بریده‌هایی از کتاب شازده حمام (جلد اول و دوم)

من فکر می‌کنم یکی از دلایلی که نیروی انتظامی نمی‌تواند در برخی مناطق کشور قاچاق مواد مخدر را ریشه کن کند، همکاری گستردۀ مردمی با قاچاقچی‌هاست. چگونه می‌شود تمام خانه‌های یک محله را گشت؟ آن هم خانه‌هایی که صد تا سوراخ سنبه دارد و از راه پشت‌بام و زیرزمین و قنات با هم ارتباط دارند.

برخورد مردم با پدیده‌ها و ابزار و تکنولوژی جدید یک مبحث مهم در جامعۀ در حال گذار از سنت به مدرنیته است. رفتار امثال حاجی‌آقای دبیر شیمی با سینما، مشتی است نمونه خروار.

زن‌های فقیر و زجرکشیده از دست مردها و زمانه، آمادگی گریه داشتند، برای هر چیز حتی برای قصه امیرارسلان نامدار

داستان تقسیم ارث برای من داستان آن دو برادر بود که برادر بزرگ می‌گفت این خانه محقر بابا از کف تا پشت‌بام از آن من و از بام تا فرق ثریا از آن تو. این اسب چموش لگدزن بابا از آن من و آن گربه ملوس عزیز بابا از آن تو. آن دیگ مسی سیاه بابا از آن من و آن کاسه کاشی رنگین بابا از آن تو.

من خیلی زود متوجه شدم که برای اختلافات خانوادگی باید ریش سفیدهای فامیل دخالت کنند نه دادگستری.

این حسن خولی هرگز نمازش ترک نمی‌شد و در تمام سال انتظار روز شبیه‌بازی را می‌کشید و دعا می‌کرد تا سال دیگر زنده باشد و برای امام حسین (ع) خدمت کند. اما رؤسای محله خیلی دین و ایمان درستی نداشتند، تنها چیزی که برای آن‌ها مهم بود قدرت بود. رسیدن به قدرت و حفظ قدرت حتی در سطح یک محله.

مارکس هم گفته است در عصر مدرن، قدرت اجتماعی هر کس در جیب او نهفته است. سعدی علیه‌الرّحمه گفته است هر که را زر در ترازوست، زور در بازوست و آن که بر دینار دسترس ندارد در همه دنیا کس ندارد.

آن‌ها چیزی جز فقر نداشتند و در این میراث با هم مشترک بودند و لزومی نداشت که دیواری بین آن‌ها برای پوشاندن چیزها و اموالشان باشد

هر کس را زر در ترازوست زور در بازوست. هرکس به دینار دسترس ندارد در همه عالم کس ندارد.

من متوجه شدم که اعتراض بی‌ثمر نیست. اما مادرم گفت که باید به ملا پول و قند و قواره پارچه داد تا بچه‌ها را پهلوی شپشوها ننشاند. مبارزه شدید برای تعیین جایگاه اجتماعی من آغاز شده بود. من احساس می‌کنم هنوز این مبارزه ادامه دارد. این مبارزه همیشگی است. اعتراض من به ملا با کمک کله قند و هندوانه به ثمر نشسته بود. این درسی بود برای تمام عمر من که با اعتراض رشوه هم باید داد.

وقتی کلفتش خانۀ آن‌ها را ترک کرد اولین کاری که کرد ماشین رختشویی خرید. روزی در سال ۱۳۶۱ در پاریس از ایشان پرسیدم بالاخره ماشین لباس‌شویی لباس را پاک می‌کند یا خیر، در پاسخ گفت، البته که پاک می‌کند ولی ماشین لباس‌شویی کارگر خانه را پررو و بیکار و تنبل می‌کند. پس نجس و پاکی برای بیشتر پول‌دارها بحث اعتقادی نبود بحث طبقات اجتماعی و استثمار طبقه کارگر توسط ثروتمندان بود

ما مردها هیچ وقت به زن‌ها اجازه نداده‌ایم که سالار باشند.

وقتی بزرگ شدی مواظب باش کار سیاسی نکنی چون سیاست یعنی بی‌پدری و بی‌مادری، یعنی دروغگویی، یعنی تهمت و افترا زدن. گفتم یعنی چه؟ گفت یعنی این کریم آدم خیلی خوبی است، اصلاً هم دزد نیست، بی‌ناموس هم نیست، چشمش هم دنبال زن و بچه مردم نیست، عرق و شراب‌خور هم نیست، ولی حالا که او را گرفته‌اند در پرونده‌اش همۀ این‌ها را نوشته‌اند، این بی‌پدر و مادرها که بر مملکت ما حاکم هستند مثل مرد به میدان نمی‌آیند. آدم کار سیاسی می‌کند می‌گویند دزد است، روابط نامشروع داشته و عرق و شراب خورده، خود پدرسوخته‌شان مملکت را دارند بر باد می‌دهند. به آدم‌هایی که حاضرند برای مملکتشان کشته شوند می‌گویند علیه مملکت اقدام کرده‌اند.

