بریده‌هایی از کتاب شازده حمام (جلد چهارم)

فقط فهمیدم که نه‌تنها باید با همشهریان یهودی، زردشتی و... زندگی کنیم، بلکه باید به آن‌ها تعارف مضاعف هم بکنیم. شما بهتر از من می‌فهمید این حرف چه عمقی دارد. به عمق همه خاورمیانه. به عمق همه جهان.

دلایل توسعهٔ سوئد در چند کلمه خلاصه شده است: آزادی، دموکراسی، عدالت اجتماعی، مشارکت مردمی، جهان‌بینی صحیح و سعه‌صدر. سوئد توسعهٔ خود را در توسعهٔ کشورهای دیگر می‌داند نه در تخریب آن‌ها. بدون این اصول، سوئد صدبار از جنوب مراکش و از صحاری آفریقا عقب‌افتاده‌تر می‌شود.»

در هر مشکلی حکمتی است و در هر حکمتی، نعمتی.

در دنیای فعلی حدس زده می‌شود دست‌کم ۲۵ درصد اقتصاد جهان بر محور دزدی، قاچاق، اعتیاد، جرم و جنایت، ترور و عوامل بازدارندهٔ این جرائم می‌چرخد. شما فکر می‌کنید همین سیستم نه‌چندان پیچیدهٔ دزدگیر ماشین و اعلام خطر سرقت که در بانک‌ها، طلافروشی‌ها و فروشگاه‌ها نصب است، سالانه چقدر چرخش مالی دارد؟ در این دنیای مادی که همه‌چیز بر مدار پول می‌چرخد، چه کسی می‌تواند جرم‌زدایی کند؟ حتی فرهنگ‌سازی برای رفع این مسائل، به یک اقتصاد تبدیل شده است. یک‌جور کاسبی است. خداوند که از ذهن و قلب مردم بیرون رفت، جایش پاسبان، قاضی، زندان، زندان ساز، دوربین مداربسته و... می‌نشیند. فرزندانمان را با فرهنگ انسانی تربیت کنیم. شاید یک اقتصاد صحیح‌تر و کم‌هزینه‌تر جایگزین این اقتصادِ افسارگسیختهٔ پرهزینه شود.

حاجب‌مرتاض هنوز (۱۳۹۴) در ۸۵ سالگی سالم و تواناست و می‌تواند بیمارستانش را مدیریت کند. اما تأیید این بانوی نیک‌اندیش حدسم را به‌یقین تبدیل کرد. اکنون پژوهشگری باید همت به خرج دهد و با تحقیق و پژوهش معلوم کند که تلاش‌های خانم اقدس بقایی در ساخت اولین هنرستان دخترانه یزد چه تأثیری بر فرهنگ و هنر و مهم‌تر از آن، هنرمندان این شهر داشته است. چه کسی جستجو خواهد کرد وجوهات خیّری که امثال دکتر حاجب‌مرتاض در راه اعتلای زندگی فقرا خرج کرده‌اند، چه تأثیری بر فرهنگ و هنر و مهم‌تر از آن، زندگی و فرهنگ این شهر و مملکت داشته است؟ وجوهاتی که در عصر فقر و بدبختی صرف زندگی فقرا می‌شد. عصر قبل از گران شدن نفت. در اوایل دهه ۱۳۴۰ نفت ایران را بشکه‌ای کمتر از یک دلار می‌خریدند.

چون بیشتر از ۶۴ سال دارد، ۵۰ درصد کار می‌کند و ۸۰ درصد حقوق می‌گیرد. دخترش مونا نجیب، از مدرسهٔ آمریکایی استکهلم بورس گرفت و برای ادامهٔ تحصیل در رشتهٔ موسیقی به آمریکا رفت. حالا (۲۰۱۴) او درزمینهٔ موسیقی کار می‌کند. می‌توانید فعالیت‌های او را در شبکه‌های اینترنتی دنبال کنید. پسرش عماد، دانش‌آموخته رشته اداری و مالی است. اکنون عماد صالح درزمینهٔ نرم‌افزار و فیلم‌های سه‌بُعدی کار می‌کند. می‌توانید با جستجو در اینترنت، او را هم پیدا کنی

محیط اطراف هم آرام است. هیچ‌کس برای دیگری پرونده نمی‌سازد. این پرونده‌سازی عمق فاجعهٔ فرهنگ ماست. باید کاری کرد که پرونده‌سازی بی‌ارزش شود. فقط در آزادی است که پرونده‌سازی ارزشی نخواهد داشت. وقتی چیزی ارزش نداشت، خودبه‌خود از بین می‌رود. چقدر از غیبت‌ها و تهمت‌های ما به نیت پرونده‌سازی است؟ خداوند نیز از پرونده سازان بیزار است. به همین خاطر دروغ، تهمت، غیبت و افترا را به‌شدت نهی کرده است. وقتی آزادی باشد، چه دروغی باید گفت؟ اصلاً چرا دروغ باید گفت؟ چرا چیزی را پنهان باید کرد؟ در آزادی انسان درون و ذات خود را به همگان اعلام می‌کند. وقتی آزادی باشد، غیبت معنا پیدا نمی‌کند.