بریده‌هایی از کتاب پاپ و مرتد

پاپ و مرتد: خوابگردی‌های آرام و بی‌دغدغه و زبان‌های گزنده و نیشدار؛ مایکل وایت در این کتاب با تجزیه و تحلیل استوار و مستدل و غنایی و بررسی علمی ناب به روایت زندگی و مرگ رزمنده‌ای بی‌سلاح در تقابل با بی‌خردی و تعصبات کور خشکه‌مقدسان می‌پردازد و نشان می‌دهد، چگونه کسانی که به دروغ خود را «مردان خدا» می‌نامیدند، هنگامی که منافع مالیشان به مخاطره افتاد پا بر سر حقیقت عیان گذاشتند و به مرگ مردی فرمان دادند که جز حقیقت نگفت

یک راهب جوان فرقهٔ دومینیکن به نام یوهان تتسل، که به نوعی پ. ت بارنوم زمان خودش بود، در اروپا سفر می‌کرد و روی چهارپایه‌ای که در میدان هر شهری می‌گذاشت، می‌نشست و به عوام‌الناس «آمرزش» می‌فروخت. او به مردم حتی پیش از آن‌که گناهی مرتکب شده باشند «آمرزش» بخشودگی از گناه می‌فروخت. با این تمهید قاتل می‌توانست پیش از ارتکاب قتل به بخشودگی از گناه دست یابد.

زمان همه‌چیز را می‌دهد و همه‌چیز را باز پس می‌گیرد؛ همه‌چیز در تغییر است اما هیچ‌چیز تباه نمی‌شود.

بسیار مبارزه کرده‌ام. فکر می‌کردم که می‌توانم پیروز شوم... و هم تقدیر و هم طبیعت اشتیاق و توانم را سرکوب کردند. حتی پیش رفتن هم مهم است، چون می‌دانم که می‌توانم پیروز شوم، که پیروزی در دست تقدیر است. با وجود این، آنچه را در توانم بود، انجام دادم، که هیچ در قرنی در آینده آنچه را که متعلق به من است انکار نخواهد کرد و انکار نخواهد کرد آنچه را که متعلق به پیروزمند است: من از مرگ نهراسیده‌ام، به همتایانم تسلیم نشده‌ام، به دلیل طبیعت قاطعم مرگی شجاعانه را ترجیح داده‌ام بر زندگی بدون مبارزه.

آه، باید دشواری‌ها را برتابید، آدم‌های بزدل و جبون، آن‌هایی که به توپ بازی می‌مانند، و ترسوها می‌گریند. تکلیف گرچه دشوار است، اما ناممکن نیست. آدم‌های جبون باید کنار بایستند. کارهای معمولی و آسان به آدم‌های معمولی و تودهٔ مردم تعلق دارند، مردان نادر، قهرمان و الهی بر دشواری‌های راه چیره می‌شوند و از دل ضرورت، پیروزی جاودان به دست می‌آورند. ممکن است در دستیابی به هدف خود ناکام بمانید، اما همچنان ادامه دهید. نیروهایتان را صرف کاری بس والا کنید. تا آخرین نفس همچنان به مبارزه ادامه دهید. جوردانو برونو

زمان همه‌چیز را می‌دهد و همه‌چیز را باز پس می‌گیرد؛ همه‌چیز در تغییر است اما هیچ‌چیز تباه نمی‌شود.

زمان همه‌چیز را می‌دهد و همه‌چیز را باز پس می‌گیرد؛ همه‌چیز در تغییر است اما هیچ‌چیز تباه نمی‌شود.

زمان همه‌چیز را می‌دهد و همه‌چیز را باز پس می‌گیرد؛ همه‌چیز در تغییر است اما هیچ‌چیز تباه نمی‌شود.

بسیار مبارزه کرده‌ام. فکر می‌کردم که می‌توانم پیروز شوم... و هم تقدیر و هم طبیعت اشتیاق و توانم را سرکوب کردند. حتی پیش رفتن هم مهم است، چون می‌دانم که می‌توانم پیروز شوم، که پیروزی در دست تقدیر است. با وجود این، آنچه را در توانم بود، انجام دادم، که هیچ در قرنی در آینده آنچه را که متعلق به من است انکار نخواهد کرد و انکار نخواهد کرد آنچه را که متعلق به پیروزمند است: من از مرگ نهراسیده‌ام، به همتایانم تسلیم نشده‌ام، به دلیل طبیعت قاطعم مرگی شجاعانه را ترجیح داده‌ام بر زندگی بدون مبارزه.

شکسپیر پیش از دستیابی به موفقیت به عنوان نمایشنامه‌نویس، بیست سال بازیگر حرفه‌ای بود و به واسطهٔ حافظهٔ شگفت‌آورش، که قریب‌به‌یقین به دلیل مطالعهٔ آثار برونو در زمینهٔ هنر حافظه توسعه یافته بود، کسب شهرت کرده بود

«ممکن است گالیله کارهای برونو را دیرزمانی پیش از محکومیت او خوانده باشد، و شباهت‌های میان بخش‌هایی از آثار برونو و گالیله که طی آن به موقعیت زمین در عالم می‌پردازند، آن‌قدر زیاد است که به احتمال تصادفی نیست.»

در این آثار می‌توان هدف و آموزه‌های مرا خواند که به‌طور خلاصه عبارتند از: من اعتقاد دارم جهان لایتناهی است و از قدرت لایتناهی الهی ناشی می‌شود؛ چون فکر می‌کنم درخور نیکی و قدرت خداوند نیست در حالی که می‌تواند دنیاهایی نامتناهی بیافریند، فقط یک دنیای متناهی خلق کرده باشد. بدین جهت توضیح داده‌ام که تعداد بی‌شماری جهان‌های نامتناهی جداگانه چون زمین ما وجود دارد.

