بریده‌هایی از کتاب آشنایی با چند مفهوم کلیدی اخلاق

شاید به همین دلیل روزه را زکات بدن نامیده‌اند، که هم کم کردن در آن هست و هم سلامت جسم را به دنبال دارد. آن‌چنان‌که رسول خدا (ص) فرمودند: «لِکُلِّ شَی‌ءٍ زَکَاةٌ وَ زَکَاةُ الْأَبْدَانِ الصِّیامُ؛ هر چیزی زکاتی دارد و زکات بدن روزه است.» و نیز فرموده‌اند: «صُومُوا تَصِحُّوا؛ روزه بگیرید تا صحت یابید و سلامت بمانید.»

حضرت علامه طباطبائی (رحمت‌الله‌علیه) در تفسیر المیزان می‌فرمایند: «کلمهٔ تزکیه که مصدر «یزَکِّیهِم» است، مصدر باب تفعیل است، و مصدر ثلاثی مجرد آن «زکات» است، که به معنای نموّ صالح است؛ نموّی که ملازم خیر و برکت باشد.» ولی همیشه کلمهٔ «زکات» در جاهایی استفاده شده است که یک نوع کم کردن، مقدمهٔ زیاد شدن و فزونی یافتن شده است. مانند زکات مال که موجب برکت در اموال می‌شود، یا زکات علم که همان نشر آن است و موجب افزایش آن می‌گردد. به این ترتیب گویا تزکیه بیشتر از اینکه «پاک نگاه داشتن» معنا بدهد، «پاک کردن» معنا می‌دهد.

نیکی آن است که کسی به خدا، و روز رستاخیز، و فرشتگان، و کتاب آسمانی، و پیامبران، ایمان آورده و مال خود را، با وجود علاقه‌ای که به آن دارد، به خویشاوندان و یتیمان و بی‌نوایان و در راه‌ماندگان و گدایان و در جهت آزادی بردگان، انفاق کند و نماز را برپا دارد و زکات بپردازد و (همچنین) کسانی که به عهد خود ـ به هنگامی که عهد بستند ـ وفا می‌کنند و در سختی‌ها و بیماری‌ها و هنگام جنگ، استقامت به خرج می‌دهند. اینها کسانی هستند که راست گفتند و (گفتارشان با اعتقادشان هماهنگ است) و ایشان همان متقین هستند!»