بریده‌هایی از کتاب رهایی از تکبر پنهان

ابلیس ترفند دیگری نیز دارد و آن «مغرور» کردن انسان است. یعنی به محض اینکه انسان کوچک‌ترین کار خوبی انجام دهد، او را به عملش مغرور می‌کند و اصطلاحاً باعث می‌شود آدم از آن طرف بام بیفتد.

اگر خود را وادار به خوبی‌ها نکنی، طبیعتاً به بدی‌ها کشیده می‌شوی.

رسول خدا (ص) در وصیتش به ابوذر می‌فرمایند: «گاهی انسان به واسطهٔ گناهی به بهشت داخل می‌شود.» ابوذر از رسول خدا (ص) می‌پرسد: «چطور چنین چیزی ممکن است؟» حضرت می‌فرمایند: «وقتی گناه موجب شود که انسان بفهمد در اعماق وجودش چه خبر است و عیوب خود را شناخته و درمان کند، این مایهٔ بهشت رفتنش خواهد شد.»

راحت‌طلبی و رفاه‌زدگی مانند آب دریا شور است و هر چقدر از آن بنوشیم، تشنه‌تر می‌شویم.

حسادت یک عیب فراگیر است، تاجایی که هیچ کس نباید احتمال وجود آن را در خود انکار کند.

اگر کسی از جهنم و عذاب الهی نجات پیدا کند اصلاً عجیب نیست، عجیب این است که با این گستره رحمت الهی، کسی وارد جهنم شده و هلاک گردد.»

«ابلیس عصیان کرد و هلاک شد چون معصیتش با تکبّر همراه بود، ولی آدم (ع) معصیت کرد ولی هلاک نشد چون گناهش با تکبّر همراه نبود.»

اگر خود را وادار به خوبی‌ها نکنی، طبیعتاً به بدی‌ها کشیده می‌شوی.

از امام صادق (ع) پرسیدند: «کمترین درجهٔ الحاد و کفر چیست؟» ایشان فرمود: «کمترین مرتبهٔ الحاد، کبر است.» به این ترتیب، کسانی که اهل تکبّر هستند، در واقع به درجه‌ای از کفر و الحاد رسیده‌اند.

نماز آغاز مبارزه با تکبّر است

آیت‌الله‌العظمی بهجت (ره) می‌فرمودند: «آنچه معاویه و یزید بالفعل داشتند، ما بالقوه داریم. خیلی به خود مغرور نشویم. این طور نیست که آنها از جهنم آمده باشند و ما از بهشت. به خدا پناه می‌بریم!

تکبّر اندک یعنی کمی «منم» زدن، نَمی علاقه به «تفوّق» بر دیگران داشتن، یک ذره ناراحت شدن از «انتقاد» بجا، کمی سخت‌گیری در «پذیرش» حرف حق، و آنجا که باید، کمی انعطاف‌پذیر نبودن. اینها معانی تکبّر اندک بود

همیشه ضعیف‌کُشی رویهٔ رایج ماست.

تکبّر می‌تواند اهل طاعت را نابود کند، چه رسد به اهل معصیت. به عنوان نمونه می‌توان به ابلیس اشاره کرد. ابلیس تا زمانی که تکبّر خود را بُروز نداده بود، اهل طاعت محسوب می‌شد و تا آن مرتبهٔ بلند صعود کرده بود، ولی تکبّر او را فروانداخت. به همین دلیل، اهل طاعت نباید از خطر تکبّر غافل شوند.

تکبّر یعنی خود را بزرگ پنداشتن؛ و بزرگی پوشالی خود را دوست داشتن؛ و برای حفظ آن، با خوبی‌ها و خوبان عالم جنگیدن؛ و بزرگ‌تر از خود را تحمل نکردن. تکبّر یعنی یکی از اینها و یا همهٔ اینه

«إذا رَأیتُمُ العَبْدَ مُتَفَقِّدا لِذُنوبِ النّاسِ، ناسِیاً لِذُنوبِهِ، فَاعْلَمُوا أنَّهُ قَد مُکرَ بِهِ؛ وقتی دیدید کسی به عیوب دیگران مشغول است و عیوب خود را فراموش کرده است، بدانید که گرفتار مکر خداوند شده است.»

به ما سفارش کرده‌اند با فردِ متکبّر بحث نکنید، او هیچ وقت متقاعد نمی‌شود. چنین فردی اصلاً متوجه نمی‌شود به او چه می‌گویند. انسان متکبّر ساختار فکری و ذهنی‌اش آن‌چنان دچار نقصان می‌شود، که دیگر نمی‌تواند حرف حق را بفهمد یا تشخیص دهد. وقتی انسان چیزی را در اثر تکبّر نپذیرد، قدرت فکر و ذهنِ او فعّال می‌شود و شروع می‌کند به دلیل تراشیدن در جهت توجیهِ نظر خودش و مقابله با سخن حق. این طور نیست که به‌راحتی بگوید: «چون دچار تکبّر هستم و قلبم بیمار است، این مطلب را قبول ندارم» بلکه به‌عنوانِ مثال می‌گوید: «این دلایل، مرا متقاعد نمی‌کند!» در این صورت دیگر نه او حرف ما را قبول خواهد کرد و نه ما می‌توانیم به او بفهمانیم که دچار تکبّر شده است.

حضرت امیر (ع) تکبّر را زشت‌ترین صفت اخلاقی برمی‌شمرند

امیرالمؤمنین (ع) می‌فرماید: «أَکرِهْ نَفْسَک عَلَی الْفَضَائِلِ فَإِنَّ الرَّذَائِلَ أَنْتَ مَطْبُوعٌ عَلَیهَا» یعنی اگر خود را وادار به خوبی‌ها نکنی، طبیعتاً به بدی‌ها کشیده می‌شوی. یعنی هرچند فطرت تو الهی است ولی طبیعت تو به سمت رذائل گرایش دارد.

افراد متواضع در کنار همهٔ خوبی‌هایشان یک بدی دارند و آن این است که خوراک آدم‌های متکبّر می‌شوند.‌