بریده‌هایی از کتاب مادری که کم داشتم

مادر اولین مراقب باشد، برای تأمین نیازهای کودک هم بیشترین امید به اوست.

کودک با حضور پرانرژی یا غیبت مادر هم‌آهنگی زیادی پیدا می‌کند. مادر مرکز دنیای کودک است و کودک به‌شدت با دنیای احساسی مادر میزان می‌شود.

مادرانی که به‌لحاظ عاطفی بی‌توجه‌اند کودکانشان را از آن چیزی که هستند مستقل‌تر می‌بینند.

کودک مادری را که از نظر عاطفی غایب است این‌طور احساس می‌کند: همچون کسی که واقعاً وجود ندارد. چنین احساسی همچون شوک، تهدیدی برای بقا و در نتیجه ضربهٔ روانی به سیستم عصبی کودک است.

کتاب توضیح می‌دهد که مادر خوب چه چیزهایی را تأمین می‌کند و می‌پرسد که این ویژگی‌ها چه شباهتی به تجربهٔ شما از مادری دارد و شما بر این اساس می‌توانید ببینید که کدام ظرفیت‌های مادری از بین رفته یا به‌اندازهٔ کافی رشد نکرده است. فصل‌های درمانی (۹ تا ۱۴) دربارهٔ پُرکردن این خلأهاست.

کتاب توضیح می‌دهد که مادر خوب چه چیزهایی را تأمین می‌کند و می‌پرسد که این ویژگی‌ها چه شباهتی به تجربهٔ شما از مادری دارد و شما بر این اساس می‌توانید ببینید که کدام ظرفیت‌های مادری از بین رفته یا به‌اندازهٔ کافی رشد نکرده است. فصل‌های درمانی (۹ تا ۱۴) دربارهٔ پُرکردن این خلأهاست.

کتاب توضیح می‌دهد که مادر خوب چه چیزهایی را تأمین می‌کند و می‌پرسد که این ویژگی‌ها چه شباهتی به تجربهٔ شما از مادری دارد و شما بر این اساس می‌توانید ببینید که کدام ظرفیت‌های مادری از بین رفته یا به‌اندازهٔ کافی رشد نکرده است. فصل‌های درمانی (۹ تا ۱۴) دربارهٔ پُرکردن این خلأهاست.

کودکان خردسال از عوامل خارجی اثرگذار بر رفتار افراد تصوری ندارند و نمی‌توانند آن را درک کنند. آن‌ها به‌اشتباه گمان می‌کنند که حتماً کاری انجام داده‌اند که موجب شده دیگران به آن‌ها آسیب بزنند یا رهایشان کنند. پس نتیجه می‌گیرند که حتماً بد و دوست‌نداشتنی هستند.

دی. دابلیو. وینیکات،‌ دکتر و روانکاو اطفال، در مورد مادران چنین گفته است:‌ مادران کسانی هستند که "ذرات وجود کودک را کنار هم نگه می‌دارند". مادر چسب کودک و ظرف اوست. وقتی‌که مادر واقعاً حضور داشته باشد و کودکش را با عشق بغل کند، به کودکش چیزی می‌دهد که به آن بیاویزد، چیزی که در نهایت همان دلِ مادر است. ارزشش را دارد که دوباره بگویم، حس امنیت به‌واسطهٔ چنین رابطه‌ای ایجاد می‌شود و این بنیاد ایمن موجب می‌شود که کودک برای کاوش دنیا احساس امنیت کند. وقتی می‌توانیم سراغ کاوش دنیا برویم که جای امنی برای بازگشت داشته باشیم، درست مثل اینکه وقتی با امنیت در آغوش نگه داشته شویم، دیگر لازم نیست به مادر بچسبیم. تحقیقات حاکی از این است که کودکان ایمن وقتی احساس امنیت کنند، دنیا را کاوش می‌کنند. وقتی چنین احساسی نداشته باشید، به دیگران می‌چسبید. این برنامه‌ریزی درونی ماست.

کودکی که احساس کند مادرش شاد است از موهبت بالایی برخوردار است. یک لحظه تصویر شاد و خندان مادرتان را تصور کنید. مادری که از بودنش شاد است. او از بودن در کنار شما و سایر افراد حاضر در عکس شاد است و نمی‌خواهد در آن لحظه هیچ‌چیزی تغییر کند. او آرام است. وقتی مادرمان آرام است و می‌خندد، حس می‌کنیم که دنیایش روبه‌راه است. وقتی‌که دنیای او روبه‌راه باشد، دنیای ما هم روبه‌راه می‌شود.

