بریده‌هایی از کتاب تمرکز

آن‌هایی که از تمرکز خوبی برخوردار هستند، در مقابل اضطراب و آشوب‌های عاطفی مقاوم‌ترند و در بحران‌های زندگی می‌توانند خویشتنداری بیشتری از خود بروز دهند و خونسرد و متعادل باشند.

این علم به ما می‌گوید مهارتِ توجه تعیین می‌کند که ما کاری را تا چه حد خوب انجام دهیم. اگر قوهٔ توجه ما به خوبی بر وظیفه‌ای که پیش روی ماست تمرکز نکند، آن‌گاه کار مزبور را خوب انجام نخواهیم داد

وقتی که کاملاً جذب کار و فعالیت خویش بشویم احساس خوبی به ما دست می‌دهد، و چنانچه در آن غرق شویم به لذت بسیار دست می‌یابیم. مردم تقریباً به ندرت ممکن است در کار و زندگی روزانهٔ خود غرق شوند.

سرمایه‌های اجتماعی ما ـ و میزان توجهمان ـ پا به پای رشد و ازدیاد ارتباطات جمعی‌مان ـ که به کمک آن‌ها می‌توانیم اطلاعات ذی‌قیمتی را در مؤسسه یا گروه خود به دست بیاوریم ـ افزایش می‌یابد. تماس و آشنایی‌های تصادفی و سرسری می‌تواند مجموعهٔ گوش و چشم‌ها را افزایش دهد و منبع کلیدی مهمی برای راهنمایی ما شود تا بتوانیم در اکوسیستم‌های اطلاعاتی و اجتماعی پیچیده به خوبی عمل کنیم.

اگر نسبت به وقایعی که در اطرافمان در حال رخ دادن است هشیار و آگاه باشیم، آن‌گاه می‌توانیم کارهایی را که به روال همیشه خود به خود انجام می‌دهیم مورد پرسش قرار دهیم و آن‌ها را بهبود بخشیم. این توجه متمرکز، که اغلب هدفمند است، جلوی عادت‌های ذهنی بی‌منطق ما را می‌گیرد.

اینشتین در طول زندگی خود بارها تکرار کرد: «ذهن شهودی یک هدیهٔ مقدس است و ذهن منطقی یک خدمتکار با وفاست. ما جامعه‌ای به وجود آورده‌ایم که به خدمتکارهای خود افتخار می‌کند و هدایای مقدس را به باد فراموشی سپرده است.»

سپس به این موضوع می‌رسیم که بسیاری از مردم تصور می‌کنند در هنگام انجام دادن چند کار با یکدیگر، توجه خود را چند قسمت می‌کنند و هر کدام را معطوف به انجام دادن یکی از آن کارها می‌کنند. پژوهشگران شناخت‌گرا می‌گویند چنین چیزی صحت ندارد؛ یعنی در هنگام انجام دادن چند کار با یکدیگر، قوهٔ توجه ما چندپاره نمی‌شود، بلکه ما در واقع توجه خود را به سرعت از روی یک وظیفه به روی وظیفهٔ دیگر متمرکز می‌کنیم.

همان‌طور که هر چقدر افکار و اندیشه‌های ما کوتاه‌تر باشد، احتمال این‌که جزئی و پیش پاافتاده‌تر باشد بیشتر خواهد بود. هایدگر اگر امروز زنده بود از این همه ارسال و دریافت پیام‌ها و ارائهٔ نظر در پایگاه‌های اینترنتی وحشت می‌کرد.

هنگامی که ذهن ما آشفته و سرگردان باشد، آن‌گاه مغزمان مدارهایی را در مغز فعال می‌کند که هیچ رابطه‌ای با آنچه در حال یادگیری آن هستیم ندارند. در نتیجهٔ عدم تمرکز، حافظهٔ ما نیز آنچه را که در حال یادگیری هستیم ثبت و ضبط نمی‌کند.

مغز ما در طی تکامل به نحو کافی و خوبی طراحی شده است ـ اما نه کامل. سیستم پایین به بالای قدیمی‌تر مغز، برای بقای بشر در دوران ماقبل تاریخ به نحو مطلوبی کار می‌کرد، اما امروزه این سیستم باعث بروز مشکلاتی برای ما شده است. در واقع، در بیشتر جنبه‌های زندگی، از سیستم قدیمی‌تر به نفع خود استفاده می‌کنیم، اما بعضی اوقات نیز برای ضرر رساندن به خویش: ولخرجی‌ها، انواع و اقسام اعتیادها و سرعت بالای رانندگی، همه و همه نشانگر آن هستند که این سیستم مغزی از کنترل خارج شده است.