بریده‌هایی از کتاب در باب حرف مفت

قلمرو تبلیغات و روابط عمومی، و قلمرو سیاست، که امروزه به نحو وثیقی با یکدیگر مرتبط اند، پر از نمونه‌هایی آن‌چنان تمام‌عیار از حرف‌مفت اند که می‌توانند در زمرهٔ مثال‌های اعلای غیرقابل‌مناقشه و کلاسیک این مفهوم باشند.

تعریفِ مفهومیِ حرفِ‌مفت عبارت است از: جمله‌ای که گوینده‌اش اصلاً دغدغه‌یِ حقیقت، و صدق و کذب‌اش، را ندارد، بل، فقط در صدد است که دیگری را متقاعد کند.

دشمنانِ حقیقت و عدالت، برایِ پیش‌بردِ مقاصدِشان، به پشتیبانیِ فریبگاری و خشونت سخت مستظَهر اند: فریبگاری برایِ کسانی که، به علّتِ فقدان یا قصورِ معرفت، فهم، و حکمتِ‌شان، استعدادِ فریب‌خوردن دارند، و خشونت برایِ کسانی که فریب نمیخورند. وظیفه‌یِ اخلاقیِ هر دوست‌دارِ حقیقت و عدالت ایستادگی در برابرِ هر گونه فریبگاری و خشونت است. با شناختن، شناساندن، و رسواساختنِ حرفهایِ مفت گامی اساسی در راهِ مقابله با فریبگاری برداریم و لااقلّ یکی از دو سلاحِ دشمنانِ حقیقت و عدالت و، در واقع، انسان‌ستیزان را بی‌اثر سازیم.

تمایزی هست میان شخصی که دروغ می‌گوید و شخصی که دروغ‌گو است. اوّلی آدمی است که با اکراه دروغ می‌گوید، حال آن که دومی عاشق این است که دروغ بگوید و وقتش را به تفریحِ دروغ‌گویی بگذراند ... . دروغ‌گو از دروغ‌گویی لذّت می‌برد و از نفس کذب به وجد می‌آید.

پس، حرفِ‌مفت‌زن فقط به یک حقیقت اعتناء دارد و در راهِ کتمان‌اش سخت کوشا است، و آن این که: "منِ حرفِ‌مفت‌زن حقیقت را به هیچ میگیرم". و کتمانِ این حقیقت یگانه فریبگاریی است که حرفِ‌مفت‌زن به آن دست مییازد؛ و، البتّه، بزرگترین فریبگاری هم هست.

(حرف‌مفت‌زن) دغدغهٔ ارزش‌صدق سخن خود را ندارد.

در مورد حرف‌مفت‌زن، همهٔ این شروط لغو می‌شوند: او نه جانب امر صادق را می‌گیرد و نه جانب امر کاذب را. مثل آدمِ صادق و آدمِ دروغ‌گو نیست که امور واقع را در نظر داشته باشد؛ اصلاً کاری به امور واقع ندارد، مگر این که ربطی داشته باشند به دغدغهٔ درامان‌ماندن از تبعات آن چه می‌گوید. هیچ پروای این را ندارد که چیزهایی که می‌گوید وصف درست واقعیّت هستند یا نه. به تناسب مقصودش، فقط دست‌چین‌شان می‌کند، یا این که جعل‌شان می‌کند.

امکان ندارد کسی دروغی بگوید بدون این که معتقد باشد که حقیقت امر را می‌داند. تولید حرف‌مفت مستلزمِ چنین اعتقادی نیست.

امری که حرف‌مفت‌زن دربارهٔ خودش پنهان می‌کند این است که ارزش‌صدق گزاره‌هایی که بیان می‌کند در مرکز توجّهش قرار ندارد؛ آن چه قرار نیست ما بفهمیم این است که قصد او نه گزارش‌کردن حقیقت است و نه کتمان‌کردن آن. این به معنای آن نیست که سخنش تابعِ انگیزه‌های آنی هرج‌ومرج‌طلبانه است، بل این است که انگیزهٔ راهنُما و ضبط‌ومهارکنندهٔ سخنش ربطی به این امر ندارد که چیزهایی که درباره‌شان سخن می‌گوید حقیقتاً از چه قرار اند.

عدمِ پاس‌داشتِ حقیقت، که از ذاتیّاتِ حرفِ‌مفت‌زنی است، عملاً، معادل است با میل به فریب‌خوردن. و فریب‌خوردن، اگرچه گاه خوشی، لذّت، رضایت، یا خشنودیِ موقّت میآورد، بالمآل و در نهایت، به مصحلت، یعنی منفعتِ من‌حیث‌المجموع، نمی‌انجامد.