بریده‌هایی از کتاب هنر نه گفتن

شما نمی‌توانید هر کاری انجام دهید. مفهومش این است که هر بار به کاری پاسخ مثبتی می‌دهید، با زبان بی‌زبانی به کار دیگری نه می‌گویید.

هر بار به کسی "بله" می‌گفتم، مانند این بود که کار درستی انجام می‌دهم. من دیگران را شاد می‌کردم. در نتیجه، چطور چنین تصمیمی می‌توانست تأسف‌آور باشد؟ اما صدای آهسته‌ای که همواره به من می‌گفت به دیگران پاسخ مثبت دهم، مرا مجبور می‌کرد به خودم "نه" بگویم. فرصتی که در اختیار داشتم آن‌قدرها نبود که بتوانم خواسته‌های خودم را دنبال کنم. با پولی که به دست می‌آوردم دیگر نمی‌توانستم نیازها و علایق مالی‌ام را تأمین کنم. و بدون تردید، به دیگران اجازه می‌دادم از زمان، پول و حتی کارم در جهت علایق‌شان استفاده کنند و علایق خودم را نادیده می‌گرفتم. به عنوان مثال، وقتی در کالج بودم، یک وانت‌باری داشتم. همین موضوع هم مرا برای کمک به اسباب‌کشی دوستانم کاندید می‌کرد. همان‌طور که انتظارش را دارید، مدام از من می‌خواستند این کار را انجام دهم.

هنگامی که یاد می‌گیرید به اعتقادات خود تکیه کنید، نه گفتن برای‌تان آسان‌تر می‌شود. و به عنوان پاداش، متوجه خواهید شد که دوستان، اعضای خانواده، همکاران و همسایگان به زمان و تصمیمات شما احترام بیش‌تری می‌گذارند.

نه گفتنی که با رضایت باشد، مانند استفاده از یکی از عضلات بدن است. برای این که عضله‌ای قوی شود باید از آن استفاده کنید.

اگر تسلیم وسوسه‌ها شوید، بردهٔ هوس‌های‌تان می‌شوید. و غالباً لذت کوتاه مدت را فدای رضایت بلندمدت می‌کنید. وقتی با بیان جملاتی که مفهوم "انجام ندادن" دارند، در مقابل وسوسه‌های‌تان مقاومت می‌کنید، سازندهٔ زندگی‌یی می‌شوید که بر پایهٔ اهداف سالمی استوار است.

مقاومت در مقابل وسوسه‌ها موجب می‌شود توجه‌مان را به اهداف‌مان متمرکز کنیم

مشخص کردن حد و مرزهایِ شما ارزشمند است. نه تنها می‌توانید سطح فشار روحی‌تان را مدیریت کنید بلکه بیش از حد دچار تنش نمی‌شوید.

نیازی نیست عذر خواهی کنید. در ضمن لزومی ندارد از او فرار کنید. خیلی راحت و تا جایی که امکان دارد نیت‌تان را واضح بگویید. و با گفتن این که "انجام نمی‌دهم" یا "میل ندارم" به جای "نمی‌توانم"، به تصمیم‌تان حالت محکمی بدهید. متوجه خواهید شد که اگر از پذیرش درخواستی دست بکشید، همکاران‌تان برای وقت و زمان‌تان ارزش بیش‌تری قایل خواهند شد. آن‌ها به این نتیجه خواهند رسید که اگر وقت داشته باشید و درخواست‌شان همسو با آگاهی‌های حرفه‌ای، رضایت شخصی و اهداف بلند مدت شما باشد، به احتمال زیاد کمک‌شان خواهید کرد.

نه گفتن در شرایطی که عقایدتان را استحکام می‌بخشد، نیروبخش است. به علاوه، هنگامی که بر اساس عقایدتان عمل می‌کنید، مرز مشترک احترام را که شما را به هم پیوند می‌دهد، مستحکم‌تر می‌کنید.

آگاهی از مرزهای شخصی در دو جهت کارساز است. هنگامی که برای عزیزی مرز تعیین می‌کنید، در واقع فردیت، بیزاری‌ها، عقاید و نگرش‌های شخصی‌تان را انتقال می‌دهید. حفظ این مرزها که نشان دهندهٔ عمل‌تان بر اساس عقایدتان است، مورد احترام قرار می‌گیرد. احترام تمایل دیگران را برای سوءاستفاده‌های احساسی یا اغوای‌تان کاهش می‌دهد. وقتی "نه" می‌گویید، همسر یا شریک زندگی‌تان، پاسخ شما را مستبدانه در نظر نمی‌گیرد. و تمایل پیدا می‌کند تا تصمیم‌تان را عقلایی در نظر بگیرد و به آن احترام بگذارد. با توجه به مطالب فوق، نخستین گام برای این که یاد بگیرید "نه" بگویید این است که بی‌زاری‌ها، عقاید و نگرش‌های‌تان را برای همسرتان مشخص کنید. سپس مرزهایی را تعیین کنید که منعکس کنندهٔ آن‌ها هستند.

