بریده‌هایی از کتاب روایت رهبری

تیرماه ۱۳۵۷ نیز وقتی ایرانشهر گرفتار سیل شد، مردم اهل تسنّن منطقه آیت‌الله خامنه‌ای را در کنار خود دیدند و محبّت ایشان به خود را با تمام وجود لمس کردند. آیت‌الله خامنه‌ای باتوجّه‌به تجربه‌ای که در امدادرسانی به زلزله‌زدگان فردوس داشت، یک گروه امدادی را در منطقه راه‌اندازی کرد و با هماهنگی‌هایی که با روحانیون شهرهای مختلف ازجمله یزد و مشهد داشتند، توانستند کمکهای مردمی را از اقصی نقاط ایران جذب و در بین سیل‌زده‌ها تقسیم کنند.

آیت‌الله خامنه‌ای تا سال ۱۳۵۶ شش بار دستگیر شده و به زندان افتادند. امّا این بازداشتها، زندانها و شکنجه‌ها نه‌تنها از فعّالیّتهای ایشان نکاست، بلکه از ایشان مبارزی تمام‌عیار ساخت.

علی نمیتواند بر یک عدّه مردم خام و بی‌خبر حکومت کند؛ درست برعکس معاویه که نمیتواند بر یک عدّه مردم آگاه و روشن حکومت کند و برای همین هم بود که مردم را در غفلت و ناآگاهی نگه میداشت...

در اسلام مصلحت نظام از مسائلی است که مقدّم بر هر چیز است، و همه باید تابع آن باشیم.

تاریخ اسلام پر است از خیانت بزرگانش به اسلام

در کجای دنیا این‌قدر دموکراسی است که برای قانون اساسی دو دفعه مردم رأی بدهند. یک دفعه رأی بدهند به اشخاص خبرگان که قانون اساسی را بررسی کنند و یک دفعه دیگر هم... به خود آن قانون.

محسن رفیق‌دوست نخستین وزیر سپاه پاسداران انقلاب اسلامی دراین‌باره میگوید:‌ «یک روز ایشان (آیت‌الله منتظری) مرا خواستند. هنوز سیّدمهدی هاشمی آزاد نشده بود، چون زندانی سیاسی نبود... تقریباً با پیروزی انقلاب، مردم ریختند و در زندانها را باز کردند و همه بیرون آمدند. روزی هم که باهم صحبت میکردیم هنوز سیّدمهدی آزاد نشده بود. آقای منتظری از من پرسید: «به نظر تو آسیّدمهدی قاتل شمس‌آبادی است؟». جواب دادم: «موقعی که این اتّفاق افتاد در زندان اوین خدمت شما بودم، ولی مؤتلفه تحقیقی کرده و دیده بود تشکیلاتی هست که در رأس آن تشکیلات، سیّدمهدی هاشمی است و

فرانسیس فوکویاما در مقاله‌ای که در ژانویهٔ ۱۹۸۰ (دی‌ماه ۱۳۵۸) در کنفرانس امنیّتی آسیاپاسیفیک ارائه کرد، بصراحت پیش‌بینی نمود: «نیروهای گریز از مرکز قابل‌توجّهی که در ایران وجود دارند، تضمین میکنند که پس از رحلت [آیت‌الله] خمینی، منازعهٔ بلندمدّتی بر سر قدرت در ایران شکل خواهد گرفت.»

آقای دشتی بعدها در روایت خود از جلسهٔ چهارده خرداد خبرگان گفت که سخنان آقای جنّتی تاثیر آشکاری بر اعضای خبرگان گذاشت و نظرشان را دربارهٔ شورایی بودن رهبری تغییر داد: «[شورا] در ذهن [ها] مقبولیّتی داشت، یعنی فضا پذیرشش را داشت، [امّا] آقای جنّتی که رفت صحبت کرد دیگر همهٔ فضا عوض شد. آقای جنّتی فضا را عوض کرد.». آقای حائری شیرازی نیز در روایت خود از جلسه گفت که «در بین مخالفین شورا، صحبت آیت‌الله جنّتی نقش تعیین‌کننده داشت.».

