بریده‌هایی از کتاب سفر سیلکا

در ذهنش نمی‌گنجد روزی برسد که بتواند آن خاطرات و تصاویر را در قالب کلمات بیان کند.

سیلکا با لحنی جدی می‌پرسد: «دکتر! فقط یه چیز رو به من بگو.» «چی رو؟» «گرفتنشون؟» یلنا مکثی می‌کند و بعد متوجه منظور او می‌شود. «بله، سیلکا. فرماندارها، نگهبان‌ها، دکترها. همه رو گرفتن و محاکمه کردن. الان همهٔ دنیا فهمیده که اونها چه جنایت‌هایی مرتکب شدن. به‌خاطر کارهاشون یا زندانی شدن یا اعدام.» سیلکا سر تکان می‌دهد. دندان‌هایش روی هم قفل شده‌اند. کاش می‌توانست جیغ بزند یا گریه کند. دلش بسیار پر است. هنوز هم کافی نیست.

وقتی سیلکا وارد بخش عفونی می‌شود، روپوش جراحی، ماسک، و دستکش‌های پلاستیکی ضخیم به او می‌دهند. همان‌طور که پرستاری بند پشت روپوشش را گره می‌زند، دور اتاق چشم می‌گرداند. روی هر تخت دست‌کم یک یا دو بیمار خوابیده است. برخی کف زمینِ لخت، بدون تشک، خوابیده‌اند، و فقط یک ملافه یا پتویی کثیف رویشان است. می‌کوشد شمرده‌شمرده نفس بکشد.

چرا کمک کردن به یک نفر باید مسئله‌آفرین باشد؟ چرا او در زندگی مدام مجبور است شاهد و پذیرای مرگ دیگران باشد؟ چرا هر اندازه هم که می‌کوشد نمی‌تواند تغییری ایجاد کند؟

مذهب برای او با روزگار دیگری عجین شده است؛ با دوران کودکی، خانواده، سنت‌ها و دلخوشی‌ها، که بخشی از هویت اوست. هرچند ایمان او مورد آزمایش قرار گرفته است. وقتی می‌بیند پاداش و مجازاتی برای اعمال وجود ندارد و رخدادها همه اتفاقی هستند و زندگی پرهرج‌ومرج، سخت است که باورهایش را همچنان حفظ کند.

تقدیم به آنان که چندان زنده نماندند که این حکایت‌ها را بازگویند، و باشد که از سر تقصیر من بگذرند که همه‌چیز را ندیدم، همه‌چیز را به یاد نسپردم، و همه‌چیز را به فراست درنیافتم.

«اعتقاد داشتم تا زمانی که شجاعتِ کشتن خودت را داری، می‌توانی خود را انسان بپنداری. همین بینش بود که میل به زندگی را ایجاد می‌کرد. من مدام خودم را برای آنکه بدانم آیا قدرت مردن دارم، می‌سنجیدم و همین مرا زنده نگه داشت.»

تاریخ هرگز اسرارش را به‌سهولت نمایان نمی‌کند.

دردْ بخشی از زندگی او شده است؛ مثل آب‌وهوای نامساعد

آنهایی که قربانی جنگ، اسارت یا ستم شده‌اند، واکنش‌های گوناگونی از خود نشان می‌دهند، و گذشته‌از این، مردم ممکن است خود را در موقعیت آنها بگذارند و حدس بزنند خود چه می‌کردند، اما تا جای آنها نباشی نمی‌فهمی.

من نفرین‌شده هستم. اطرافیانم همه یا می‌میرن، یا ازم گرفته می‌شن. هیچ‌کسی کنار من امنیت نداره.

او درمانی فوری برای مشکلی می‌خواهد که نمی‌تواند ابرازش کند.

بی‌صدا برای آیندهٔ بی‌نویدش گریه می‌کند و برای مردمی که هرگز آن را نخواهند دید.

یقهٔ کت‌ها، لباس‌ها، لبهٔ جیب‌ها، کلاه‌ها و روسری‌هایشان همه به گلدوزی آراسته است؛ احیای مجددی از هویت و زنانگی‌شان، هرچند مختصر. آنها با این کار می‌خواهند اعلام کنند که چیزی غیراز یک موجودیت تنانه هستند که هر روز از آنها کار بکشند.

روزی فکر می‌کرد شایستهٔ زندگی بهتری است، اما حالا می‌داند که همیشه باید بهای سنگینی بپردازد.

چرا او بااینکه می‌کوشد در سایه باشد همیشه جلب‌توجه می‌کند.

و کسی چه می‌داند وقتی یک‌شبه از همه‌چیزت محروم شوی، چه واکنشی نشان خواهی داد. نباید به گذشته فکر کند. فردا... فردا تکراری از امروز خواهد بود و از روزها و هفته‌های دیگر

آخرین یادداشتش یعنی «نبض کُند و نامنظم»

وجود اردوگاه‌های کار اجباری هیتلر و گولاگ‌های شوروی فقط به یک دلیل مشترک بود و آن هم زدودن جامعه از دشمنان و استفاده از تمام توان کاری آنها قبل‌از مرگشان.

بعدها حتماً برای جوزی شرح خواهد داد که شاید او بتواند جسم تو را از آنِ خویش کند، اما روح و ذهن و قلبت را هرگز نخواهد داشت.