باور عمومی‌ای وجود دارد مبنی بر اینکه بخشی از نقش پدر کمک به کودک برای جداشدن از مادر است، در حالی‌که پدر نمایندهٔ دنیای فراتر از مادر و پلی به‌سوی دنیای بزرگ‌تر است، مادر نمایندهٔ آشیانه و ارتباط ابتدایی ادغام‌شده‌ای است که کودک در آن هنوز خودش را جدای از مادر نمی‌داند. چه رابطه با مادر برای کودک رضایت‌بخش باشد چه نباشد

مطمئناً فرزندپروری مستلزم مراقبت‌کردن خوب از خودتان است تا هشیار بمانید و وارد حالت خلبان خودکار نشوید. به‌علاوه، ما مستعد این هستیم که میراث خانوادگی‌مان را تکرار کنیم و به‌گونه‌ای عمل می‌کنیم که قسم خورده بودیم هیچ‌وقت چنین نباشیم.

مثلاً اگر دیگران شما را آدم کندذهن و دردسرسازی بدانند، در این صورت این تصویر کج‌ومعوج با باور دیگران در مورد شما انطباق می‌یابد. در ضمن، انعکاس کج‌ومعوج ممکن است باعث شود که فرد برای به‌دست‌آوردن انعکاس دقیق بی‌وقفه تلاش کند. بعضی از کودکان و بزرگ‌سالان وقتی دقیق دیده نمی‌شوند، از کوره درمی‌روند و سخت می‌کوشند که فهمیده شوند. بعضی دیگر تسلیم می‌شوند و احساس نامرئی‌بودن می‌کنند. تحسین‌کردن، با وجود قدرت زیادش، در صورتی که در کنار انعکاس کج‌ومعوج قرار بگیرد به هدف نمی‌رسد و هیچ فایده‌ای نخواهد داشت.

"من مراقبت هستم چون مجبورم

اغلب به زنان حق انتخاب برای مادرشدن یا نشدن داده نمی‌شود (یا زنان چنین حقی را احساس نمی‌کنند). ممکن است زنان، به‌خاطر یک بارداری ناخواسته یا انتظارات اجتماعی، بدون اینکه بخواهند در ورطهٔ مادری بیفتند.

این باور که نیازهای من مایهٔ شرمساری و باری بر دوش دیگران هستند و من نباید نیازی داشته باشم زمانی ایجاد می‌شود که احساس نکنیم مادر می‌خواهد نیازهای ما را تأمین کند.

اگر در کودکی دچار جراحت مهمی شده باشیم هیچ‌وقت به مرحله‌ای نمی‌رسیم که احساس کنیم چنین اتفاقی نیفتاده است. حتی اگر حساسیتی به این زخم وجود نداشته باشد همیشه حداقل خاطرهٔ زخم باقی می‌ماند

به‌هرحال این اتفاق معمول است. اکثر درمان‌ها حول این تفکر انجام می‌شوند که ما، به‌واسطهٔ تلاش ناخودآگاهمان برای التیام زخم اصلی، جذب افرادی می‌شویم که نواقصی شبیه والدینمان داشته باشند.

بسیاری از درمانگران معتقدند که بزرگ‌سالان به‌صورت ناخودآگاه الگوهای ناسالمِ روابط سال‌های اولیهٔ والد و فرزندی را تکرار می‌کنند، مثلا فرد همسری را انتخاب می‌کند که، مثل والدینش، در کنارش نباشد. در چنین مواردی، آنچه می‌تواند التیام‌دهنده باشد آگاهی از الگو، تلاش برای بهبود زخم‌های کودکی از طریق درمان یا روش‌های دیگر، و انتخاب‌های جدید در روابط عاطفی است. اگر تلاش کنیم آنچه از رابطه با مادر به دست نیاورده‌ایم را از رابطه با همسری شبیه مادرمان به دست آوریم، معمولاً موفق نخواهیم شد.

خشم پاسخ طبیعی کودک به برآورده‌نشدن نیازهای مربوط به دلبستگی‌اش است. وقتی کودک احساس می‌کند که خشم فقط موجب فاصله‌گرفتن بیشتر مادر از او می‌شود، یاد می‌گیرد که آن را فروبنشاند.