بریده‌هایی از کتاب اعتقاد بدون تعصب

نیچه فکر می‌کرد که در آستانه عصر الحاد ایستاده است. اما هم‌اکنون به نظر می‌رسد قرن بیست‌ویکم، عصر چندخدایی است. انگار خدایان بی‌شمار دوران باستان اکنون به قصد انتقام بازگشته‌اند.

سنت‌گرا خیالش از بابت جهان‌بینی‌اش راحت است و با کسانی که هیچ اشتراکی در این جهان‌بینی ندارند، کاملاً تسامح دارد ــ آنها از نظر او فقط ولنگارهای بیچاره‌ای هستند که بدیهیات را انکار می‌کنند. از نظر بنیادگرایان، این دیگران، تهدیدی جدی علیه قطعیتی هستند که به‌سختی به دست آمده است؛ پس آنها را باید به آیین خود درآورد یا منزوی کرد یا در نهایت اخراج یا «نابود» کرد.

وقتی انسان‌ها به‌مرور زمان با یکدیگر گفتگو کنند، کم‌کم بر تفکر یکدیگر تأثیر می‌گذارند.

می‌توان بی‌اغراق گفت، مدرنیته از ازدیاد آگاهی رنج می‌برد. بنابراین عجیب نیست که بسیاری از افراد مدرن، عصبی و ناآرام هستند.

خرد وقتی جلوی آینه بایستد، چیزی که خواهد دید، حماقت است.

افراد متعصب بیش از کسانی که روزانه با چالش‌های نسبیت سروکله می‌زنند، آرامش دارند و کمتر از آنها عذاب می‌کشند. اما این آرامش، هزینه‌ای دارد.

وضع کنونی سکولاریزاسیون در جهان چگونه است؟ قضاوت منصفانه‌ای است اگر بگوییم اتفاقات دهه‌های بعد از جنگ جهانی دوم نظریه سکولاریزاسیون را به‌طور گسترده‌ای ابطال کرده است (البته برای همین هم هست که بسیاری از جامعه‌شناسان دین با مقاومتی بسیار اندک، نظرشان را درباره این نظریه تغییر داده‌اند.) وقتی به جهان امروز نگاه می‌کنیم، چیزی که می‌بینیم نه سکولاریزاسیون بلکه انفجار عظیم جنبش‌های پرشورِ دینی است. به دلایل آشکار احیای دوباره اسلام بیشترین توجه را به خود جلب کرده است. اما مبارزان افراطی، که عامل اصلی این جلب توجه هستند، فقط بخشی کوچک (هرچند بسیار نگران‌کننده) از یک پدیده بسیار بزرگ‌تر را تشکیل می‌دهند. در سراسر جهان بزرگ اسلام ــ از شمال آفریقا گرفته تا جنوب شرقی آسیا و همین‌طور در میان مسلمانان پراکنده در غرب‌ــ میلیون‌ها نفر به اسلام چشم دوخته‌اند تا به زندگی آنها معنا و هدف ببخشد. و بخش عمده‌ای از این پدیده ارتباط چندانی با سیاست ندارد.

درست در آستانه قرن بیستم، نیچه با لحنی سرشار از یقینی شورانگیز مرگ خدا را اعلام کرد. امروزه، بعد از گذشت کمی بیش از یک‌صد سال، این پیشگویی به‌سختی باورپذیر به نظر می‌رسد. اینکه آیا خدا در واقعیت کیهانی وجود دارد یا خیر، مسئله دیگری است. و این سؤال را نمی‌توان با علوم تجربی پاسخ داد: نمی‌توان خدا را موضوع یک آزمایش علمی قرار داد.

جوک، بسیار موجزتر از هر رساله تحلیلی، می‌تواند کل یک ایدئولوژی را رسوا کند.

بنیادگرایان اساسا تردید را برنمی‌تابند؛ آنها درصدد جلوگیری از آن به هر قیمت هستند.