آیا حواس انسان، غرایض انسان و خرد انسان برای راهبری و دستگیری انسان در این مسیر کفایت میکنند؟

اگر ائمّه داعیهٔ حکومت نداشتند، ولو علوم اوّلین و آخرین را هم به خودشان نسبت میدادند، اگر بحث قدرت سیاسی نبود، داعیهٔ قدرت سیاسی نبود، هیچ‌گونه تعرّضی نسبت به آنها انجام نمیگرفت؛ لااقل به این شدّت انجام نمیگرفت

رفراندوم، به‌عنوان اوّلین انتخابات آزاد در تاریخ ایران، در روزهای دهم و یازدهم فروردین‌ماه ۱۳۵۸ برگزار شد و آن‌گونه که رئیس ستاد انتخابات وزارت کشور دولت موقّت اعلام کرد، از مجموع ۲۰ میلیون و ۲۸۸ هزار و ۲۱ شرکت‌کننده، ۲۰ میلیون و ۱۴۷ هزار و ۵۵ نفر، یعنی ۹۹.۳ درصد به جمهوری اسلامی رأی آری دادن

روز دوّم فروردین ۱۳۵۸ _ به‌مناسبت سالگرد فاجعهٔ فیضیّه در سال ۱۳۴۲ _ تجمّعی در میدان آزادی تهران با سخنرانی حضرت آیت‌الله خامنه‌ای از اعضای شورای انقلاب برگزار کرد که صدها هزار نفر از مردم تهران در آن تجمّع شرکت کردند و وزن اجتماعی تفکّر حامی «جمهوری اسلامی» به نمایش گذاشته شد. آیت‌الله خامنه‌ای در این سخنرانی اعلام کردند که جریان انقلابی اجازه نخواهد داد فرصت‌طلبان مسیری را که با صدای «لااله‌الّاالله» پیموده شده، منحرف سازند. ایشان ضمن بازخوانی حادثهٔ فیضیّه، به نقش مذهب در قیام ملّت ایران پرداخته و تشریح کردند که هرجا قیام ملّت ایران با مذهب همراه شد و هرجا بانیان و منادیان مذهب توانستند در متن مبارزهٔ ملّی قرار بگیرند، این مبارزه شکوفایی پیدا کرد؛ از نهضت تنباکو تا قیام میرزا کوچک خان جنگلی تا نهضت ملّی صنعت نفت، اگر عامل مذهب نبود، شکوفا نمیشدند.

شخص مهندس بازرگان آشکارا موضع میگرفت که باید به جمهوری اسلامی صفت «دموکراتیک» را اضافه کرد؛ یا احمد صدر حاج‌سیّدجوادی وزیر کشور دولت موقّت که متولّی برگزاری انتخابات بود، پا را فراتر گذاشت و پیشنهاد حذف کلمهٔ اسلام را داد: «مناسب آن است که فقط مفهوم جمهوری دموکراتیک باشد تا در تدوین قانون اساسی بتوانیم آن را به هر شکلی درآوریم.»

مهندس بازرگان هدف بعثت انبیا را نه سامان دادن به زندگی دنیا، که آباد کردن آخرت میدانست و بعدها این باور خود را علنی کرد که سیاست و حکومت مورد توجّه قرآن و دین و رسالت انبیای الهی قرار نگرفته، اصولاً دین کاری به حکومت ندارد و هدف انبیا نه تشکیل حکومت، که مبارزه با ظلم حکومتها است. در مجموع میتوان گفت که اعضای دولت موقّت و شخص مهندس بازرگان، نه‌تنها اعتقادی به ولایت فقیه و تشکیل نظام اسلامی نداشتند، بلکه دست به مخالفت و ممانعت نیز زدند. لذا در آن شرایط آشفتهٔ پس از پیروزی انقلاب که ناگهان طیف وسیعی از خرابکاری‌ها و ناآرامی‌ها و اختلافها و توطئه‌های داخلی و خارجی برای ناکام گذاشتن انقلاب اسلامی شکل گرفت، در دل تیم مدیریّتی انقلاب نیز جریانی با محوریّت دولت موقّت به‌وجود آمد که به دنبال تغییر مسیر انقلاب در جهتی متضاد

من به آن آقایی که آمد پاریس و این مطلب را گفت، گفتم در قدم اوّل پایتان را میشکنند.»

