بریده‌هایی از کتاب شهریار

هر که گمان کند که مردانِ بزرگ با دل‌جویی‌هایِ تازه آزارهایِ دیرینه را از یاد می‌برند، خود را می‌فریبد.

مردم یا از سرِ ترس به کسی گزند می‌رسانند یا از سرِ نفرت.

هر گاه بیگانه‌ای قدرتمند پا به سرزمینی بگشاید، قدرت‌هایِ کوچک‌تر، به سببِ نفرتی که از قدرتِ فرادستِ خویش دارند، به هواداریِ وی برمی‌خیزند. ازین‌رو، برانگیختنِ این قدرت‌هایِ کوچک به هواداریِ خود هیچ دشوار نیست.

هر گاه بیگانه‌ای قدرتمند پا به سرزمینی بگشاید، قدرت‌هایِ کوچک‌تر، به سببِ نفرتی که از قدرتِ فرادستِ خویش دارند، به هواداریِ وی برمی‌خیزند. ازین‌رو، برانگیختنِ این قدرت‌هایِ کوچک به هواداریِ خود هیچ دشوار نیست.

هم‌چنین از برایِ شهریار مایه‌یِ ارجمندی ست که دوستی راستین یا دشمنی راستین باشد. یعنی، خود را بی‌هیچ پروا هوادارِ یکی و دشمنِ دیگری نشان دهد. این سیاست همواره سودمندتر از بی‌طرف‌ماندن است. زیرا چون دو همسایه‌یِ قدرتمندِ تو با یکدیگر درگیر شوند و یکی بر دیگری چیره شود، برایِ ترس از آن که پیروز است تو را دلیلی هست یا نیست. در هر دو حال، تو را همان بِهْ که آشکارا جانبِ یکی را بگیری و به‌درستی واردِ میدان شوی. زیرا، در صورتِ نخست، که جانب هیچ‌یک را نگرفته ای، همواره اسیرِ چنگالِ آن خواهی بود که پیروز گشته است. و این مایه‌یِ شادی و خوشیِ آن است که شکست خورده است و تو را نه عذری هست، نه پشتیبانی، نه پناهی. زیرا آن که پیروز گشته است دوستِ بی‌وفا نخواهد، چرا که در روزِ دشوار وی را یار نباشد؛ و آن‌که باخته است تو را پناه نخواهد داد، چرا که سلاح برنگرفته ای و در سرنوشت وی انباز نگشته ای.