بریده‌هایی از کتاب سه‌ شنبه‌ ها با موری

«میچ، به خودم اجازه نمی‌دهم که بیش از این برای خودم دلسوزی کنم. هرروز صبح کمی اشک می‌ریزم؛ فقط همین.»

به دوستانش گفت که اگر واقعاً قصد دارند تا به او کمک کنند، با او رفتار ترحم‌آمیز نداشته باشند. بلکه به دیدارش بیایند، تلفن بزنند و مثل همیشه مشکلاتشان را با او مطرح کنند چون او همواره شنونده‌ی فوق‌العاده‌ای بود. باوجود تمام اتفاقاتی که برای او رخ‌داده بود، صدایش همچنان قدرتمند و گیرا بود و ذهنش پر بود از میلیون‌ها اندیشه. او مصمم بود تا به همگان ثابت کند که واژه‌ی مرگ با ازکارافتادگی و بی‌خاصیت بودن هم‌معنا نیست.

او گفت: «برخی از صبح‌ها برای خودم عزا می‌گیرم. بدنم را حس می‌کنم، انگشتانم را حرکت می‌دهم، دستانم را... هر آنچه را که بتوانم حرکت می‌دهم؛ و بعد برای چیزهایی که ازدست‌داده‌ام عزا می‌گیرم. برای مرگ آرام و تدریجی‌ام عزا می‌گیرم؛ اما بعد به این وضع خاتمه می‌دهم.» به همین آسانی؟ «اگر لازم باشد حسابی به حال خودم گریه می‌کنم؛ اما بعد بر روی چیزهای خوبی که هنوز در زندگی‌ام باقی‌مانده تمرکز می‌کنم. بر روی مردمی که به دیدنم می‌آیند. بر روی داستان‌هایی که قرار است بشنوم. اگر سه‌شنبه باشد، بر روی تو...چون ما مردمان سه‌شنبه هستیم.»

فرهنگی که ما داریم به مردم این اجازه را نمی‌دهد تا حس خوبی نسبت به خودشان داشته باشند. ما درس‌های اشتباهی را به آن‌ها می‌آموزیم؛ و تو باید خیلی قوی باشی تا بتوانی بگویی که من زیر بار فرهنگی که برایم کارایی ندارد، نمی‌روم. این‌که فرهنگ خودت را بسازی. بیش‌تر مردم نمی‌توانند این کار را انجام بدهند. آن‌ها حتی از من که در این شرایط قرار دارم هم غمگین‌تر هستند.

روابطم با بیش‌تر افرادی که در دوران دانشگاه می‌شناختم قطع شد- ازجمله دوستان هم‌پیاله‌ام و اولین دوست‌دخترم که هرروز صبح کنار او از خواب بیدار می‌شدم. سال‌های بعد از فارغ‌التحصیلی، مرا به شخص دیگر تبدیل کرد؛ به شخصی که با آن فارغ‌التحصیل پراِدعا که آن روز محوطه‌ی دانشگاه را به مقصد نیویورک ترک کرد و می‌خواست استعدادش را به تمام جهان هدیه کند، کاملاً فرق داشت. من فهمیدم که دنیا آن‌قدرها هم علاقه‌ای به استعدادهای من ندارد. من اوایل دهه‌ی بیست‌سالگی‌ام را به بطالت گذراندم، اجاره پرداخت کردم و کتاب‌های تخصصی خواندم و در عجب بودم که چرا هیچ چراغ سبزی برایم روشن نمی‌شود و هیچ راهی به رویم باز نمی‌شود.

او دو فرزندش را طوری بزرگ کرده بود که مهربان و دلسوز باشند و درست مثل موری آن‌ها از ابراز احساساتشان ترس و واهمه‌ای نداشتند. اگر موری اراده می‌کرد آن‌ها تمام‌کارهایشان را رها می‌کردند تا آخرین ماه‌های زندگی پدرشان را کنار او باشند؛ اما خواسته‌ی او این نبود. او به آن‌ها گفت: «زندگی خودتان را متوقف نکنید. در غیر این صورت این بیماری به‌جای یکی، هر سه تای ما را نابود خواهد کرد.» به‌این‌ترتیب حتی در حال مرگ هم احترامش برای دنیای فرزندانش را نشان داده بود.

