بریده‌هایی از کتاب آفتاب در مصاف

همهٔ کار بزرگان و مصلحین این بوده است که با استفاده از زمینه‌های ذهنی، عاطفی و فکری مردم، آنها را به یک معرفت صحیح متّصل کنند. کار بزرگ روشنفکرِ انقلابی و مذهبی در آن دوره‌ای که کار میکرده، همین بوده است که «معرفت» را با «عاطفه» جفت کند؛ که بعد نتیجه‌اش این حرکتِ عظیم میشود.

عاشورا درس میدهد که در ماجرای دفاع از دین، از همه چیز بیشتر برای انسان، بصیرت لازم است. بی‌بصیرتها فریب میخورند؛ بی‌بصیرتها در جبههٔ باطل قرار می‌گیرند، بدون اینکه خود بدانند؛ همچنان که در جبههٔ ابن‌زیاد کسانی بودند که از فسّاق و فجّار نبودند، ولی از بی‌بصیرتها بودند.

خطاست اگر کسی خیال کند که امام حسین (ع) شکست خورد. کشته شدن، شکست خوردن نیست. در جبههٔ جنگ، آن کس که کشته میشود، شکست نخورده است؛ آن کس که به هدف خود نمیرسد، شکست خورده است.

شما اگر تاریخ سراسر افتخار اسلام شیعی را میخواندید و می‌دیدید در شبهای سیاه و دیجور حکومتهای فرعونی، چه درخشندگیهایی در سکوت مظلم آن حکومتها و چه فریادها و نشانه‌هایی از حیات در آن گورستانها به برکت خون حسین (ع) و موج خون او به‌وجود آمد، باور میکردید که نقش حسین‌بن‌علی (ع) هر روز برجسته‌تر میشود

جوشش خون از زیر سنگ در روز عاشورا، سمبلی از جوشش حقیقت شهادت در طول تاریخ است

اوّلین اظهارنظر حسین‌بن‌علی (ع) این بود که فرمود: «إِنَّا لِلهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُون». چون این همان انحراف است؛ همان حالتی است که در یک نظام ممکن است پیش بیاید. این «إِنَّا لِلهِ وَ إِنَّا إِلَیهِ رَاجِعُون» حالت کمال دهشت را نشان میدهد. کلمهٔ استرجاع، کمال نگرانی را نشان میدهد؛ یعنی چقدر باید نگران و دهشت‌زده بود آن وقتی که امّت اسلامی به فرمانروایی مانند یزید مبتلا بشود. این اوّلین عکس‌العمل امام حسین (ع) بود؛ یعنی این را ما قبول نمیکنیم. حسین‌بن‌علی (ع) با خود یزید هم هیچ‌گونه نظر شخصی ندارد. برای امام حسین (ع)، یزید و غیر یزید از جهت بشری فرقی نمیکند. البته یزید در نظر حسین‌بن‌علی (ع) یک فاسد و یک فاسق است. وقتی بناست همین یزید فاسدِ فاسق، خلیفهٔ مسلمانان و جانشین پیغمبر شود، زنگ خطر به صدا در می‌آید.

نیاز جهان به درسهای عاشورا، نیازی روزافزون است هنوز ملّت اسلام و همهٔ ملّتهای مسلمان در دنیا احتیاج دارند که حقیقت و ماهیت این حادثه را بیش از پیش مورد دقت و تعمّق قرار بدهند. درس عاشورا، درس عجیبی است. به گمان بنده که امروز با مسائل جهان و مسائل ملّتها تا حدودی آشنا هستم، و تجربهٔ عظیم ملّت خود ما هم در برابر چشم ماست، یگانه علاج امروز دنیا همین است که درس حسین‌بن‌علی (ع) را بفهمند و به آن عمل کنند. و ما ملّت مسلمان ایران اگر توفیق پیدا کنیم که این درس را برای مردم دنیا تشریح کنیم و انعکاس این درس را در زندگی خودمان، در انقلابمان، در جنگمان، در محیط اجتماعی‌مان، به دنیا نشان بدهیم، بزرگترین خدمت را به آگاهی ملّتهای مظلوم خواهیم کرد.

ملّت ایران از اباعبدالله (ع)  درس ظلم‌ستیزی آموخت ما هم سالیان درازی منظلم بودیم. در این مملکت ظلم میشد؛ رژیم جبّار پهلوی اجازه نمیداد که مردم زندگی آزاد و راحت خودشان را داشته باشند و سیاستهای اجنبی، امریکایی و انگلیسی پدر این ملّت را درآورده بود؛ ما هم تحمّل میکردیم. سالیان درازی ما ملّت منظلم بودیم، تا این حرکت عظیم پیش آمد، مبارزات پیش آمد. پانزده سال مبارزه شد. در یکی دو سال آخر، فداکاریهای عظیم عمومی انجام گرفت و دیدید که وقتی یک ملّت ستم‌پذیر نشد، ظلم و نظام ظالمانه قابل بقا نیست و در هم فرو میریزد. این همان درس امام حسین (ع) بود. لذا شما در کلمات امام عزیزمان می‌بینید چقدر روی مسئلهٔ عاشورا و روی مسئلهٔ کربلا و درس امام حسین (ع) - قبل از پیروزی تا امروز - همواره تأکید میکنند و قولاً و عملاً مردم را به این مکتب بزرگ حسینی سوق میدهند که در آن تأمّل کنید.

اگر میخواهید خدا را از خودتان راضی کنید و وجودتان در راه خدا مفید واقع شود و مقاصد و اهداف عالی ربوبی و الهی دربارهٔ عالم آفرینش تحقّق پیدا کند، باید خودتان را در مقابل اهداف الهی ندیده بگیرید؛ تکلیف مالایطاق هم نیست، تا آنجایی که میشود. هر جایی که گروهی از انسانهای مؤمن این کار را کردند، کلمهٔ خدا پیروز شد. هر جایی هم که بندگان مؤمن خدا پایشان لرزید، بدون برو برگرد، کلمهٔ باطل پیروز شد.

عاشورا، صحنه‌ای کامل و جامع از زندگی اسلامی است در عاشورا دفاع هست، حمله هست، خشم هست، عشق هست؛ در عاشورا موعظه و تبلیغ و نصیحت هست، ترساندن و تهدید هست، همبستگی هست، ایثار هست، جهاد هست، شهادت هست، رسالت هست، توحید هست؛ همه چیز در عاشورا هست؛ راز و نیاز با خدا هم هست.