بریده‌هایی از کتاب شازده حمام (جلد اول و دوم)

ما بچه‌های سال‌های ۵۰-۱۳۴۰ اعتراض‌هایمان را گذاشته بودیم تا یکجا منفجر شویم. در ممالکی که فرهنگ اعتراض نیست، اعتراض‌ها فشرده می‌شود و مثل دیگ بخار بدون منفذ تحت فشار قرار می‌گیرند. بعد این دیگ بخار می‌ترکد. این ترکیدن اسمش انقلاب است. آن‌ها که فکر می‌کنند اگر جلوی اعتراض‌های مردم را بگیرند برخر مراد سوار خواهند بود، باید بدانند که هر ۲۵ تا ۴۰ سال اعتراض‌های مردم منفجر می‌شود. آن وقت هیچ‌کس جلودار آن‌ها نیست.

وقتی جامعه‌ای احساس ظلم و تحقیر کند اگر کسی با ظالم برخورد کند ولو آن که حمایت با حرف‌های دور از شأن کلاس و معلمی‌همراه باشد، جامعه عکس‌العمل مناسب و مثبت نشان می‌دهد، البته من هرگز موافق این گونه برخوردها نیستم، ولی باید شرایط جامعه سال‌های ۱۳۴۰، سال‌هایی که سر هر گذر یک باج بگیر و گردن کلفت چاقوکش بروبیایی داشت را در نظر گرفت.

اسم فراشاه و خراشاه هم از اسم‌های خیلی قدیمی است. آبادی بالاتر از تفت و سر راه شیراز است. بعد از انقلاب به خاطر آن که کلمه شاه در آن بود اسم چند هزار سالۀ این آبادی را عوض کردند. به نظر من این کارها جز هدر دادن وقت و نیرو و بی‌هویتی فرهنگی نتیجه دیگری ندارد. آخر هر شاهی که منظور پادشاه نیست! اگر این‌طور است اسم شاهرگ، شاه‌توت، شاهراه را هم عوض کنند.

وقتی صفای آن روحانی پوستین‌پوش خرسوار (شیخ غلام‌رضا فقیه خراسانی) که اتاق‌های خانه محقرش جز بوریا هیچ نداشت و این بابا مراد خاک‌نشین و مانند آن‌ها را درآن دوره به یاد می‌آورم و با زرق و برق روزگار فعلی مقایسه می‌کنم، سقوط اخلاقیات را می‌بینم. سقوطی که شاید نتیجۀ مدرنیته و درگیری امور معنوی با امور دنیوی است

معلوم می‌شد که یک شیر ناپاک خورده بی‌شرف رذلی که از جن نمی‌ترسیده است دخترک را حامله کرده است. مادر بیچاره‌اش هم دیر فهمیده بود. دخترک بیش از ۴ ماه داشت و نمی‌توانستند بچه را بیندازند. زن‌ها می‌گفتند دمر بخوابانیدش، بروید روی کمرش و به پشتش لگد بزنید.

در آن سال‌ها حقوق آدم‌ها به‌خصوص کودکان و زنان و حقوق طبیعت پایمال می‌شد.

ترس از جهنم چه زمینه خوبی را برای بهره‌کشی انسان‌ها توسط آدم‌های سودجو فراهم می‌آورد.

وقتی در خانه‌ای بزرگ شوی که بحث پول، معامله، کلاه گذاشتن و کلاه برداشتن، چک، سفته، تجارت، خرید مبل، صندلی، ماشین، چه و چه در آن نباشد، خوب نمی‌دانی پول به چه درد می‌خورد.

برای گرفتن زن دوم باید دل شیر و عقل خر داشت.

یک بار پدری پسرش را که تازه داماد شده بود وسط حمام کتک زد که چرا در خزینه غسل نمی‌کند و غسل زیردوش باطل است. پیرمرد به پسرش می‌گفت با آب دوش غسل صحیح نیست و تو دائم‌النجس هستی و آدم دائم‌النجس اولادش هم حرامزاده است. جوانترها می‌گفتند که خزینه باعث مریضی است.

