بریده‌هایی از کتاب هنر نه گفتن

آیا اگر نه بگویید، بعضی‌ها شما را خودخواه می‌دانند؟ البته! شما نمی‌توانید هیچ کنترلی روی این موضوع داشته باشید. و ارزشی ندارد چون شما مسئول این احساس آن‌ها نیستید. بالاترین مسئولیتی که باید به آن توجه کنید این است که قبل از خدمت به دیگران، به خودتان توجه کنید. اغلب اوقات این کار یعنی این که به درخواست‌ها و دعوت‌های‌شان نه بگویید. علاوه بر این، اگر تمام زمان، انرژی و توجه‌تان را صرف دیگران کنید، دیگر فرصتی برای‌تان باقی نمی‌ماند تا صرف خودتان کنید.

هنگامی که توانایی پیدا می‌کنید تا با اعتماد و متانت "نه" بگویید، و این کار را با نظم و قاعده انجام دهید، متوجهٔ تغییرات دیگران می‌شوید. آن‌ها احترام بیش‌تری برای‌تان قایل خواهند شد؛ ارزش بیش‌تری برای وقت‌تان در نظر می‌گیرند؛ و در چشم آن‌ها یک رهبرید تا یک دنباله‌رو.

ما دوست داریم فکر کنیم که برای انجام اکثر درخواست‌ها به تلاش کمی نیاز داریم. اما این مطلب غالباً نادرست است. مثلاً انجام درخواستی که قرار است "چند دقیقه‌ای" وقت‌مان را بگیرد، نیم ساعت طول می‌کشد. یا کاری که قرار است یک ساعت وقت صرف آن کنیم، نصف روز درگیرش می‌شویم. علاوه بر این، زیاد بودن درخواست‌های کوچک می‌تواند مهم باشد. پاسخ مثبت به افراد مختلف می‌تواند به راحتی، کارآمدترین ساعات ما را از بین ببرد.

اگر تسلیم وسوسه‌ها شوید، بردهٔ هوس‌های‌تان می‌شوید. و غالباً لذت کوتاه مدت را فدای رضایت بلندمدت می‌کنید.

رد کردن پروژهٔ مشتری‌هایی که بی‌ادب و سخت‌گیرند، راه نجات محسوب می‌شوند. آن‌ها وقت زیادی را از شما می‌گیرند و در عین حال مزد کمی برای به جوش آوردن خون‌تان پرداخت می‌کنند.

نخست این که شما باید برای مسئولیت‌ها و علایق خود وقت بگذارید. هیچ‌کس بیش‌تر از شما برای وقت‌تان ارزش قایل نیست. پس باید هشیار باشید و به خود یادآوری کنید که پاسخ مثبت به یک کار مستلزم این است که به انجام کار دیگری پاسخ منفی دهید. مفهوم "دوست خوب بودن" شما را مجبور نمی‌کند که اولویت‌های دوستان‌تان را به اولویت‌های خود ترجیح دهید.

بسیاری از والدین در تلهٔ بحث و گفتگو گرفتار می‌شوند. برخی از انواع گفتگوها، عادلانه و ارزشمند هستند. به عنوان مثال، ممکن است کودکی بپرسد: «اگه کارهامو تموم کنم، تکالیفم رو انجام بدم، بعد هم ورزشم رو بکنم، می‌تونم شب با سارا باشم؟» چنین گفتگویی نشان می‌دهد که کودک از اثرات مثبت انجام مسئولیت‌هایش مطلع است. برخی دیگر از انواع گفتگوها غیر عادلانه هستند و باید بلافاصله به آن‌ها پایان داد. به عنوان مثال، ممکن است همین کودک بگوید: «اگه نذاری شب با سارا باشم، کارهامو انجام نمی‌دم.» این جمله، تهدیدی بیش نیست. اگر به بحث و گفتگو بها می‌دهید، باید تنها پذیرای کارهای مثبت باشید. به عنوان مثال، اگر فرزندتان کارها و تکالیفش را انجام دهد و به بقیهٔ وظایفش نیز رسیدگی کند، پذیرفتن این که شب را با دوستش بگذراند، روشی مثبت است. این کار صداقت و شخصیت خوب را ترغیب و در عین حال طغیان را سرکوب می‌کند. از طرف دیگر، اگر تسلیم تهدید فرزندتان شوید، به کنترل و اختیاری که به عنوان یک پدر یا مادر دارید، خدشه وارد می‌کنید.

هنگامی که توانایی پیدا می‌کنید تا با اعتماد و متانت "نه" بگویید، و این کار را با نظم و قاعده انجام دهید، متوجهٔ تغییرات دیگران می‌شوید. آن‌ها احترام بیش‌تری برای‌تان قایل خواهند شد؛ ارزش بیش‌تری برای وقت‌تان در نظر می‌گیرند؛ و در چشم آن‌ها یک رهبرید تا یک دنباله‌رو.

