بریده‌هایی از کتاب مادری که کم داشتم

بیشتر زنان، به‌خصوص تا پیش از دههٔ هفتاد میلادی، فکر نمی‌کردند که مادرشدن می‌تواند یک انتخاب باشد. سیر زندگی‌ای که از زن انتظار می‌رفت ازدواج و بچه‌دارشدن بود، چه زن تمایل طبیعی به این کار داشت چه نداشت. نتیجهٔ چنین توقعی از زن (آن زمان و اکنون) این شد که زنانی مادر شده‌اند که واقعاً مناسب این کار نیستند. به قول یک از این زنان، آن‌ها "رغبتی به مادربودن ندارند". برای آن‌ها انجام‌دادن کارهای دیگر راحت‌تر است، مثلا شاید زنی اهل کار بیرون از خانه باشد یا ذوق کارهای اجتماعی را داشته باشد.

به شکل یادگیریِ زبان کودک فکر کنید:‌ آن‌طوری که زبان‌شناسان اشاره کرده‌اند، کودکان از روی زبان‌های بسیار بسیار زیادی که می‌شنوند کم‌کم صداهایی درمی‌آورند، ولی تنها صداهایی تقویت می‌شود که بخشی از زبان والدین باشد و بقیهٔ صداها از گردونهٔ لغت‌های کودک بیرون می‌افتد. عواطف، رفتارها و ویژگی‌هایی که دیده یا تأیید نشده نیز همین‌طور هستند، یعنی یا رشد نمی‌کنند یا از بین می‌روند.

خوشبختانه کاستی‌های ناشی از مادرِ بی‌کفایت را بعداً می‌توان جبران کرد، احتمالا نه به‌طور کامل، ولی معمولا خیلی بیشتر از چیزی که می‌توانستید امیدش را داشته باشید. ما می‌توانیم کودک دوست‌نداشتنی درونمان را التیام بخشیم و خود تبدیل به بزرگ‌سالی توانمند و دوست‌داشتنی شویم. این سفر ارزش رفتن دارد.

خوشحالم که تو هستی. تو را می‌بینم. تو برای من آدم خاصی هستی. به تو احترام می‌گذارم. عاشقت هستم. نیازهای تو برایم مهم است. هر وقت کمک خواستی پیش من بیا. بودنم به‌خاطر توست و برایت وقت می‌گذارم. تو را در امان نگه می‌دارم. می‌توانی به من تکیه کنی. به وجود تو دلگرمم.

این گفته بدان معنا نیست که اگر کسی به عمق زخممان دست زد، دیگر از درد به خود نمی‌لرزیم (گرچه شاید هم نلرزیم). بلکه منظور این است که اندوه و غصهٔ اثرگذار را تا آن موقع تمام کرده و از آن عبور کرده‌ایم. تا آن زمان، با این افکار که باید گذشته را ول کرد مقابله کنید و به خودتان یادآوری کنید که گرچه شاید هر کسی نیاز به کاوش گذشته‌اش پیدا نکند، ولی برای شما گذشته بخشی از حریمتان است. نه به این معنا که شما گذشته را بخواهید و آن را انتخاب کرده باشید، بلکه شما به دلیل اینکه چنین میراث بخصوصی دارید و نمی‌خواهید آن را به فرزندانتان منتقل کنید

قطعاً ما نیز این پرسش را از خودمان می‌پرسیم: تا کی می‌خواهد ادامه پیدا کند؟ حس من این است که وقتی‌که تکلیفمان با گذشته روشن شود رهایش می‌کنیم، وقتی کارمان با آن تمام شده باشد، به همین سادگی. به جایی می‌رسیم که چیزهای دیگر برایمان بسیار جالب‌تر می‌شود و کشش عواطف گذشته دیگر نمی‌تواند با آن‌ها رقابت کند. ما زمین را شخم زدیم، سنگ‌های بزرگ را بیرون کشیدیم و حالا چیزهای جدیدی در حال روییدن است، چیزهایی که زندگی‌مان را افسون و غنی می‌کند.

اگر احساس کنید که جزء ارزشمندی از خانواده نیستید، نوعی عقدهٔ غریبگی پیدا می‌کنید. این احساس ممکن است موجب شود که شما سخت مشتاق عضوشدن در چیزی -گروه یا اجتماعی- باشید. با این حال از اینکه دوباره خودتان را در این موقعیت قرار دهید عمیقاً احساس تردید و ناراحتی می‌کنید. بسیاری از چنین افرادی از خودشان می‌پرسند که آیا جایی در دنیا دارند یا نه. احساس دوست‌داشته‌نشدن در کودکی زمینه را برای تنهایی مزمن ایجاد می‌کند.

پیام اصلی که لمس‌کردن می‌رساند این است که "من عاشقت هستم". این پیام برای رشد عزت نفس تعیین‌کننده است.

علت اینکه افراد غیرایمن در موقعیت‌های استرس‌زا در معرض خطر قرار می‌گیرند این است که آن‌ها با سلامت کمتری به استرس پاسخ می‌دهند. پاسخ به استرس ما را مستعد ابتلا به بسیاری از بیماری‌های ذهنی و فیزیکی می‌کند. هورمون کورتیزول در پاسخ به استرس مؤثر است، مقدار زیادی از این هورمون در بدن کودکان با دلبستگی غیرایمن جریان دارد که موجب می‌شود این کودکان آسیب‌پذیر باشند. میزان بالای کورتیزول با افسردگی، اضطراب، تمایل به خودکشی، اختلال در خوردن و اعتیاد به الکل ارتباط دارد. کورتیزول بسیار بالا می‌تواند به بخش‌هایی از مغز صدمه بزند که مسئول بازیابی اطلاعات و روشن فکرکردن هستند. (۱۳) به‌علاوه عده‌ای معتقدند که میزان بالای کورتیزول در بی‌خوابی هم نقش دارد.

