بریده‌هایی از کتاب تولستوی و مبل بنفش

هفته‌ها می‌گذرد و ما به برگشتن آن‌ماری عادت می‌کنیم. زمان در خیال من سپری می‌شود. بودنِ آن‌ماری برای من عادی شده و این فوق‌العاده است. برای اینکه عادی بودنِ وجود کسی یک نعمت است؛ داشتن او بدون فکر کردن به از دست دادن یا دوباره هرگز ندیدن او، این یک نعمت است.

همیشه راه‌حلی برای ناامیدی هست و آن، وعدۀ زیبایی‌هایی‌ست که در آینده در انتظار است.

«وقتی مسئله‌ای مرا آزار می‌دهد، به‌دنبال پناهگاه می‌گردم. لازم نیست راه دوری بروم: سفر به قلمرو حافظۀ ادبی کفایت می‌کند. کجا می‌شود مشغولیتی ناب‌تر، همنشینی سرگرم‌کننده‌تر، جادویی دلپذیرتر از ادبیات یافت؟» دقیقاً همین است.

همیشه حصارهایی بین دوستان وجود دارد؛ زوایای پنهان و احساساتی مخفی. درحالی‌که در کتاب‌ها شخصیت‌ها به من شناسانده شده‌اند، چه بیرونشان و چه درونشان و با شناخت آنها من خودم و آدم‌های واقعی ساکن در دنیایم را می‌شناسم.

من رغبت نداشتم کتاب‌هایی را بخوانم که دربارۀ جنگ و تجربه‌هایی ترسناک، آزاردهنده و ناراحت‌کننده بودند. اما حالا دیگر درک می‌کردم چرا خواندن چنین کتاب‌هایی مهم است؛ چون برای درک جهان و برای درک خویشتن مهم است که همۀ تجربه‌های بشری را ببینم تا معلوم شود چه چیزی برایم مهم است، و چه کسی برایم ارزشمند است و چرا.

سیریل کانلی، نویسنده و منتقد ادبی قرن بیستم، نوشته: «کلمه‌ها زنده‌اند و ادبیات یک گریز است؛ گریزی نه از زندگی، که به‌سوی آن.»

شامگاه، با دل و قلبی لرزان، دوباره به آن اندیشیدم و سرانجام به این نتیجه رسیدم که شاید زندگی یعنی همین؛ ناامیدی‌های بسیار، اما همین‌طور هم لحظه‌های نادر زیبایی، آنجا که زمان دیگر همچون سابق نیست... یک همیشۀ در هرگز است.

ابراز عشق است که ما را گرم نگه می‌دارد؛ حتی در روزهای پایانی زمستان.

هستۀ اصلی عشق همین است؛ یک نفر برای دیگری مهم است، یک وجود از بین همۀ زندگی‌های دیگر اهمیت دارد. یک نفر برای چیزی بخصوص و خاص ارزشمند می‌شود. ما جایگزین‌شدنی نیستیم. ما بر اساس اینکه چطور دوست داشته می‌شویم منحصربه‌فردیم.

اما زیستن هم مانند مُردن موج‌هایی در زندگی‌اش گسترانده بود؛ فشارهایی از آنچه دید، رنج‌هایی که کشید و چیزهایی که می‌دانست.

ما همان چیزی هستیم که دوست داریم بخوانیم. وقتی اعتراف می‌کنیم کتابی را دوست داریم، انگار داریم اعتراف می‌کنیم که آن کتاب جنبه‌هایی از وجودمان را به‌خوبی نشان می‌دهد؛

کسی که زنگ زده بود می‌پرسید: «سرت شلوغ است؟» «بله، مشغول کار هستم.» نشسته روی مبل، گربه‌ها کنارم، داشتم یک کتاب خیلی خوب می‌خواندم. کار من امسال این بود و کار خوبی هم بود. درآمدی در کار نبود، اما رضایتمندی‌اش هر روزه و عمیق بود.

درسِ اولین کتاب سالَم، ظرافت جوجه‌تیغی، را به خاطر آوردم. اینکه لحظه‌های زیبایی را پیدا کنم؛ آن لحظه‌های «همیشۀ در هرگز» را. زیبایی را پیدا می‌کردم، خاطرات را به یاد می‌آوردم و احساس گناه را می‌بخشیدم. آرامش را جست‌وجو می‌کردم و شادی را می‌یافتم. مسیرم رو به جلو روشن بود. مسیری که با کلمات روشن شده بود؛ کلماتی که تبدیل به جمله و پاراگراف و فصل و کتاب می‌شدند. راهم با کتاب‌ها فرش شده بود.

گسترده است» دنبال کند؟ او فهمیده است که «هر کسی خودش باید کنترل زندگی‌اش را در دست بگیرد یا مانند شاخه‌ای شکسته خود را به جریان آب بسپارد.»

«چرا مردم این‌قدر از فکر کردن می‌ترسند؟ چرا هیچ وقتی برای اندیشیدن نمی‌گذارند؟ سکون اشکالی ندارد؛ پوچی، دور خود چرخیدن و حتی شاد نبودن اشکالی ندارد. فکر می‌کنم این چیزها قدم‌های نخستین تولد یک فکر جدید است. برای همین است که دوست دارم کتاب بخوانم.»

بخشیدن شکل والایی از پذیرش است؛ پذیرش اینکه زندگی عادلانه نیست

عادی بودنِ وجود کسی یک نعمت است؛

ری بردبری، در کتاب فارنهایت ۴۵۱، بوی کتاب‌ها را این‌طور توصیف می‌کند: «مثل بوی جوز هندی یا یک‌جور ادویۀ خارجی.» از نظر من هم کتاب‌ها بوی ادویه می‌دهند، اما بوی یک ادویۀ بومی؛ آرامش‌بخش و آشنا.

ـ می‌خواهی به تو بگویم که چرا به نظر من یادآوری ظلمی که بر ما واقع شده، برایمان مفید است؟ ـ بله. ـ چون در این صورت ممکن است آن را ببخشیم. چارلز دیکنز مرد تسخیرشده و معاملۀ شبح

بعد از اینکه آن‌ماری از دنیا رفت، غم و اندوه بخشی از زندگی من شد. آرام‌آرام متوجه شدم این غم دورشدنی نیست. اندوه، شکستِ خشونت‌بار منطق است و منطق قدرت مقابله با آن را ندارد.