بریده‌هایی از کتاب معرفت نفس (جلد اول)

غیبت از حسادت سرچشمه می‌گیرد.

اگر بخواهید به جایی برسید، معلّم اخلاق باید خدا باشد

«معرفة‌النّفس» یعنی «خودیابی» و «خودشناسی»؛ که پیغمبر اکرم (ص) دربارهٔ آن می‌فرمایند هرکه خود را بشناسد، خدا را شناخته است: «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّه» این روایت را هم سنّی و هم شیعه نقل کرده است. امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند اگر کسی خود را بشناسد، عالم را شناخته است: «وَ تَحْسَبُ أَنَّک جِرْمٌ صَغِیرٌ وَ فِیک انْطَوَی الْعَالَمُ الْأَکبَر» خود را بشناس، آنگاه عالم را می‌شناسی و عالم در تو نهفته است.

انسان مرکّب از «روح» و «جسم» است. یعنی یک بُعد ملکوتی دارد و این بُعد ملکوتی به اندازه‌ای بالاست که خدا در قرآن اسم آن را «روح الله» گذاشته است. یک بُعد مادی و ناسوتی دارد که قرآن فرموده از هر میکروب و از هر درّنده‌ای درّنده‌تر و اذیتش بیشتر است. خداوند سبحان راجع به بُعد معنوی انسان، به ملائکه می‌فرماید: (فَإِذَا سَوَّیتُهُ وَ نَفَخْتُ فِیهِ مِنْ رُوحِی فَقَعُوا لَهُ سَاجِدِینَ)

پیغمبر یک نگاه عالی و تبسّم‌آمیزی به بچّه‌ها کردند و بعد فرمودند: وای به بچّه‌های آخرالزّمان، از دست پدر و مادرهایشان. گفتند: یا رسول الله! پدر و مادرهایشان بی‌دین هستند و لذا بچّه‌ها بی‌دین می‌شوند؟! حضرت فرمودند نه! پدر و مادرها شیعه و مقدّس و خوب هستند، امّا تنها به فکر دنیای بچّه‌هایشان هستند و به فکر آخرت بچّه‌هایشان نیستند.

اگر روح ما و آن بُعد ملکوتی ما حافظ ما شد و فرماندهٔ کل قُوا شد و توانست در عمق جان ما نفوذ کند و توانست بُعد مادی ما را کنترل کند، این انسان می‌رسد به جایی که به جز خدا نداند.

زندگی ساده‌زیستی بهترین زندگی‌هاست. آن زندگی که غل و زنجیر است و تلخ است، زندگی چشم و هم‌چشمی و زندگی تجمّل‌گرایی است و زندگی تجمّل‌گرایی می‌رسد به اینجا که الان می‌بینید چقدر زندگی برای همه تلخ است.

و از چیزهایی که خدا به مؤمن واقعی می‌دهد، همین عاقبت‌به‌خیری برای خود و زن و بچّه‌اش است. ملائکه نمی‌گذارند شیطان انسی و شیطان جنّی او را نابود کند و ببرد.

معرفت و شناخت نفس، شاهراهی است که به معرفت خدای سبحان منتهی می‌شود و لذا فریقین در روایات خود، از قول پیامبر گرامی (ص) نقل کرده‌اند که هرکس خود را بشناسد، خدا را شناخته است: «مَنْ عَرَفَ نَفْسَهُ فَقَدْ عَرَفَ رَبَّه»

تا توانی می‌گریز از یار بد یار بد بدتر بود از مار بد مار بد تنها همی بر جان زند یار بد بر جان و بر ایمان زند

پست‌تر از هر میکروبی، کسی است که عقل دارد و تعقّل ندارد و فکر دارد و تفکّر ندارد.

لذا اگر از شما بپرسند قرآن چیست، باید بگویید کارخانهٔ آدم‌سازی است.

در میان فلاسفه، این قول مشهور است که پروردگار عالم قبل از خلقت جسم انسان، روح او را در چندین هزار سال قبل خلق کرده است و همهٔ این ارواح نزد خدا موجود بوده است و بعد به مرور زمان، این ارواح، وارد بدن‌ها شده است.

داعش، زائیدهٔ همان سقیفهٔ بنی‌ساعده است.

همینطور که خدا ما را دوست دارد و از هفتاد پدر مهربان، مهربانتر است و مهربانی بالاتر از خدا نداریم، اگر ما دل داشته باشیم، تا سر حدّ عشق خدا را دوست داریم. لذا وقتی تا سر حدّ عشق خدا را دوست داشته باشیم، آنگاه گناه در زندگی ما نیست، نافرمانی از خدا در زندگی ما نیست و ما به طور ناخودآگاه گناه نمی‌کنیم

خدا همه چیز برای ما فراهم کرده است که از «عدم» به «وجود» و از «وجود» برسیم به آنجا که «شبیه» خدا شویم: «عَبْدی اطْعِنی حَتّی اجْعَلُک مثلی اقُولُ لِشَی‌ءٍ کنْ فَیکون تَقُولُ لِلشَّی‌ء کنْ فَیکون» بنده‌ام! متابعت کن و آنچه می‌گویم بشنو و تشخیص هدف بده که برای چه خلق شدی و بعد از تشخیص هدف، شناخت وظیفه و عمل کردن به وظیفه داشته باش و آنگاه به مقام عبودیت می‌رسی و وقتی به مقام عبودیت رسیدی، آنگاه می‌توانی هرکاری که من می‌کنم، تو هم بکنی.

اگر آدم عقل نداشته باشد، ولی تمام دنیا از آنِ او باشد، آنگاه تمام دنیا موجب می‌شود که این جهنّمی شود. در مقابل، اگر آدم عقل داشته باشد و هیچ نداشته باشد، همان عقل او را بهشتی می‌کند.

همه‌جا محضر خداست و ما در محضر خدائیم و ادب حضور باید مراعات شود

رفیق بد خیلی از ابلیس بدتر است

این روایت را هم سنّی و هم شیعه نقل کرده است. امیرالمؤمنین (ع) می‌فرمایند اگر کسی خود را بشناسد، عالم را شناخته است: «وَ تَحْسَبُ أَنَّک جِرْمٌ صَغِیرٌ وَ فِیک انْطَوَی الْعَالَمُ الْأَکبَر» خود را بشناس، آنگاه عالم را می‌شناسی و عالم در تو نهفته است.