بریده‌هایی از کتاب بعد از انقلاب

توماس مان: «آن‌جایی که من هستم، آلمان است.»

توماس مان: «آن‌جایی که من هستم، آلمان است.»

وایمار، به‌زعم آناسگرز، «بهترین و بدترین جای تاریخ آلمان است.» و مسئله‌ی وایمار ــ این‌که آن توحش چگونه در قلب یک کشور «متمدن» ممکن شد؟ ــ پرسش تاریخ نوین آلمان است. چرا بورژوازی فرهیخته‌ی آلمان، Bildungsbürgertum، نتوانست جلوی نازیسم را بگیرد یا در برابرش مقاومت کند؟ فرماندهان اردوگاه کار اجباری چگونه می‌توانستند، در فواصل نظارت‌شان بر کار اتاق‌های گاز، آثار باخ را بنوازند؟ آیا دیگر می‌توانیم به انسان شدن انسان‌ها باور داشته باشیم؟

پنجاه سال پیش کارمن‌ـ سیلوا اشتراسه به نشانه‌ی اعتراض، به کمونیست‌ها رأی می‌داد؛ حالا، اریش‌ـ واینرت اشتراسه به نشانه‌ی اعتراض علیه آن‌ها رأی می‌دهد. پنجاه سال پیش اهل محل تقریبا پولی نداشتند که چیزی بخرند: امروز تقریبا چیزی وجود ندارد که بخرند. پنجاه سال پیش آن‌ها برای ابراز هم‌بستگی در اعتراض علیه بیکاری ظالمانه‌ی ناشی از اقتصاد سرمایه‌داری روز اول ماه مه تظاهرات می‌کردند. امروز سعی می‌کنند از زیر تظاهرات اجباری ماه مه، و از سولی، دربروند و به دنیای بخش خصوصی، که مظاهر آن باغ اختصاصی و اتومبیل است، بگریزند. آن‌ها پنجاه سال پیش در ناامنی هولناکی زندگی می‌کردند؛ امروز در امنیت هولناکی به‌سر می‌برند.

در کتاب رسمی فرهنگ کوچک سیاسی چنین آمده است: «در سوسیالیسم، تضاد میان کار و اوقات فراغت، که خاص سرمایه‌داری است، از میان رفته است.» همچنین: «تمام اعضای جامعه‌ی سوسیالیستی باید از اوقات آزاد خود مصممانه و به‌گونه‌ای مؤثر استفاده کنند.»

هر نوع تعصب، پیش‌شرطی روان‌شناختی و صورتی ابتدایی از خشونت و وحشت است؛ در دنیا هیچ عقیده‌ای وجود ندارد که آن‌قدر خوب باشد که تلاش تعصب‌آمیز برای تحقق بخشیدن به آن را توجیه کند. تنها امید نجات و رستگاری در دنیای عصر ما، رواداری است.

وقتی با مرگ زندگی می‌کنید، باید آگاهانه یا ناآگاهانه عزم و اراده‌ای در خود به‌وجود بیاورید. آگاهی از این‌که ممکن است فردا مرده باشید، آرزوی زندگی را به‌شدت در شما برمی‌انگیزد؛ آگاهی از این‌که کسی که دارید با او حرف می‌زنید، کسی که شاید دوست‌اش داشته باشید، ممکن است فردا به قتل برسد، به ترس از صمیمیت منجر می‌شود. در درون خود دیواری می‌سازید و آسیب‌پذیری‌های خودتان را پشت آن پنهان می‌کنید: عمیق‌ترین احساسات‌تان را، روابط‌تان را با آدم‌های دیگر، و به‌ویژه با آن‌هایی که از همه به شما نزدیک‌تر اند. این تنها راه برای تحمل کردن وداع‌های مکرر، نومیدکننده و اجتناب‌ناپذیر است. اگر در کودکی چنین دیواری در درون‌تان بسازید، باید بقیه‌ی عمرتان را صرف ویران کردن آن کنید؛ و سؤال این است: آیا هرگز می‌توانید آن را به تمامی از میان بردارید؟

هر جامعه‌ای که بنیادش بر فریب‌کاری باشد و جرم و جنایت را، هرچند در میان مشتی از خواص، به مثابه جنبه‌ای از رفتار بهنجار تحمل کند، و گروه دیگر را، ولو هرقدر اندک، از شأن و مرتبت و حتی از حق زندگی محروم کند، خود را به انحطاط اخلاقی، و نهایتا به فروپاشی، محکوم می‌کند.

آخر چرا باید «ویران شدن» کشور برایم اهمیت داشته باشد، برای من چه اهمیتی دارد؟

پای در گل چگونه می‌توان مبارزه کرد؟ این را هنوز بلد نیستم، امّا باید یاد بگیرم.