، همزمان با یکدیگر، از شهر کومپونگ چام به پایتخت نقل مکان کردند.

سور ( پل پوت) در تابستان ۱۹۴۷ به همراه چند نفری دیگر از همکلاسی‌هایش در امتحانات پایان سال شرکت کرد و مجوز ورود به دبیرستان سیسووات را به دست آورد. دبیرستان سیسووات هنوز از مشکلات و کمبودهای زمان جنگ رهایی پیدا نکرده بود و به همین دلیل چند جای خالی برای پذیرش دانش‌آموزان تازه داشت. برای دانش‌آموزی کاملاً معمولی مثل سور پذیرفته شدن در دبیرستان معتبر سیسووات دستاورد بی‌ارزشی نبود.

در نوامبر ۱۹۴۶، تایلند پذیرفت که ایالت‌های اشغال شده کامبوج را به این کشور پس بدهد. هیجده ماه بعد، دولت تازه‌ای در تایلند سر کار آمد. این دولت تازه به حمایت‌های مستقیم تایلند از شورشیان فرانسوی‌ستیز کامبوجی خاتمه داد.

مهم‌ترین این جنبش‌ها گروهی بود موسوم به «رزمندگان آزادیخواه خمر»( یا «ایساراک») . این گروه در سال ۱۹۴۰ توسط پوک خون، عموی بونچان مول، در بانکوک تایلند بنا گذاشته شده بود. ایساراک تا حدی از سوی حکومت تایلند تغذیه مالی می‌شد و عنان اختیارش به دست تایلندی‌ها بود.

حتا سور( پل پوت ) ، که در آن زمان هیچ علاقه‌ای به سیاست نداشت، سون نگوک تان را همچون یک چهره قهرمانی می‌دید زیرا کسی بود که فرانسوی‌ها او را دستگیر و به حبس ابد محکوم کرده بودند. یاران و پیروان نزدیک سون نگوک تان پس از دستگیری وی به ویتنام و تایلند گریختند و سپس در این دو کشور به جنبش‌های زیرزمینی ضد فرانسوی پیوستند.

در سرتاسر تاریخ کامبوج، حیطه سیاست همواره در ید اختیار و ملک طلق دربار بود. حالا، برای اولین بار از دهه ۱۸۶۰، یک آدم معمولی پادشاه کشور را به چالش کشیده بود. آن چند ماهی که سون نگوک تان قدرت را در کامبوج به دست گرفته بود واجد چنان قدرت رهبری‌ای شده بود که پادشاه ( سیهانوک ) به سختی می‌توانست به مخالفت با آن برخیزد.

در سُنت خمری، پرسیدن سؤال ممنوع است: از جوانان ــ و کلاً زیردستی‌ها ــ انتظار می‌رود که گوش بدهند و فرمان ببرند. خیو سامفون می‌گوید زمانی که معلمان خارجی می‌کوشیدند دانش‌آموزان را وادار کنند که مستقلاً فکر بکنند، بسیاری از دانش‌آموزان کم می‌آوردند و علاقه‌شان را به ادامه تحصیل از دست می‌دادند.