اما دورهٔ رنسانس با تمام شکوه و اهمیت بی‌چون و چرایش دوره‌ای بود که در آن نگاه متفکران به گذشته و آینده به نحوی شگفت‌انگیز در تقابل با نگاه روشنفکران امروزی به گذشته و آینده بود. مردم رنسانس به گذشته می‌نگریستند و در آن فرهنگ پیشرفته‌تری می‌یافتند معتقد بودند که مردم دوران باستان به دریایی از دانش و معرفت دسترسی داشتند و صاحب فرهنگی یکپارچه و به مراتب برتر از فرهنگ خود بودند. آن‌ها از پاره‌ای جهات درست می‌گفتند بسیاری از منابع علم و معرفت گم شده بود و بسیاری از منابع دیگر نیز در فاصلهٔ میان دوران فلاسفهٔ اسکندریه و طلوع دوبارهٔ علم و معرفت در قرن چهاردهم از بین رفت

برونو، در ضدیت با سنت، از مفهوم جهانی لایتناهی سخن می‌گفت که آن را به مثابه دنیایی مملو از دنیاهای مسکون در ذهن متصور می‌ساخت. او ادعا می‌کرد کل ماده با تمام ماده‌های دیگر عمیقاً ارتباط دارد، که ما در دنیایی زندگی می‌کنیم که در آن همه‌چیز بازیافت شده و همه‌چیز به هم مربوط است؛ دنیایی که در آن ما در وجود خداوند هستیم و خداوند در وجود ماست. اما حتی هنگامی که افکارش محدوده‌های مورد قبول منطق را درمی‌نوردید، همچنان تعهدی حقیقی را نسبت به بسیاری از بخش‌های بنیادین آموزهٔ مسیحیت حفظ می‌کرد. او از آنچه کلیسا به آن بدل شده بود نفرت داشت، اما به خدای خودش عشق می‌ورزید.

جنگ‌های مذهبی دورنمای خشن و بی‌رحمانه‌ای برای سراسر زندگی بزرگسالی برونو فراهم آورد و اغتشاش را نیز به محرومیت‌ها و نیازهای معمول مردم عادی قرن شانزدهم افزود. برونو به هر جای اروپا که سفر می‌کرد، تعصب اعتقادی و کشتار رایج به نام خداوند بار دیگر به او اطمینان می‌داد که فقط یک انقلاب معنوی و عقلانی می‌تواند مذهب را از جنایت، وحشت و درد بی‌پایان مبرا کند. برونو با داشتن چنین عقایدی به ناگزیر از خود یک دشمنِ کلیسا ساخت، او بی‌تردید مرد خطرناکی بود و حتی بیش‌تر از نظریه‌های بنیادستیزانه‌اش، از آن رو که مظهر آزادی تفکر، آزادی بیان و آزادی قدرت تخیل بود ـ لیبرالیسمی که کلیسای رم از آن نفرت داشت و می‌ترسید ــ کلیسا را تهدید می‌کرد.

اما درگیری دینی تکرارشونده است. در سراسر دنیا، ایمان مغشوش و مسخ‌شده همچنان موجب رنج و عذاب می‌شود به گونه‌ای که ترازنامه پیوسته ناتراز باقی می‌ماند. در یک ستون، عشق مذهبی آثار شکوهمندی به ما بخشیده است که زنده نگهمان می‌دارند و تعالیمان می‌بخشند. آثار جوتو، دانته، تیسیان، میکل آنجلو، میلتون، پالسترینا و موتسارت به ما غنا بخشیده‌اند. اما باید نگران ستون بدهکار نیز باشیم: شکار جادوگران، وحشت‌های تفتیش عقاید،‌ جنگ‌های مذهبی، بمب‌های ایرلند شمالی و کودکان مردهٔ فلسطینی.

. تمام متون دینی، از جمله انجیل و کتاب دعا فقط به زبان لاتین در دسترس بود؛ تمام مراسم مذهبی و عبادی و تمام احکام و فتاوی فقط به زبان لاتین بود. و معنایش این بود که اکثریت مردم اصلاً نمی‌دانستند در کلیسا چه چیزی را از بر می‌خوانند یا به چه ایمان می‌سپرند.

در همان حال که این ریاکاری عنان‌گسیخته به‌تدریج اوج می‌گرفت، اراسموس، یک مدرس دانشگاه، که کاتولیکی واقعی بود و در آرزوی خلوص و سلامت نظام پاپی می‌سوخت مجموعه انتقادات تند و عالمانه‌ای را در خصوص روحانیت نوشت و بر تفاوت میان «حقیقت» و آموزهٔ رسمی تأکید کرد.

شاید وقیحانه‌ترین نمود این امر استفادهٔ روزافزون از «آمرزش» جهت افزایش وجوه خزانهٔ پاپ بود. گناهکاران به واسطهٔ نظام آمرزش می‌توانستند برای بخشوده شدن گناهانشان پول بدهند

کلیسا به منظور تأمین بودجه برای جاه‌طلبی پاپ دست و دلبازانه از الهیات چشم می‌پوشید و هرگاه نظام اعتقادی ساختگی‌اش نابسنده از آب درمی‌آمد کاردینال‌ها دامنهٔ تفسیر کتاب مقدس را تا حد نقض آن گسترش می‌دادند.