بریده‌هایی از کتاب آشنایی با چند مفهوم کلیدی اخلاق

اخلاص یعنی انگیزهٔ اعمال ما فقط برای جلب رضایت خدا باشد، و حتی دوست نداشته باشیم کس دیگری از کارهای خوب ما خبر داشته باشد، و قلب خود را از لبخند رضایت دیگران و موقعیت‌پیداکردن در نزد دیگران بی‌نیاز ببینیم، چه رسد به اینکه بخواهیم خودنمایی کنیم و از دیگران به‌وسیلهٔ خوب بودن و بندگی خدا دلبری نماییم.

در کلمات امیرالمؤمنین (ع) اخلاص نقطهٔ نهایی خوب بودن و هدف غایی دینداری معرفی شده است

برای علاقه‌مند شدن به تقوا کافی است یک متّقی را از نزدیک ببینیم؛ با او زندگی کنیم و ظرائفِ فضائلش را احساس کنیم. آن‌وقت مسحور زیبایی‌های وصف‌ناشدنی او خواهیم شد؛ چنان‌که امام صادق (ع) فرمود: «الْمُتَّقِی مَحْبُوبٌ عِنْدَ کُلِّ فَرِیقٍ؛ متقی نزد هر فرقه‌ای محبوب است.»

«همان واجبات و محرّمات الهی را رعایت کنید، کفایت می‌کند.»

امام صادق (ع) در آداب روزه فرموده‌اند: «وَ اَلزِم ما استَطَعتَ مِنَ الصَّمتِ وَ السُّکُوتِ اِلّا عَن ذِکرِاللهِ؛ تا می‌توانی خود را به سکوت و خاموشی ملزم کن، مگر برای ذکر خدا

اللهم العن قتلهٔ امیرالمؤمنین (ع)

اساساً همه از آدم متظاهر و مکّار به سرعت متنفّر می‌شوند

«و نور چشم این گروه گرسنگی است. ای احمد! کاش شیرینی گرسنگی و سکوت و خلوت و آنچه که از ثمرات اینها بر جای می‌ماند را بچشی. اینجا پیامبر از خداوند پرسید: ثمرهٔ گرسنگی کشیدن چیست؟ و خداوند فرمود: حکمت

خداوند خوب ما، منتظر نمی‌ماند که ما اول همهٔ امور خود را اصلاح کنیم، سپس به سوی ما بیاید. او تا ببیند ما به سوی او قدمی برداشته‌ایم، مسافت بیشتری را به سوی بندگان خود قدم برمی‌دارد. و اگر ببیند در گوشه‌ای به تقوا موفق شده‌ایم، با اشتیاق و بی‌درنگ، در گستره‌ای بیشتر، توفیقات فراوان دیگری را شامل حال ما خواهد فرمود.

گرسنگی و ضعف برآمده از روزه، اگرچه حال عبادت را هم از انسان بگیرد، ولی نعمت یک سکوت و خاموشی پُرفایده را به انسان هدیه می‌کند. نعمتی که گاهی بالاتر از عبادات ما ارزشمند واقع می‌شود.

«قالَ فَبِعِزَّتِک لَأُغْوِینَّهُمْ أَجْمَعین. إِلَّا عِبَادَک مِنْهُمُ الْمُخْلَصِین»

شما ممکن است کاری را در آغاز مخلصانه انجام بدهید، اما مخلصانه نگاه‌داشتن این نیت در درازمدت دشوار است

که امیرالمؤمنین (ع) فرموده‌اند: «بِالإخْلاصِ یکُونُ الْخَلاصُ». اخلاص آن نقطهٔ رهایی است

دوری کردن از بدی‌ها مهم‌تر از انجام خوبی‌هاست

ای احمد اگر بنده‌ای شکمش را گرسنه نگه بدارد و زبانش را حفظ کند، به او حکمت می‌آموزم حتی اگر کافر باشد؛ که اگر کافر بود حکمتش سبب اتمام حجت بر او و وبال گردنش خواهد بود.

خدایا مرا برای خود خالص کن تا شیرینی «فقط برای تو بودن» را درک کنم

هم ما برای رفتن به این مهمانی بزرگ به یک لباس خوب نیاز داریم و هم لباس تقوا بهترین لباس است. این سلیقهٔ خداست که می‌فرماید: «... وَلِبَاسُ التَّقْوَی ذَلِکَ خَیرٌ؛ ... و لباس تقوا، بهتر است.»

مخلص بودن، محرومیت هم به دنبال می‌آورد.

مهم‌ترین کاری که باید برای حفظ اخلاص انجام دهیم، مراقبت کردن از دل و کنترل آن چیزهایی است که ناخواسته به دل خطور می‌کند

اگر کاری را باید برای خدا انجام داد، واقعاً آن کار را برای خدا انجام بدهیم و در دلمان هم نیت دیگری خطور نکند، چه رسد به اینکه از دیگران هم به‌خاطر آن کار اجر و مزد و محبوبیت و مقبولیت تقاضا بکنیم، و یا بدتر از آن، بخواهیم متظاهرانه رفتار کنیم، و ریاکارانه، کارِ برای خدا را فقط به‌خاطر دیگران انجام بدهیم