بریده‌هایی از کتاب زیر پوست جنگ

برای دفع تجاوز وارد نبرد شود. این engagement (این‌طور ایجاد شد که) یک درگیری به وجود آمد. به این شکل که یک هواپیمای ساخت فرانسهٔ متعلق به (نیروی هوایی) عراق، با چند موشک یا یک موشک اگزوست، به ناوچهٔ آمریکایی «استارک» در آب‌های خلیج (فارس) حمله کرد و ۳۷ سرنشین آن کشته شدند. با هماهنگی آمریکایی _ عراقی؟ البته بعدها همه‌چیز آشکار شد، چون (در آن زمان) عراق رسماً بابت این حادثه عذرخواهی کرد و گفت که ناخواسته بوده است و «نزار حمدون» که آن موقع کفیل وزارت خارجه بود به واشنگتن رفت و به خانواده‌های قربانیان غرامت پراخت شد، لذا مسئله سرّی نبود. ولی (این‌طور) اعلام شد که حمله از سوی ایران بوده و آمریکا به این شکل وارد جنگ شد؟ اصلاً قبل از این‌که اعلام شود چه کسی حمله کرده است، مهم این بود که چنین تهاجمی نسبت به نیروهای آمریکایی رخ داده، حالا چه از طرف عراق و چه از طرف ایران؛ مهم این است که تجاوزی علیه نیروهای آمریکایی حاضر در خلیج (فارس) رخ داده بود، به همین دلیل آمریکا وارد جنگ شد.

آمریکا چطور دخالت کرد؟ قانون اساسی آمریکا _ آن‌طور که هست و بعدها (هم) در رسانه‌های آمریکایی خواندم _ به رئیس‌جمهور آمریکا این اختیار را می‌دهد که در هر کجای دنیا وارد نبرد شود. یعنی طبق آن‌چه آن‌ها «rules of engagement» یا «قواعد درگیری» می‌خوانند، این اختیار را به او می‌دهد که ابتدا وارد نبرد شود و بعد موضوع را با کنگره در میان بگذارد؛ نه برعکس. خب حالا باید در آینده چه توجیهی برای ورود به جنگ در کنار عراق ارائه می‌کرد؟ به موجب همان قواعد نبرد، باید یک نوع تجاوز یا ضربهٔ نظامی به نیروی آمریکایی وجود می‌داشت. بله، به عنوان بهانه‌ای مثلاً برای دفع تعدی.

این نشانگر چه چیزی در شخصیت صدام است؟ آدمی که یک گفت‌وگوی دیپلماتیک را چنان‌که تعریف کردی با دیپلماسیِ عالی مدیریت می‌کند و ظاهراً حرف طرف مقابل را درک می‌کند و به او اطمینان می‌دهد. و در عین حال تمامی چیزی که در درونش جریان دارد مکر است و حیله و نقشه کشیدن برای امری خلاف آن‌چه که در ظاهر نشان می‌دهد. بله، درست می‌گویی. این ما را یاد همان نشستی می‌اندازد که خودت تعریف کردی، نشست سران حزب (بعث) که (صدام) دستمالش را درآورد و شروع کرد به گریه کردن و کمتر از یک ساعت بعد، ۵۴ عضو حزب را اعدام کرد. یک بار با یکی از سیاسیون که با صدام ملاقات می‌کرد دیداری داشتم. از او پرسیدم: "چه برداشتی از شخصیت صدام داری؟" او گفت: "یک بار صدام داشت با من حرف می‌زد و گفت: اگر خواستی در کاری موفق باشی، نگذار اطرافیانت بفهمند به چه فکر می‌کنی و قصد داری چه کاری بکنی." آیا صدام واقعاً همین‌طور بود؟ بله، عملاً

وقتی صدام (با کنار زدن البکر) قدرت را در دست گرفت و مدت کوتاهی بعد جنگ را به راه انداخت، در این زمان، رقابت شدیدی بین بلوک غرب و بلوک کمونیستی (شرق) بر سر دوستی با صدام به راه افتاد و رقابت شدیدی برای کمک به او و پشتیبانی برای رفع همهٔ احتیاجات نظامی و غیرنظامی‌اش به وجود آمد. حتی یک کشور را هم در این بین استثنا نمی‌کنم، همهٔ کشورهای غربی به صورت کامل، چه اروپایی و چه آمریکایی، از صدام حمایت کردند و او را با پول، سلاح و همهٔ امکانات پشتیبانی کردند؛ شوروی هم همین‌طور.

