بریده‌هایی از کتاب تطهیر با جاری قرآن؛ تفسیر جلد سی‌ام (جلد اول)

ما در این سوره به: ۱ ـ مفهوم کوثر ۲ ـ مصداق و نمونهٔ کوثر در زندگانی رسول ۳ ـ موقعیت ۴ ـ موضع‌گیری ـ وضعیت ـ ۵ ـ موفقیت و پیروزی

ما در این سوره به: ۱ ـ مفهوم کوثر ۲ ـ مصداق و نمونهٔ کوثر در زندگانی رسول ۳ ـ موقعیت ۴ ـ موضع‌گیری ـ وضعیت ـ ۵ ـ موفقیت و پیروزی

مفهوم کوثر خیر کثیر و کثیرالخیر است. این مفهوم با نعمت زیاد و امکانات کثیر، تفاوت دارد. کوثر بهره‌برداری زیاد از امکانات کم را هم شامل می‌شود. و همین نکته به ما می‌آموزد که راز تمامیت و استمرار، در موقعیت مناسب و امکانات زیاد و نعمت‌های گسترده نیست. وضعیت، برخورد صحیح و موضع‌گیری مناسب در هر موقعیتی، کوثر است و عامل استمرار و تمامیت و کمال.

کوثر بِسْمِ اللهِ الرَّحْمنِ الرَّحیمِ اِنّا اَعْطَینَاکَ الْکوْثَر فَصَلِّ لِرَبِّکَ وَانْحَرْ اِنَّ شَانِئَکَ هُوَ الاَْبْتَرُ «۱» اعطاء: بخشیدن، عطا کردن. اعطینا با آتینا تفاوت دارد. ایتاء آوردن و در اختیار گذاشتن است. کوثر: مبالغه در کثرت. خیر کثیر. با نعمت کثیر تفاوت دارد. نحر: به معنای قربانی کردن، دست‌ها را هنگام تکبیر نماز بالا آوردن، معتدل و محکم و سرفراز ایستادن. شانیء: از شنئان و دشمنی، دشمن، کینه‌توز. ابتر: ناقص، ناتمام، بریده، تنها.

۳ ـ و پس از این قاطعیت و این استمرار آن صراحت مطرح می‌شود: «لَکمْ دینُکمْ وَلِی دین»؛ که من و شما در تمامی دین از یکدیگر جدا هستیم و هر کدام برای خود راهی و دینی داریم.

۲ ـ و زمان شمول است.

در این سوره پیامی هست برای آنها که چشم پوشیده‌اند و به کفر رسیده‌اند. این پیام قاطعیت دارد، زمان شمول است و استمرار دارد و موضع‌ها را مشخص می‌کند. ۱ ـ قاطعیت دارد،

هر کار به اندازهای که ارزش دارد، دقت می‌خواهد، که شیطان‌ها در کمین ارزش‌ها هستند. و مبادا که بخاطر سختی‌ها و اشکال‌ها عقب بکشی که باز در دامشان افتاده‌ای. باید رفت و باید با این همه دقت و توجه و استعانت رفت، که ماندن هم برادرِ بد رفتن است. و هر دو از دام‌های شیطان هستند.

۷ ـ برخوردها بازار برخوردها بازار شلوغی است. هر کس دکانی باز کرده و متاعی را جار می‌زند. برخوردها سخت آشفته است. یکی در میان بی‌خبرها در خانه نشسته و عالم را همچون کعبه می‌داند که باید به سراغش بیایند و دیگری راه افتاده از کافرها هم دست نمی‌کشد و «طَبیبٌ دَوّارٌ بِطِبّه» می‌خواند.

۶ ـ وسعت کفر ما خیال می‌کنیم کافر کسی است که در برابر تمامی دین قد علم کرده و هیچ چیز از دین را نمی‌پذیرد. شاید برای ما سخت باشد که تصور کنیم کافر می‌تواند به حج هم برود و نماز هم بخواند و روزه هم بگیرد، در حالی که در روایت هست ممکن است صبح مسلمان باشد و تا شام به کفر برسد و یا شام مسلمان باشد و صبح را با کفر ببیند. یکی از اساتید

