بریده‌هایی از کتاب دنیای سوفی

بهترين روش مطرح کردن فلسفه اين است که چند پرسش فلسفی به‌ميان گذاريم: جهان چگونه آفريده شده است؟ در پشت آن چه فرامی‌رسد؟ آيا اراده‌ای يا معنائی هست؟ زندگی‌ای پس از مرگ وجود دارد؟ چگونه بايد پاسخ چنين پرسش‌هائی را يافت؟ و البته بدون از ياد بردن اين پرسش که: چگونه بايد زيست؟

آن کس که از درس‌های ۳۰۰۰ ساله چيزی نياموزد، در زندگی کاری جز روز را به‌شب رساندن نمی‌کند.

يک فيلسوف کسی است که حقيقتا هرگز به‌دنيا عادت نمی‌کند. برای فيلسوف، چه مرد و چه زن، جهان چيزی بيان نشدنی، پر از راز و معما است.

آن کس که از درس‌های ۳۰۰۰ ساله چيزی نياموزد، در زندگی کاری جز روز را به‌شب رساندن نمی‌کند.

اپيکور به‌سادگی می‌گفت که «مرگ به‌ما مربوط نمی‌شود. زيرا تا زمانی که وجود داريم، مرگ وجود ندارد؛ و زمانی هم که مرگ آمد ما ديگر وجود نداريم.»

غم‌آور نيست که اکثر آدم‌ها بايد بيمار شوند تا قدر زندگی را بشناسند؟

چه چيزی به‌مجموعه‌ی اين گياهان اجازه می‌داد تا درست وقتی که هوا خوش و آخرين آثار برف ناپديد می‌شود از زمين بی‌جان سر به‌در آورند؟

ضرورت داشته است تا در لحظه‌ای معين چيزی از عدم پديد آيد...

به‌تدريج که انسان، به‌ياری حساسيت خود، چيزهای گوناگونی را که در اطراف اوست درمی‌يابد، خاطره‌ای مبهم در روح او جان می‌گيرد. انسان يک اسب می‌بيند، اما يک اسب ناقص (يا يک اسب نان‌شيرينی!) و همين ديدن کافی است تا در او خاطره‌ی مبهم «اسب» کامل را که زمانی روح آن‌را در دنيای مثال‌ها ديده است بيدار کند؛ و ميل و علاقه به‌بازيافتن جايگاه حقيقی روح را در او برانگيزد. افلاطون اين ميل را «اروس Eros» نام می‌دهد که به‌معنای عشق است. روح برروی بال‌های عشق به‌اقامتگاه خود در دنيای مثال‌ها ملحق می‌شود؛ و خويشتن را از «زندان جسم» آزاد می‌کند.

نمی‌توانيم «دوبار در يک رودخانه واحد آب تنی کنيم» زيرا دفعه‌ی دوم هم رودخانه تغيير کرده است و هم ما.

هيچ دليلی نيست تا از خدايان بيمناک باشيم. مردن ارزش آن ندارد که در ما نگرانی برانگيزد. رسيدن به‌نيک آسان است. تحمل آنچه ترس‌آور است دشوار نيست.

هگل می‌نويسد: «تفاوت ميان مرد و زن تفاوتی است که ميان حيوان و گياه وجود دارد. حيوان بيشتر با خوی و خصلت مردانه تطبيق می‌کند و گياه بيشتر با احوال زنانه، زيرا زن بيشتر شکفتگی آرام دارد که اساس آن ويژگی احساس نامعين اوست. اگر زنان در رأس دولت‌ها قرار گيرند، کشور به‌خطر می‌افتد، زيرا آنها موافق مقتضيات عام و همگانی عمل نمی‌کنند، بلکه پيروی از تمايلات و نظريات غيرضرور و تصادفی را وجهه همت قرار می‌دهند. شکل‌گيری زن به‌ترتيبی که برما معلوم نيست، تحت تأثير جوّی انجام می‌گيرد که از نمايش حاصل و پراکنده می‌شود. به‌اين معنا که در اين شکل‌گيری شرايط، و احوال زندگی بيشتر از دانائی و شناخت تأثير دارند حال آن که مرد، برعکس، فقط از راه تسخير انديشه و از طريق جد و جهدهای فنی خود را لياقت و مرتبت می‌دهد.

ليکن اگر خداوند و سرنوشت وجود داشته باشند ديگر مردمان نمی‌توانند آزادانه اراده خود را اجرا کنند...

مطابق عقيده‌ی افلاطون زنان نيز از همان درجه استعداد تعقل برخوردارند که مردان، به‌شرط آن که همان تعليم و تربيت و آموزشی را فراگيرند که مردان می‌گيرند و فقط به‌نگهداری اطفال و کدبانوگری در خانه محدود نشوند.

آن کس که از درس‌های ۳۰۰۰ ساله چيزی نياموزد، در زندگی کاری جز روز را به‌شب رساندن نمی‌کند.

دريافت که در تمامی ادوار، مردمان نياز داشته‌اند تا برای نمودهای طبيعی توضيح و بيانی بيابند. شايد نمی‌توانسته‌اند از اين نياز درگذرند؟ و ناگزير چون هنوز علم به‌جهان نيامده بوده است، به‌آفريدن اسطوره‌ها پرداخته‌اند.

مردمان نمی‌توانسته‌اند دست روی دست بگذارند و هر بار که شوربختی در لباس خشک سالی يا بيماری فراگير فرامی‌رسد، به‌انتظار مداخله‌ی خدايان بنشينند. برآنها بود که امور را به‌دست گيرند و با نيروهای بدکاره وارد جدال شوند.

آزادی ما به‌گونه‌ای است که ما در تمام طول زندگی خويش محکوم هستيم که انتخاب کنيم.

جهان از کجا می‌آيد؟

من حالا و اکنون وجود دارم، اما روزی خواهد رسيد که ديگر در اين‌جا نباشم.