بریده‌هایی از کتاب معرفت نفس (جلد اول)

(فَإِذا رَکبُوا فِی الْفُلْک دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَی الْبَرِّ إِذا هُمْ یشْرِکونَ) وقتی در بن‌بست‌ها گیر کند، عمق جانش خدا خدا می‌کند. عمق جانش از خدا حاجت و رفع گرفتاری‌ها را می‌خواهد؛ امّا بدبختی اینست که وقتی بن‌بست او تمام شد، به جای اینکه ادامه دهد و به جای اینکه آن عمق جانش را در معرض روح بگذارد و روح، او را آدم و موحّد کند، دوباره همان بدجنسی گل می‌کند.

اگر این وجدان اخلاقی در درون کسی نباشد، از هر سگ درّنده‌ای درّنده‌تر است. آن کسی که وجدان اخلاقی ندارد، ضررش برای جامعه از هر میکروب و از هر درّنده‌ای بیشتر است

رسد آدمی به‌جایی که به‌جز خدا نبیند بنگر که تا چه حد است مقام آدمیّت اگر این درّنده خوئی ز طبیعتت بمیرد همه عمر زنده مانی به روان آدمیّت طیران مرغ دیدی تو ز پای‌بند شهوت به در آی تا ببینی طیران آدمیّت

به دنبال معلّم اخلاق خصوصی نروید. نود درصد کسانی که به دنبال معلّم اخلاق خصوصی رفتند، گمراه شدند، مخصوصاً خانم‌ها.

قرآنی که خودش را (وَ لا رَطْبٍ وَ لا یابِسٍ إِلاَّ فی کتابٍ مُبینٍ) معرّفی می‌کند و می‌گوید من کتاب آدم‌سازی هستم:

در چهار ماه یک آدمک درست می‌شود. آنگاه حیات در این آدمک دمیده می‌شود. این حیات، حیات روح نیست، بلکه حیات حیوانی است.

کلّیهٔ تمایلات روح، الم و رنج برای جسم است و کلّیهٔ لذّات جسم، الم و رنج برای روح است. به قول بزرگان صددرصد با هم ضد هستند.

پست‌تر از هر میکروبی، کسی است که عقل دارد و تعقّل ندارد و فکر دارد و تفکّر ندارد.

شرتر از هر درّنده و شرتر از هر میکروب سرطان و میکروب ایدز و... آن کسی است که فقط بُعد مادی دارد. بُعد معنوی او رسیده به آنجا که نمی‌تواند فرمان دهد و بُعد مادی، آن بُعد معنوی را کشته یا زندان کرده است. آنگاه بُعد معنوی نیست و یک آدم درّنده‌ای از کار درمی‌آید.

جزر و مدّ دنیا مثل دریاست و موج‌هایش مثل دریاست و نود درصد مردم به بالا هم در این دنیا غرق می‌شوند و تحمّل و بردباری و شخصیّت ندارند و وقتی شخصیّت نداشت، به خاطر هیچ، خودش را گم می‌کند. وقتی خودش را گم کرد، دنیایش را می‌دهد و آخرتش را نیز می‌دهد.

اگر کسی بدی به شما کرد، مواظب باشید که کینهٔ او را به دل نگیرید و کینه‌توزی نکنید، بلکه گذشت و فداکاری داشته باشید و اصلاً به دل نگیرید

انسان گاهی می‌رسد به اینجا که ولیّ خدا را در خانهٔ خدا قربة‌الی‌الله می‌کُشد! زیرا فکر ندارد و تعقّل ندارد، زیرا در زندگی فکر نمی‌کند تا نتیجه بگیرد.

ای مردم! ما قرآن را فرستادیم و دوست داریم که تعقّل و تفّکر کنید. پس تعقّل و تفکّر داشته باشد تا این تعقّل و تفکّر تو را برساند به جایی که به جز خدا نداند. و الاّ اگر آدم بی‌فکر باشد، که بعضی اوقات ما فکرهایمان را صرف این دنیا می‌کنیم، صرف شهوت و غضب و اختلاف‌ها و صرف به جان هم افتادن و یکدیگر را خراب کردن می‌کنیم، پست‌تر از هر میکروب و درنده‌ای خواهد بود.

ادب حضور زمانی مراعات می‌شود که در محضر خداوند متعال و در زندگی ما، گناه نباشد

(فَإِذا رَکبُوا فِی الْفُلْک دَعَوُا اللَّهَ مُخْلِصینَ لَهُ الدِّینَ فَلَمَّا نَجَّاهُمْ إِلَی الْبَرِّ إِذا هُمْ یشْرِکونَ)

همه‌جا محضر خدا و ما در محضر خدائیم و ادب حضور باید مراعات شود.

اگر غیبت می‌کنید و تهمت می‌زنید و اگر توهین می‌کنید و اگر بداخلاق هستید، بدانید که دل ندارید. دل و قلبی که شما را زنده نگاه می‌دارد، حیوان‌ها نیز دارند و مرادمان این دل نیست، بلکه مراد دلی است که ابزار برای روح واقع شود.

ما اگر عقل داشتیم جهنّمی نمی‌شدیم و ما بی‌عقل بودیم، لذا مثل کرم ابریشم در این دنیا به خود تنیدیم تا اینکه مُردیم و جهنّمی شدیم.

از مقدّس اردبیلی (ره) که خدمت آقا امام زمان (عج) می‌رسید، پرسیدند: آقا اگر خانمی در یک خانه باشد و شما و هیچکس نباشد، آیا زنا می‌کنی یا نه؟ ایشان نگفت نه، بلکه گفت پناه می‌برم به خدا که چنین صحنه‌ای برای من جلو بیاید.

یک مردی که به فکر زن‌های دیگر است، آیا می‌تواند نسل مقدّس تحویل جامعه دهد؟