معنای جسارت در قالب کلی و اساسی‌اش یعنی رک‌گویی و بدون رودربایستی حرف زدن. فقط همین! این نکته خیلی خوب است زیرا مفهومش این است که جسارت مهارتی نیست که از زمان تولد با شما باشد. شما می‌توانید با تمرین و ممارست آن‌را در خود پرورش دهید.

جسارت یعنی ابراز دیدگاه و نظرات و عدم وجود این احساس که نیاز به تأیید یا تصدیق دیگران دارید.

"نه"ای که با اعتقاد راسخ باشد بهتر از "بله"ای است که برای شاد کردن یا بدتر، برای پرهیز از دردسر و مشکل باشد. ماهاتما گاندی

بدون تردید، نه گفتن کار ساده‌ای نیست؛ به خصوص اگر با روحت عجین شده باشد و مهرطلب باشی. اما هر بار که این کار را انجام می‌دهی و بسیاری از اولویت‌ها را کنار می‌گذاری تا شاد کنی فرزندت را، دوستت را، همکارت را و هر آن که با او در ارتباط هستی، ذره‌ای از وجودت در تنهایی به جوش می‌آید و با تو گلاویز می‌شود و نمی‌دانی چرا، ولی تحلیل می‌روی، انرژی‌ات را از دست می‌دهی و در نهایت فکر می‌کنی باز هم یک قربانی شده‌ای.

درخواست‌کننده احساس می‌کند. آن فرد واژهٔ "نه" را نوعی عدم پذیرش یا وازنی می‌داند. و این استنباط مانند نیشی موجب می‌شود بلافاصله عکس‌العمل نشان بدهد.

گر تسلیم وسوسه‌ها شوید، بردهٔ هوس‌های‌تان می‌شوید. و غالباً لذت کوتاه مدت را فدای رضایت بلندمدت می‌کنید. وقتی با بیان جملاتی که مفهوم "انجام ندادن" دارند، در مقابل وسوسه‌های‌تان مقاومت می‌کنید، سازندهٔ زندگی‌یی می‌شوید که بر پایهٔ اهداف سالمی استوار است.

بارها، هنگامی که "مردم شاد کن" بودم، خسته می‌شدم و کنترلم را از دست می‌دادم. به حد انفجار می‌رسیدم و عصبانیتم را بر سر هر بداقبالی خالی می‌کردم که در آن زمان نامناسب به سراغم می‌آمد. و همیشه هم پشیمان می‌شدم. هنر "نه" گفتن راه بهتری را به شما نشان خواهد داد.

اگر مسئولیت تصمیمات‌مان را برای رد درخواستی به عهده نگیریم، هیچ‌گاه احساس قدرتمندی واقعی را تجربه نخواهیم کرد. هر بار که می‌گوییم "من نمی‌توانم"، ذهن‌مان را آموزش می‌دهیم که از مسئولیت‌پذیری اجتناب کند. "من نمی‌توانم"، یعنی گرفتاری‌های دیگری دارم. با گذشت زمان، این حس اشتباه را می‌گیریم که تحت کنترل نیستیم. به تدریج باور می‌کنیم که عوامل خارجی بر ما تسلط دارند؛ و این که روی تصمیمات شخصی‌مان هیچ کنترلی نداریم. این کار با قدرتمندی در تضاد است. یعنی قدرت نداشتن. و می‌تواند اثر روحی منفی شدیدی بر روی رفتارها و افکارمان داشته باشد.

اغلب اوقات خشونت یک عکس‌العمل ناگهانی است. فرد عصبانی به گونه‌ای خصم‌آمیز یا بدون ملاحظه رفتار می‌کند و اغلب اوقات، بعدها از این کار خود پشیمان می‌شود.

هنگامی که اعتماد به نفس پایینی داریم، به اشتباه فکر می‌کنیم که وقت و زمان‌مان کم‌تر از وقت و زمان دیگران ارزش دارد. به اشتباه باور داریم که اهداف و علایق‌مان نسبت به اهداف و علایق دیگران در درجهٔ دوم اهمیت قرار دارند. حس می‌کنیم ارزشی که برای جهان قایل هستیم کم‌تر از ارزشی است که دیگران برای جهان پیرامون‌شان قایل هستند.

به خاطر بسپارید که ساده‌ترین درمان‌ها، مؤثرترین‌ها هستند. در ضمن آنهایی هستند که متوجه‌شان نمی‌شویم.

اگر مدام به دیگران پاسخ مثبت دهید و اولویت‌های آن‌ها را به اولویت‌های خودتان ترجیح بدهید، زمان یا انرژی لازم را برای توجه به خود نخواهید داشت و به تدریج تندخو، بدبین و بیچاره خواهید شد.