بریده‌هایی از کتاب سیروسلوک، منزل سوم؛ تقوا

اهل سیروسلوک، دائم الوضو بوده و مقید به طهارت همیشگی هستند.

همهٔ این مصائب از گناه و معصیت ناشی می‌شود. بعضی افراد، در نیمهٔ شب بیدارند، ولی حال نماز شب ندارند. حتّی ممکن است چند ساعت بنشینند یا در رختخواب غلط بخورند و نخوابند، امّا حال اینکه برخیزند، وضو بگیرند و نماز شب بخوانند و با خدای خویش راز و نیاز کنند، ندارند. در واقع توفیق برقراری ارتباط عاطفی با خدای تعالی را ندارند و این سلب توفیق از اعمال روز آنان نشأت گرفته است.

اگر انسان بتواند عواطف و احساسات را تحت کنترل خود درآورد و هنگام تصمیم‌گیری، به جای تأثیرپذیری آسان از افراد ناصالح، عقل و فکر خود را به کار اندازد و با تحقیق و مشورت با افراد صالح و شایسته، تصمیم قاطع بگیرد، به تدریج به یک انسان کیّس، زیرک و زرنگ مبدّل می‌شود که می‌تواند با تیزفهمی و تیزهوشی، حق را از باطل تشخیص دهد و دچار فریب و خطا نگردد.

افکار و اعمالی نظیر ترسیدن از قبور، وحشت از غول، صبر کردن به هنگام عطسه، فال بد زدن به برخی حیوانات و امثال آن، خرافه‌ای بیش نیست و از بی‌تقوایی عقل و از جهل برخی انسان‌ها ناشی می‌شود.

افراد غرب‌زده در این خودباختگی فرهنگی، تنها در نقاط منفی و تاریک غرب و در ترویج فساد و در تمایلات نفسانی و شهوات و در بی‌بندوباری و بی حجابی و امثال آن، پیرو غربند و در این زمینه گوی سبقت را حتّی از خود آنان می‌ربایند، امّا در جلوه‌های برجسته و درخشانی مثل نظم، انضباط و ادب اجتماعی، علم، صنعت، تکنولوژی و تحقیقات، نه تنها از کشورهای پیشرفته پیروی نمی‌کنند، بلکه بر این باور و تصور موهوم و خطرناک پافشاری دارند که ما نمی‌توانیم به آن پیشرفت‌ها دست یابیم و همواره باید محتاج آنان باشیم. همهٔ این مصائب، ناشی از جهل آدمیان و حاصل بی‌تقوایی عقلی آنان است.

وقتی تقوا در جامعه حاکم شود، مفاسد اجتماعی، مفاسد اخلاقی، مفاسد اداری و مفاسد سیاسی از جامعه رخت بر می‌بندد و جامعه، مبدّل به مدینهٔ فاضله می‌گردد.

زندگی منهای خدا، وحشتناک و تاریک است.

خداوند متعال می‌فرماید: هرکس محدث شود و وضو نگیرد، به من بی‌اعتنایی کرده است. (حتّی بعضی روایت را این‌طور معنا می‌کنند که به من ظلم کرده است!) و اگر کسی وضو بگیرد و پس از وضو دو رکعت نماز نخواند، باز هم به من بی‌اعتنایی کرده است. همچنین اگر کسی وضو بگیرد و دو رکعت نماز هم بخواند، امّا دعا نکند، باز به من بی‌اعتنا بوده است. سپس می‌فرماید: امّا اگر کسی وضو بگیرد و بعد از آن دو رکعت نماز بخواند و سپس دعا کند و از خدا چیزی بخواهد، ولی خدا به او عنایت نفرماید، خداوند به او ظلم و بی‌اعتنایی کرده است و مسلّماً خداوند رحمان به کسی ظلم نمی‌کند و در نتیجهٔ دعای او مستجاب است.

از جمله حقوق حیوانات این است که آزار و اذیت آنها حرام است. در برخی روایات از تعذیب و اذیّت حیوان‌ها و نیز از تحمیل بار طاقت‌فرسا بر گردهٔ آنها، دشنام دادن به آنها و زدن بر چهرهٔ آنان نهی شده و حقوقی از جمله آماده‌سازی آب و علف برای آن موجودات تعیین شده است. حفظ محیط زیست نیز از جملهٔ واجبات و تخریب آن گناه است. در اهمیّت حفظ و حراست از محیط زیست همین بس که در روایات اهل‌بیت (ع)، قطع بی‌جهت درخت مذمّت شده و برای آن عقاب تعیین گردیده است.

از نگاه فلاسفه، سعادت و رستگاری انسان در گرو این است که او جسم خود و به عبارت دیگر، بعد مادی را وسیلهٔ حرکت برای بعد روحی قرار دهد و به ملکوت اعلی پرواز کند تا به مقصود و مطلوب نهایی دست یابد. طبق این دیدگاه، تقوا، همان غلبهٔ روح بر جسم و سوار شدن بر مرکب جسم در حرکت صعودی برای رستگاری و پرواز به سوی ملکوت تا نیل به سعادت ابدی است که سرسختانه محتاج تلاش و مجاهدت می‌باشد.