بریده‌هایی از کتاب غلبه بر عزت نفس پایین با CBT (درمان‌شناختی - رفتاری)

تقصیر دیگران است ما تمایل داریم سایر افراد را برای بداقبالی و بدبختی‌های خود مقصر بدانیم: "اگر او آن مطلب را نگفته بود، من آن کار را انجام نمی‌دادم." بدون در نظر گرفتن دلیل، به این نتیجه رسیده‌ایم که با ما بطور غیرمنصفانه‌ای رفتار شده است. ما افکار خرافاتی را جذب می‌کنیم. مثلاً: "تمام چیزهای بد همیشه برای من اتفاق می‌افتد." هرچه بیشتر احساس بی‌کفایتی کنیم بیشتر انتقاد می‌کنیم – چنین بنظر می‌رسد که اگر ایراد و اشکالی در دیگران پیدا کنیم، خودمان را بالا می‌کشیم. در حالی که اینگونه نیست.

عزت‌نفس شبیه دوچرخهٔ نامطمئن و زهوار در رفته‌ایست که قطعات آن سست و شل است و چرخ‌های آن تلوتلو می‌خورد و می‌تواند باعث لغزش شخص شود. اگر خلق و خوی شما تنزل یابد، عزت‌نفس شما هم تغییر می‌کند و بلعکس. شما همچنین می‌توانید احساس اعتماد به نفس خاص و یا حتی بسیار مطمئن در زمانهای مشخصی از زندگیتان داشته باشید؛ حتی ممکن است احساس بی‌لیاقتی را هم تجربه کنید. بعضی افراد می‌گویند: «من در محل کارم اعتماد به نفس کامل دارم اما بنظر قادر نیستم ارتباطات شخصی‌ام را با دیگران حفظ کنم و در این زمینه کاملاً احساس ضعف و شکست می‌کنم.»

عزت نفس پایین با رویدادهای ناسازگار ایجاد نشده است. بلکه با تفسیر ما از این رویدادها شکل گرفته است.

مهم نیست که چقدر جنبه‌های منفی خودمان را باور داریم، بلکه موضوع حائز اهمیت این است که آنها را به عنوان یک واقعیت درست در ذهن خود نگنجانیم و پرورش ندهیم.

زمانی که شروع به پذیرش خویشتن می‌کنید در واقع شروع به دوست داشتن خودتان کرده‌اید. زندگی زمانی خوشایند می‌شود که رابطهٔ شما با خودتان خوب باشد.

عزت‌نفس پایین می‌تواند منجر به خودخواهی شود. ما آنقدر در خود و امیال و احتیاجاتمان غرق می‌شویم که برای در نظر گرفتن احتیاجات و آرزوهای دیگران، حتی کسانی که دوستشان داریم و برای آنها اهمیت قائلیم، وقت کمی داریم.

کسانی که از عزت‌نفس پایین رنج می‌برند بر بازخورد از دیگران تکیه می‌کنند و از این طریق به خودشان احساس خوب را تلقین می‌کنند. اگر این توجه صورت نگیرد آنها احساس رنجش و ناراحتی می‌کنند. برای مثال یک دوست در یک مهمانی توسط دوست دیگر بدلیل عدم ارائه توجه کافی به او و اینکه بیشتر وقت خود را با صحبت با دیگران سپری کرده، سرزنش می‌شود. در حقیقت این اتفاق بدلیل عزت‌نفس پایین رخ می‌دهد.

ما تمایل داریم سایر افراد را برای بداقبالی و بدبختی‌های خود مقصر بدانیم: "اگر او آن مطلب را نگفته بود، من آن کار را انجام نمی‌دادم." بدون در نظر گرفتن دلیل، به این نتیجه رسیده‌ایم که با ما بطور غیرمنصفانه‌ای رفتار شده است. ما افکار خرافاتی را جذب می‌کنیم. مثلاً: "تمام چیزهای بد همیشه برای من اتفاق می‌افتد." هرچه بیشتر احساس بی‌کفایتی کنیم بیشتر انتقاد می‌کنیم – چنین بنظر می‌رسد که اگر ایراد و اشکالی در دیگران پیدا کنیم، خودمان را بالا می‌کشیم. در حالی که اینگونه نیست.

یکی از غم‌انگیزترین جنبه‌های عزت‌نفس پایین این است که باعث می‌شود از بقیهٔ افراد گریزان باشیم. ممکن است بر این باور باشیم که آنقدر ارزشمان پایین است که نمی‌ارزد با دیگران رفت و آمد کنیم و یا برخی مواقع لباس یک قربانی را می‌پوشیم و احساس می‌کنیم زندگی با ما عادلانه برخورد نکرده است

اگر خلق و خوی شما تنزل یابد، عزت‌نفس شما هم تغییر می‌کند و بلعکس.