داروین دانشمندی است که مدت ۴۰ سال درباره فسیل‌ها و حیوانات کار کرده است. او سوار کشتی شده و ۶ سال تمام دور دنیا دنبال انواع حیوانات و فسیل‌ها گشته است. مجموعه‌ای از حیوانات و فسیل‌ها را جمع‌آوری کرده است و مجموعاً چهل سال کار کرده است. بعد از چهل سال یک نظریه علمی‌یا تئوری علمی‌بیان کرده، خودش هم ادعای قانون بودن یافته‌هایش را نکرده‌است. به علاوه داروین آدم مذهبی بوده است، او معتقد بوده حرف‌های او خلاف قوانین خداوندی نیست. به حضرت ابوی بفرمایید، داروین چهل سال کار کرد بعد حرفی زد. حضرت ابوی چهل دقیقه به حرف‌های داروین گوش فرا دهند، یک مقاله ۱۵ صفحه‌ای از داروین یا درباره داروین بخوانند و بعد بگویند در کلاس درس راجع به تئوری اصل انواع بحث نکنیم

ابتدای عصر مدرنیسم بخش خصوصی فعال‌تر از بخش دولتی بود. لااقل در یزد این‌طور بود. هراتی‌ها بیمارستان ساخته بودند. رسولیان مدرسه، زرتشتی‌ها برق، مجتمع آموزشی، سینما و غیره تأسیس کرده بودند. این دخالت بیش از حد دولت در همۀ امور کار ادارۀ مملکت را خراب کرد. حالا هم می‌خواهند با قوانین دولتی بخش خصوصی را فعال کنند. این نشدنی است. مردم می‌خواهند کارخانه بسازند. مملکتشان را بسازند. ایجاد اشتغال کنند. دولتی که نه طرح دارد نه برنامۀ آمایش سرزمین و طرح جامع توسعه، ۲ سال مردم را می‌دواند تا مجوز و پروانه ساخت کارخانه صادرکند. بعد می‌گویند چرا مغزها و سرمایه‌ها از ایران فرار می‌کنند؟!

دو سه نفری جسد را بر می‌داریم وبه سردشت می‌رویم. ما را که نمی‌کشند. تازه ما را بکشند از این زندگی نکبت‌بار راحت می‌شویم

یک بازاری پهلوان یا پهلوان بازاری به زنی مستأصل آن چنان کمک کرد، به او سرمایه داد به‌طوری که آن زن زندگی خود و فرزندانش را عوض کرد. تا پهلوان زنده بود آن زن متوجه نشد که چه کسی به او کمک کرده است. این حاجی مؤمن نمای مقدس‌مآب هم به پسربچه‌ای که چند سال برای او خرحمالی کرده بود، می‌خواست یک دست پارچه کت و شلواری بدهد ولی نیتش کثیف بود. در همه عالم خوب و بد پیدا می‌شود

خانواده‌ای نداشتم که اعضایش در خانه بحث پول، خرید و فروش، اقتصاد، معامله، کلاه گذاشتن و برداشتن کنند تا من هم چیزی بیاموزم

تصورش را بکنید در مملکتی که مردم فقط به خاطر یک فحش ناموسی آدم می‌کشند. یک مرد، زنی هرجایی را به زنی بگیرد و به‌اصطلاح آب توبه بر سر آن زن بریزد و او را بنشاند. چه‌کار بزرگ و پردردسری است. می‌گفتند: وقتی عباس آقا دست آن زن را گرفت و پیش حاج شیخ غلام‌رضا فقیه خراسانی برد تا به‌اصطلاح آن روحانی بزرگوار آب توبه بر سر آن زن بریزد و او را به عقد او در آورد، حاج شیخ گفت: ثواب تو از همه فرشتگان آسمان بیشتر است

این دلاور که بعدها کشتی‌گیر خوبی شده بود و تا کلاس ده همکلاس من بود و همیشه بر اثر تأثیر محیط اجتماعی و روضه‌ها و کتاب‌های درسی خود را فرزند آریوبرزن و عاشق امام حسین (ع) می‌دانست، وقتی صدام عراقی به ایران تجاوز کرد، وارد معرکه شد و با وجود آن که بیش از ۳۵ سال داشت به جبهه شتافت و در راه اعتقادات دینی و میهن عزیزش شهید شد. او واقعاً نشان داد که فرزند آریوبرزن است و به امام حسین (ع) عشق می‌ورزد. روحش شاد.