و کسی که خصلت سنگ و قساوت مرده‌ها را دارد، ناچار در برابر هر دعوتی می‌ایستد و در آنچه دارد دست نمی‌برد. این عناد تا آن‌جا می‌رسد که هر آیه‌ای را ندیده می‌گیرند و دنبال هوس‌ها می‌دوند؛ «وَ اِنْ یرَوْا آیهً یعِرْضُوا وَ یقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ وَ کذَّبُوا وَ اتَّبَعُوا اَهْوائَهُمْ». و این عناد تا آن‌جا می‌رسد که در قوم فوعون رسید و در برابر آیات نه گانهٔ موسی نرم نشدند که در این آیه آمده: «اَرْسَلْنا عَلَیهِمُ الطُّوفانَ وَ الجَرادَ وَ القُمَّلَ وَ الضَّفادِعَ وَ الدَّمَ آیاتٍ مُفصَّلاتٍ». و این عناد تا آن‌جا می‌رسد که در بنی‌اسرائیل رسید، با آن‌که صدای خدا را می‌شنیدند و رزق خدا را؛ مَنّ و سَلْوی را می‌خوردند و هنوز نعش‌های فرعونیان را پشت‌سر و زینت‌های آنان را همراه داشتند، به دنبال بت‌ها می‌گشتند

خصلت ایمان رویش است و فلاح. و خصلت کفر رکود است و تحجر و در نتیجه عناد و جدال و تکذیب و عتو و سرکشی. اینها به دنبال چیزی نیستند و جز همان که دارند نمی‌خواهند و در نتیجه محافظه کارند و طالب وضع موجود و در هراس از هر موج و هر ندا. اینها مرده‌اند و دیگر از انذارها و آگاهی‌ها به حذر، به عمل و به قرب نمی‌رسند؛ چون آگاهی‌ها تنها در زنده‌ها مؤثر است،

۵ ـ خصلت‌های کفر مؤمن و کافر، هر دو شرایط رویش را دارند.

و این‌گونه از رحمت و محبت خدا دور می‌شود و این بعد و دوری، به محق و نابودی و به قطع ریشه‌ها می‌رسد و دیگر رویشی نخواهد بود و باری نخواهند داشت. اینها همه آثار طبیعی و نتایج محتوم کفر است؛ چون انسان ضعیف است و تکیه‌گاهی

۴ ـ آثار کفر هنگامی که انسان به نور پشت می‌کند و جهت و هدف را از دست می‌دهد، ناچار حیرت و سر درگمی گریبانش را می‌گیرد و ناچار دل تنگی و ضیق او را در هم می‌فشارد؛ چون در تاریکی و ابهام، توانایی‌ها و استقامت انسان صفر می‌شود. و این‌جاست که رنج‌های کوچک فشارهای زیاد می‌آورند و عذاب‌ها و نکبت و ضنک و خِزی و سوء بر او حلقه می‌شوند و انسان از آنچه که دارد محروم می‌شود؛

کفر به خدا، به غیب، به وحی، به معاد و به آیات خدا در ما ظهور می‌کند تا آن‌جا که این هستی با این همه نشانه برای ما کور و سوت و گنگ می‌شود

۳ ـ شکل‌های کفر این ریشه‌های محکم، میوه‌های زیادی خواهند آورد که کفر در برابر ایمان است.

در این خطبه، امام فسق و غلو و شک و شبهه را از پایه‌های کفر به حساب آورده‌اند و آن را باز نموده‌اند: فسق را به جفا و کوری و غفلت و سرکشی؛ و غلو و تجاوز را به کاویدن بی‌حساب و درگیری و انحراف و دشمنی؛ و شک را به زبان بازی و ترس و سرگردانی و خود باختگی؛ و شبهه را به توجه به پیرایه‌ها و وسوسه‌های نفس و پذیرفتن کجی و پوشاندن حق به باطل، راه داده‌اند. آنچه از این کلام برمی‌آید این نکته است که این ریشه‌ها در یکدیگر گره می‌خورند تا آن‌جا که شک که خود یک پایه است، از شعبه‌ها و شاخه‌های فسق و از آثار عتوّ و سرکشی می‌شود، که می‌فرمود: «وَ مَنْ عَتا عَنْ اَمْرِاللهِ شَک، وَ مَنْ شَک تَعالَی اللهُ عَلَیهِ ثُمَّ اَذَلَّهُ بِسُلْطانِهِ.

امام امیرالمؤمنین در خطبه‌ای که پایه‌های کفر و ایمان و نفاق را می‌شمرند دربارهٔ کفر توضیح می‌دهند؛ که: «اَلْکفْرُ عَلی اَرْبَعِ دَعائِم: عَلَی الْفِسْقِ وَ الْغُلُوِّ وَالشَّک وَالشُّبْهَة».

می‌توان ریشه‌های کفر را در عزت، شقاق، غرور، استکبار، علو، غرور، ظلم و تجاوز، راحت طلبی، تمتع، هوا، فسق و گناه‌ها، خودباختگی، خودفروشی و تقلید، مشاهده کرد.