آن‌ها خیلی اصرار داشتند که جنگ تا بیشترین زمان ممکن طول بکشد تا دو کشور ویران شوند. وقتی می‌دیدند که برتری صدام حسین ملموس شده است، در یک حد معین و محدودی از ایرانی‌ها حمایت می‌کردند. تازه آن هم نه همهٔ کشورها (در حالی که همهٔ کشورها بدون استثنا از صدام حمایت می‌کردند). این صحیح است.

وقتی ایرانی‌ها وارد خاک عراق شده و شروع به پیشروی کردند، صدام حسین چه کرد؟ تصمیم گرفت تا آخرین سرباز عراقی بجنگد. این چیزی بود که به شما ابلاغ کرد؟ در چند مناسبت صحبت کرد و گفت خواهیم جنگید، حتی اگر ایرانی‌ها به دیوارهای کاخ ریاست جمهوری برسند. مواجهه بین دو مرد سرسخت بود؛ یکی در ایران به اسم خمینی و دیگری در عراق به اسم صدام حسین.

کدام کشورها این جنگ را از نظر مالی تأمین کردند؟ و (راه انداختن و ادامه‌اش را) تشویق کردند؟ خصوصاً که تو در سازمان ملل حضور داشتی. یکی از موارد بسیار عجیب و نادر تاریخی این است که وقتی صدام (با کنار زدن البکر) قدرت را در دست گرفت و مدت کوتاهی بعد جنگ را به راه انداخت، در این زمان، رقابت شدیدی بین بلوک غرب و بلوک کمونیستی (شرق) بر سر دوستی با صدام به راه افتاد و رقابت شدیدی برای کمک به او و پشتیبانی برای رفع همهٔ احتیاجات نظامی و غیرنظامی‌اش به وجود آمد. حتی یک کشور را هم در این بین استثنا نمی‌کنم، همهٔ کشورهای غربی به صورت کامل، چه اروپایی و چه آمریکایی، از صدام حمایت کردند و او را با پول، سلاح و همهٔ امکانات پشتیبانی کردند؛ شوروی هم همین‌طور. و این واقعاً یک مسئلهٔ نادر و عجیب تاریخی است که صدام حسین در این نقطه از تاریخ، دو قطب جهانی را (در حمایت از خود) به نقطهٔ اشتراک رسانده بود؛ آمریکا و اروپا (همراه) با شوروی.

در طول هشت سال همهٔ پیشرفت‌ها متوقف شد و حتی بخش‌های زیادی به عقب بازگشت؛ قرض‌های سنگین و طرح‌های نیمه‌کاره و نرخ بی‌کاری بالا. صدام شدیداً از اعراب و دیگر کشورهای جهان احساس سرخوردگی می‌کرد و این سرخوردگی تبدیل به تلخ‌کامی شد. او نه‌تنها انتظار داشت که این کشورها طلب‌های‌شان را ببخشند، بلکه انتظار داشت به عراق کمک هم بکنند. عراق در طول جنگ ۳۵۰ میلیارد دلار هزینه کرد که کشورهای عرب ۴۰ میلیارد آن را دادند.

باید حواس‌مان باشد که عراق در حالی وارد جنگ شد که پس‌اندازی معادل ۴۳ میلیارد دلار داشت و در حالی از جنگ خارج شد که حدود ۷۰ میلیارد دلار بدهی داشت که نصف آن به کشورهای عرب بود. صدام انتظار کمک بزرگ‌تری داشت.

من با خودم گفتم ممکن است (در روز جشن و هنگامی که با هم مواجه شدیم،) با شدت برخورد کند، چون به‌اصطلاح هنوز خون‌های آمریکایی ریخته شده در آن حادثه داغ بود. ولی شوکه شدم، چون دیدم آن خانم سفیر به‌گرمی با من دست داد و گفت: ".Mr. ambassador! Well done" (یعنی آقای سفیر! خوب انجام شد). عجب! والله العظیم. هواپیمای شما یک ناوچهٔ آن‌ها را منهدم کرده و ۳۷ سرنشین آن را کشته بود و آن وقت خانم سفیر به تو می‌گفت «!well done»؟ والله می‌گفت «Mr! well done». چقدر این بازی سیاست کثیف است. یعنی در بازی سیاست چیزهایی هست که آدم تصور هم نمی‌کند.