یکی از شرایط اولیه برای داشتن رابطه‌ای سالم، خواه این رابطه با دوستان باشد یا همکاران و اقوام، این است که مرزهای مشخص شدهٔ درستی وجود داشته باشند. بسیاری از مردم فکر می‌کنند مرزهای شخصی این است که دیگران را در محدودهٔ خاصی نگاه داریم. این موضوع منطقی است. اما مرزها، دارای ارزش زیادی در روابط‌مان با همسر یا شریک زندگی‌مان هستند.

فراگیری نه گفتن در چنین شرایط "کم خطری" به شما اجازه می‌دهد به تدریج و آهسته اعتماد به نفس‌تان را بسازید. هنگامی که اعتماد به نفس‌تان بالاتر می‌رود، می‌توانید آگاهانه در شرایط پر "خطرتر" عمل کنید. این روش اجازه می‌دهد که این عادت در ذهن‌تان جای گیرد. هر چه رضایت و ایمان بیش‌تری نسبت به عقایدتان پیدا کنید، راحت‌تر می‌توانید به دیگران نه بگویید؛ حتی اگر عصبانی شوند، سماجت به خرج دهند یا از راهکارهای احساسی وارد عمل شوند.

پاسخ منفی بدهید. به خاطر داشته باشید وظیفهٔ شما این نیست که از درخواست‌کننده دلجویی کنید. علاوه بر این، رد کردن اولویت‌های او برای انجام اولویت‌های خودتان از شما آدم غیر معقولی نمی‌سازد. این کار موجب می‌شود به علایق و مسئولیت‌های‌تان توجه کنید و تشویق‌تان می‌کند تا با عقل و درایت، محدودیت‌های‌تان را مدیریت کنید.

هنگامی که حس نیرومندی نسبت به مقام و منزلت و ارزش خود دارید، به طور طبیعی احساس رضایت بیش‌تری می‌کنید. و این امر به شما شهامت می‌دهد که وقتی با سوءاستفاده‌های احساسی یا ترس و هراس روبرو می‌شوید، میدان را ترک نکنید.

فردی که تصویر ذهنی ضعیفی از خود دارد، تصور می‌کند دیگران از او مهم‌تر هستند. از این رو چنین شخصی اعتماد به نفس کافی ندارد تا به علایق خود توجه کند. و همین امر موجب می‌شود "نه گفتن" برایش دشوار باشد. دانستن این نکته مهم است که باید ارزش خود را بدانید.

البته گفتن ندارد که آزار به عمد دیگران مقوله‌ای کاملاً متفاوت است. اگر با بی‌ادبی و غیرمحترمانه رفتار کنید باید انتظار واکنشی منفی یا شاید حتی خصمانه را داشته باشید. بی‌ادبی و خشونت با خودش بی‌ادبی و خشونت به همراه دارد. اما اگر پاسخی را مؤدبانه، با صراحت و صمیمیت رد کردید و طرف مقابل واکنشی خصمانه از خود نشان داد، قضیه را رها کنید. احساسات منفی چنین فردی از درون اوست که اصلاً ارتباطی به شما ندارد.

مادامی که درخواستی را با متانت و احترام رد می‌کنید، نباید خودتان را مسئول واکنش ضعیف درخواست‌کننده بدانید. شما مسئول ناراحتی و خشم آن فرد نیستید؛ حتی اگر بکوشد شما را متقاعد کند که چنین است. این احساسات ناشی از شرایطی است که خارج از کنترل شماست.

ترس از دست دادن آن‌قدر جدی است که موجب نگرانی بسیاری از مردم می‌شود. حتی ممکن است موجب رفتارهای اجباری شود؛ مانند چک کردن هر چند دقیقه یک‌بار ایمیل یا پیام های فیس بوک. بسیاری از ما به نوعی با ترس از دست دادن در کشمکش هستیم. مهم‌ترین موضوع این است که این ترس موجب می‌شود به سرعت و بدون این‌که در نظر بگیریم آیا کاری که قرار است انجام دهیم درست است یا خیر، پاسخ مثبت دهیم.

خصیصهٔ اول (جسارت) به درخواست‌کننده نشان می‌دهد که شما در تصمیم‌تان ثابت قدم هستید. دومین خصیصه (صمیمیت) احترام‌تان را نسبت به او نشان می‌دهد که این حالت از واکنش خصم‌آمیز احتمالی طرف مقابل می‌کاهد.

هنگامی که این دروغ کوچک و بی‌ضرر را می‌گویید، حس اقتدارتان را از بین می‌برید. به خودتان آموزش می‌دهید تا از آن‌چه ممکن است دیگران در موردتان فکر کنند، بترسید.