طبق گزارش روان‌شناسان و کسانی که روی رشد انسان مطالعه می‌کنند،‌ ویژگی‌هایی در بچه‌ها رشد می‌کند که دیده و شناخته شود، درحالی‌که ویژگی‌های ناشناخته از بین می‌رود.

اگر زنی حداقل در دوره‌ای از زندگی‌اش آمادگی رسیدگی به نیازهای دیگران را نداشته باشد، در واقع برای به‌عهده‌گرفتن وظیفهٔ مادری آماده نیست.

خشم به شکل‌های مختلف اتفاق می‌افتد و این یکی از تفاوت‌های خشم با سایر احساسات است. در خشمِ قربانی شخص احساس نالان و ناتوان بودن و در خشم توانمند احساس روی پای خود ایستادن می‌کند. منظور من رسیدن به خشم توانمند است، گرچه شاید این احساس با خشم قربانی آغاز شود.

مهم است که خشمی را که درون بدنتان زندانی شده آزاد کنید، خشمی که شاید حتی پیش از آنکه احساسش کنید سرکوب شده باشد. این ممکن است حتی شامل خشمی شود که در سن زیر یک‌سالگی یا نوپایی احساس کرده‌اید. من معتقدم که می‌توان با احساس و ابراز ماهرانهٔ خشم آن را آزاد کرد و سوزاند. گرچه گاهی آزادکردن خشم تبدیل به دور باطلی می‌شود که خودش را تقویت می‌کند،‌ چیزی که ما می‌خواهیم از آن پرهیز کنیم. مطمئن‌ترین راه برای آزادکردن خشم این است که به کمک روان‌درمانگری ماهر انجام شود.

ما باید از ترسِ بیمارگونه از خشم عبور کنیم و بفهمیم که خشم به‌خودیِ‌خود خطرناک نیست، بلکه ارتباط ناسالم با خشم است که خطر ایجاد می‌کند. وقتی نتوانیم خشممان را به‌آرامی کنترل کنیم و در عوض آن را کور و بی‌حساب بیرون بریزیم، خشم است که مهار ما را در دست می‌گیرد.

وقتی در حال کارکردن روی درد اصلی هستید و نمی‌خواهید دوستانتان را خسته کنید و درمانگرتان (در صورتی که داشته باشید) نیز دم دستتان نیست، یادداشت‌ها مکان امنی برای بیان احساساتتان محسوب می‌شوند. پژوهشگران متوجه شده‌اند که ابراز احساسات روی کاغذ (مثل بیان کلامی آن‌ها)‌ سودمند است، درحالی‌که نگه‌داشتن احساسات با افزایش سطح استرس و بیماری رابطهٔ متناظری دارد

پژوهش نشان داده که توانایی زن برای ساختن دلبستگی مطمئن با کودکش بیشتر به ظرفیت او در مواجهه با رویداد عاطفی دردناک بستگی دارد تا گذشتهٔ واقعی ضربهٔ روانی و فقدان. (۱)

ممکن است مادری به دلایلی برای تشویق کودکش مشکل داشته باشد. شاید خودش آن‌قدر کمبود مادری و پشتیبانی داشته باشد که چیزی دربارهٔ تشویق‌کردن نداند، شاید بیشتر بر نیازهای خودش برای پشتیبانی‌گرفتن تمرکز کرده باشد، شاید از نیازهای کودکش بی‌خبر باشد، یا شاید احساس کند موفقیت‌های کودکش و خودفرمانی روبه‌رشد او تهدیدش می‌کند. به‌علاوه شاید آن‌قدر خسته و افسرده باشد که نیرویی برای تشویق‌کردن نداشته باشد.

گاهی اوقات مادری‌دیدن راه‌حل است و گاهی مادری‌کردن. این موضوع در سطح انسانی صادق است، ولی در سطح معنوی نیز ممکن است اتفاق بیفتد. آریل، زنی که کمبود شدید مادر داشت، به سنت‌های الهی روی آورد تا الگوی مثبتی از مادر و زنانگی عمیق ارائه کند و دریافت که این کارش التیام‌بخش و دگرگون‌کننده بوده است. او اکنون خودش را کشیش زن تلقی می‌کند، سمتی که از سوی هیچ مقام مذهبی به او محول نشده ولی صرفاً به معنی کانالی برای انرژی مثبت زنانه است.

برای صمیمی‌شدن لازم است که شکننده باشیم و نیازها و احساساتمان را نشان دهیم. مخصوصاً کسانی که دلبستگی خودکفا یا اجتنابی دارند در صمیمی‌شدن و عاشق‌ماندن مشکل دارند.

اضطراب برآمده از احساس تنهایی و بی‌دفاعی در موقعیت‌هایی است که خودمان قادر به مهارشان نیستیم و از روابطی نشئت می‌گیرد که در آن مراقب در دسترس یا پاسخگویمان نیست.