او در ملاقاتی که مهرماه ۱۳۵۷ با حضرت امام در پاریس داشت نیز خواستار حفظ شاه، راضی کردن آمریکا برای قطع حمایت از وی و کسب قدم‌به‌قدم قدرت (اوّل مدارس، بعد مطبوعات، بعد دادگستری، بعد اقتصاد، بعد ارتش) شد. آقای حسن روحانی نقل میکند که بازرگان در نوفل لوشاتو میگفت:‌ «اینکه امام میگوید شاه باید از کشور برود، مگر شدنی است؟ پشتیبان شاه آمریکا است. شاه برود، یعنی آمریکا برود و این کار امکان‌پذیر نیست. فعلاً باید بگوییم که شاه باید صرفاً سلطنت کند و نه حکومت.»

توسّط مهندس بازرگان، کابینه‌ای تشکیل شد که میتوان آن را نخستین مانع درون‌ساختاری انقلاب اسلامی در مسیر نظام‌سازی اسلامی دانست. دولت موقّت بازرگان در واقع ائتلافی شد از احزاب و گروه‌های اپوزیسیون کوچک و محدود دوران پیش از انقلاب که متشکّل از جبههٔ ملّی، حزب ملّت ایران و نهضت آزادی بود. مبانی فکری متفاوت و متضادّ مهندس بازرگان و اکثر اعضای دولت وی با رهبر انقلاب اسلامی،‌ و پروژهٔ متفاوتی که آنها در رابطه با نظام سیاسی جدید دنبال میکردند، تقریباً در همهٔ مأموریّتهای محوّله به دولت موقّت، خود را به شکل بحران نشان داد. به‌زودی مشخّص شد مهندس بازرگان و کابینهٔ وی، نگاه کاملاً متفاوتی به اسلام داشته و مخالف تشکیل حکومت اسلامی با مختصّاتی هستند که امام (قدّس‌سرّه)‌ ترسیم کرده بود. بازرگان به قانون اساسی پهلوی معتقد بود و پیش از پیروزی انقلاب گفته بود اگر شاه حاضر باشد تمام موادّ قانون اساسی را بپذیرد، ما آماده‌ایم تا سلطنت را بپذیریم

شورای انقلاب پس از ورود امام (قدّس‌سرّه) به تهران در دوازده بهمن‌ماه ۵۷، تشکیل جلسه داد و به دلایلی متعدّد ازجمله تأکید امام (قدّس‌سرّه) بر نقش هدایتی و نظارتی روحانیّت در ابتدای انقلاب و دوری از امور اجرائی، و با در نظر گرفتن سابقهٔ مبارزاتی، دینی و اجرائی مهندس مهدی بازرگان (بویژه حضور در هیئت خلع ید انگلیس از نفت ایران در زمان مرحوم مصدّق)، وی را به‌عنوان رئیس دولت موقّت، به امام (قدّس‌سرّه) پیشنهاد کرد. امام (قدّس‌سرّه) نیز علی‌رغم اینکه شخصاً مخالف نخست‌وزیری وی بودند، نظر شورا را پذیرفته و طیّ حکمی در تاریخ پانزده بهمن‌ماه ۵۷،‌ ضمن تأکید بر اینکه نخست‌وزیری بازرگان، پیشنهاد شورای انقلاب است و در این انتصاب روابط حزبی و بستگی او به گروهی خاص را در نظر نمیگیرند، وی را مأمور تشکیل دولت موقّت کردند

حضرت امام (قدّس‌سرّه) که هنوز در تبعید بودند، دکتر حسن حبیبی را مأمور تهیّهٔ پیش‌نویسی برای قانون اساسی جدید کردند. ۲۲ دی‌ماه ۵۷ یعنی حدود بیست روز قبل از عزیمت به ایران نیز «به موجب حقّ شرعی و بر اساس رأی اعتماد اکثریّت قاطع مردم ایران» فرمان تشکیل «شورای انقلاب اسلامی» را صادر و اختیارات حکومتی را به‌طور موقّت به این شورا دادند تا در خلأ نهادهای حاکمیّتی پس از سرنگونی رژیم، امور را اداره کرده و زمینه را برای تدوین و تصویب قانون اساسی جدید فراهم کند. ازجمله وظایف این شورا تأسیس یک دولت موقّت و انتقالی برای انجام مأموریّتهای مرتبط با تغییر نظام سیاسی به جمهوری اسلامی بود که امور مرتبط با قانون اساسی جدید نیز به آن محوّل میشد. امّا این فرایند، به سهولت و سادگی انجام نشد و نظام اسلامی که خواستهٔ امّت و امام بود، هم در شکل و هم در محتوا، با موانع و مخالفتهای جدّی از سوی برخی نخبگان لیبرال مواجه شد.