آن موقع تازه حمام دوش شده بود و عده‌ای از مردهای مسن و میان‌سال می‌گفتند دوش آدم را پاک نمی‌کند و برای غسل توی خزینه می‌رفتند. من درست نمی‌فهمیدم که غسل یعنی چه؟ اما این بحث صحیح بودن یا نبودن غسل زیردوش را در حمام فراموش نمی‌کنم، حتی گاهی بحث‌ها به سروصدا منجر می‌شد.

یکی از اصلاحات اساسی که مملکت نیاز دارد اجرای اصل ۲۹ قانون اساسی است که می‌گوید همۀ آحاد کشور باید بیمه باشند.

می‌دهند، ممکن است در آینده وقتی ۷۰-۶۰ ساله هم شدند خاطرات کودکی خود را دقیق به یاد آورند. آدم‌هایی که در سال ۱۳۲۷ در یزد به دنیا آمده بودند و در آن زمان هنوز برق و بالتبع یخچال، تلویزیون، ضبط صوت، ویدئو، کامپیوتر و ...، آب لوله‌کشی، حمام دوش‌دار، توالت سیفون‌دار، کوچه آسفالت شده، رفتگر شهرداری و ... نبود خاطرات کودکی‌شان از نظر تاریخی کاملاً درهم و برهم است. این خاطره‌نویس هم همین وضع را دارد اما می‌تواند تشخیص دهد که کدام خاطرات

راستش همه مردها می‌دانند، زن‌ها هم اگر نمی‌دانند، بدانند که این مردها وقتی جوانند ذهنشان فقط به یک دختر چشم سیاه قناعت نمی‌کند.

در ممالکی که فرهنگ اعتراض نیست، اعتراض‌ها فشرده می‌شود و مثل دیگ بخار بدون منفذ تحت فشار قرار می‌گیرند. بعد این دیگ بخار می‌ترکد. این ترکیدن اسمش انقلاب است. آن‌ها که فکر می‌کنند اگر جلوی اعتراض‌های مردم را بگیرند برخر مراد سوار خواهند بود، باید بدانند که هر ۲۵ تا ۴۰ سال اعتراض‌های مردم منفجر می‌شود. آن وقت هیچ‌کس جلودار آن‌ها نیست.

اساس پیشرفت کار در جهان سرمایه داری پنج تا «پ» (پول و پارتی، پشت کار و پررویی و پری رویی) است.

یزدی‌ها هم باقلوا، پشمک و قطاب درجه یک دارند (البته اگر از شیرینی حاج خلیفه رهبر و شرکا باشد) هم ترمه و پارچه‌های اعلا، هم پهلوان پایتخت و هم مردمان آرام و سر به زیر کاری و هم تریاک درجه یک اعلا. این هم کامل‌ترین تعریف از یزد تا همشهری‌ها گله نکنند!

گاه مردمی می‌خواستند با اتوبوس مسافرت کنند، ولی تا آن زمان هرگز سوار اتوبوس یا وسیله نقلیه‌ای که صندلی داشته باشد نشده بودند. آن‌ها اصلاً هرگز روی صندلی ننشسته بودند. بارها می‌شد یکی دو نفر که اول سوار اتوبوس می‌شدند برعکس روی صندلی اتوبوس می‌نشستند. یعنی چهارزانو می‌زدند و صورت خود را به طرف پشتی صندلی می‌کردند و آرام می‌نشستند. باید به آن‌ها یاد می‌دادند که برگردند و پاهای خود را آویزان کنند و به پشتی صندلی تکیه دهند.

گاهی برای عده‌ای موعظه می‌کردند که راه ریگ، راه امام رضا (ع) است، هرکس در این راه بیشتر سختی بکشد زیارتش بیشتر قبول است و بیشتر ثواب می‌کند. پیرزن‌ها و پیرمردها داوطلب می‌شدند که بدترین جای ماشین بنشینند تا بیشتر ثواب کنند.

گاهی برای عده‌ای موعظه می‌کردند که راه ریگ، راه امام رضا (ع) است، هرکس در این راه بیشتر سختی بکشد زیارتش بیشتر قبول است و بیشتر ثواب می‌کند. پیرزن‌ها و پیرمردها داوطلب می‌شدند که بدترین جای ماشین بنشینند تا بیشتر ثواب کنند.