بریده‌هایی از کتاب شب ممکن

به «ضرورت تقدیر» معتقد نیستم، ولی کاملاً به «صداقت تصادف» مؤمن هستم. منتها ما همیشه این صداقت را بعدها، وقتی به‌تمامی گرفتارش می‌شویم، کشف می‌کنیم. شاید خوبی‌اش هم همین باشد.

یک‌بار که ازش پرسیدم از این‌همه کار خرکی نمی‌ترسد، گفت هر وقت تو زندگی احساس می‌کند دارد از انجام دادن کاری می‌ترسد، خودش را با سر می‌اندازد تویش

حقم بود. گریز از تنهایی همیشه انسان را به جایی که می‌خواهد نمی‌کشاند.

رمان مقلدهای گراهام گرین را یادت می‌آید؟ اسم آدم‌کش‌های دولتی در آن رمان اگر اشتباه نکنم، تون‌تون ماکوت بود. آن‌ها در تمام طول رمان عینک آفتابی به چشم می‌زدند. در یک‌لحظه از رمان، شخصیت اصلی می‌فهمد تون‌تون ماکوت‌ها عینک را نه به‌خاطر ترساندن مردم، بلکه بیشتر به‌خاطر نشان ندادن ترس خودشان می‌زنند.

به‌نظرم زن‌ها به جبران پوشیدگی کمابیش اجباری روزها در خیابان، در مهمانی‌های شبانه به طرز وحشیانه‌ای به جبران‌سازی مشغول می‌شوند. برای همین در لحظهٔ اول شاگردانم را نشناختم. چون همیشه آنان را سر کلاس و پیچیده در مانتوهای تیره و مقنعه دیده بودم. می‌دانم آن‌طرف آب هم مهمانی شب برای خانم‌ها یک‌طورهایی یعنی امساک در لباس پوشیدن.

اما من رمان خودم را همان‌طور که هست دوست دارم. آن‌چه در مازیار من را اذیت می‌کرد این بود که هر وقت با تو بود بسیار مهربان و همراه بود، اما وقتی می‌دیدی با همهٔ زن‌ها همین‌طور است، دلت می‌شکست. خیلی‌ها از جمله خود من آن اوایل فکر می‌کردیم ذاتاً آدم مهربانی است و همه را به یک اندازه دوست دارد، اما وقتی دقیق می‌شدی، درست‌ترش این بود که هیچ‌کس را جز خودش دوست ندارد. معقولش هم همین است. تو وقتی نتوانی دیگران را دوست داشته باشی، می‌توانی نسبت به همه به یک میزان مهربان باشی. شاید هم به‌قول خودش این یعنی نوع عالی خودخواهی.

هاله گفت دوستش از استاد روان‌شناسی‌اش پرسیده: «یک زن می‌تواند با دوتا مرد باشد، یعنی دوتا مرد را دوست داشته باشد؟» استاد لابد با انگشت کوچکش کلهٔ طاسش را خارانده. «لابد با انگشت کوچکش کلهٔ طاسش را خارانده» را هاله گفته بود. استاد جواب داده بود: «مردها می‌توانند؛ هم به‌لحاظ جنسی و هم احساسی. ولی زن‌ها از لحاظ جنسی که تقریباً نه، از نظر احساسی هم معمولاً نه.» ـ معمولاً یا اصلاً؟ ـ معمولاً. ـ حالا اگر شد؟ ـ به این حالت در عرف می‌گویند هرزگی. از نظر علمی هم تقریباً اسمش همین است.

فریب جهان قصهٔ روشن است ببین تا چه زاید، شب آبستن است حافظ

همین زمان من داشتم فکر می‌کردم کاج چه درخت تنهایی است. حتا وقتی مثل این‌جا انبوه باشد، باز حس نمی‌کنی از درون یک جنگل می‌گذری. کاج انگار بسیار مغرور و خودبسنده است و نمی‌خواهد فردیتش را زیر نام کلی جنگل از دست بدهد.

عاشقانه نبوسیدن به‌نظرم نشانهٔ صمیمیت بیشتری است؛ وقتی آدم توقع ندارد هر بوسه، هر حرکت، نشانهٔ چیز باشکوهی باشد.

بعضی‌ها چه‌طور می‌توانند همیشه مهربان باشند، همیشه آماده برای بخشش، همیشه مادر.

خواب هم مثل چیزهای دیگر، همهٔ چیزهایی که به آدم مربوط است، وقتی می‌خواهی نیست و وقتی نمی‌خواهی خودش را می‌کوباند به در و دیوار تا بیاید، تا خراب شود روی ذهن و سر و روحت.

ما همیشه فکر می‌کنیم نتیجهٔ اتفاق‌ها، حتا غیرمترقبه‌ترین‌شان در مجموع دست خودمان است.

هر رمان‌نویسی همیشه خودش را می‌نویسد، اما باید از واقعه آن‌قدر گذشته باشد که بشود آن را لای دروغ‌ها پیچید تا خودت یا بهتر بگویم احساسات و تجربهٔ شخصی‌ات لو نرود.

عاشقانه نبوسیدن به‌نظرم نشانهٔ صمیمیت بیشتری است؛

البته با این‌که من تا مغز استخوان ضدمرد هستم، ولی قبول دارم که مردها موقع رفاقت کلاً از زن‌ها بهتر رفتار می‌کنند. نمی‌دانم چرا زن‌ها کمتر می‌توانند باهم رفیق بمانند.

«حواسم هست خودخواهی سطح پایین نداشته باشم. یک‌طور خودخواهی متعالی هست که نتیجهٔ ترس از تنهایی است. این شکلی که خودخواه باشی، خود به‌خود عالی می‌شوی.

آدم‌ها وقتی می‌فهمند به‌دردبخور هستند ممکن است دلیلی برای یک روز بیشتر زنده بودن پیدا کنند.

تو که به‌هر حال نویسندهٔ معروفی هستی، می‌دانی آدم‌هایی که برای یک قشر خاص معروف هستند ــ مثلاً من و تو که فقط در جمع‌های ادبی معروف هستیم ــ تا وقتی در این جمع‌ها هستند به‌خاطر اعتمادبه‌نفس برآمده از شهرت، مشکلی برای حضور ندارند. چون حتا اگر بدعنق، زشت یا حتا بی‌آبرو باشند، بالاخره نگین عده‌ای هر چند اندک می‌شوند. آدم‌های بسیار مشهور، مثل بازیگرها و ورزشکارها در هیچ جمعی مشکل اعتمادبه‌نفس ندارند، اما مشکل از زمانی آغاز می‌شود که آدمی که در یک قشر مشهور است وارد جمعی شود که آن چیزی که سبب شهرتش شده، برای آن جمع دو زار ارزش نداشته باشد.

ما در بیشتر مواقع چیزی هستیم که دیگران می‌خواهند.