اگر احساساتت را سرکوب کنی، اگر به خودت اجازه ندهی که همگام با آن‌ها قدم برداری، هیچ‌وقت نمی‌توانی از آن‌ها جدا شوی چون سرت گرم ترسیدن از آن‌هاست. تو از درد می‌ترسی، تو از غم می‌ترسی. تو از آسیب‌های احتمالی که عشق به دنبال دارد می‌ترسی. «اما اگر خودت را به دل این احساسات بیندازی، اگر اجازه بدهی تا اعماق آن غوطه‌ور شوی، حتی بگذاری این احساسات تا بالای سرت هم بیایند، تمام آن‌ها را کمال و تمام تجربه می‌کنی. می‌فهمی درد چیست. می‌فهمی عشق چیست. می‌فهمی غم چیست؛ و تنها در آن زمان است که می‌توانی بگویی: خیلی خب، من این حس را تجربه کرده‌ام. من این حس را می‌شناسم. حالا لازم است برای یک ‌لحظه از این حس جدا شوم.»

اگر احساساتت را سرکوب کنی، اگر به خودت اجازه ندهی که همگام با آن‌ها قدم برداری، هیچ‌وقت نمی‌توانی از آن‌ها جدا شوی چون سرت گرم ترسیدن از آن‌هاست. تو از درد می‌ترسی، تو از غم می‌ترسی. تو از آسیب‌های احتمالی که عشق به دنبال دارد می‌ترسی. «اما اگر خودت را به دل این احساسات بیندازی، اگر اجازه بدهی تا اعماق آن غوطه‌ور شوی، حتی بگذاری این احساسات تا بالای سرت هم بیایند، تمام آن‌ها را کمال و تمام تجربه می‌کنی. می‌فهمی درد چیست. می‌فهمی عشق چیست. می‌فهمی غم چیست؛ و تنها در آن زمان است که می‌توانی بگویی: خیلی خب، من این حس را تجربه کرده‌ام. من این حس را می‌شناسم. حالا لازم است برای یک ‌لحظه از این حس جدا شوم.»

تو باید روی ساختن فرهنگ خودت کار کنی.

«ببین، مهم نیست کجا زندگی کنی، بزرگ‌ترین نقص ما کوته‌نظری و تنگ‌نظری‌مان است. ما نمی‌توانیم ببینم که به کجاها می‌توانیم برسیم. ما باید ظرفیت دیدن توانایی‌های خودمان را داشته باشیم و خودمان را آن‌قدر بسط دهیم که به هر آنچه می‌توانیم، تبدیل شویم؛ اما اگر اطرافت پر باشد از مردمانی که می‌گویند «من سهمم را می‌خواهم، همین‌الان می‌خواهم» افراد کمتری صاحب همه‌چیز می‌شوند و یک ارتش استخدام می‌کنند تا از اعتراض و دزدی اموالشان توسط فقرا جلوگیری کنند.»

«روی خانواده انسانی سرمایه‌گذاری کن. روی مردم سرمایه‌گذاری کن. یک جامعه‌ی کوچک از مردمانی که دوستشان داری و دوستت دارند تشکیل بده

«مهربان باشید! و خودتان را مسئول یکدیگر بدانید. اگر ما فقط همین درس‌ها را آموخته بودیم، دنیا جای خیلی بهتری بود.»

«ریسمان این دنیا را نه زودهنگام رها کن و نه تا دیرهنگام به آن چنگ بزن!»

موری همیشه به‌تنهایی می‌رقصید.

«هر شب، زمانی که به خواب می‌روم، می‌میرم؛ و صبح روز بعد، زمانی که بیدار می‌شوم، از نو متولد می‌شوم.» -ماهاتما گاندی

باید بپذیری که چه کسی هستی و از آن خوشحال باشی. الآن زمان توست که سی‌ساله باشی. من دوران سی‌سالگی خودم را گذرانده‌ام و حالا زمان این است که هفتادوهشت‌ساله باشم. «باید چیزهای زیبا، واقعی و خوب را در این مقطع از زندگی‌ات بیابی. نگاه به گذشته باعث می‌شود همه‌چیز را مقایسه کنی و با آن رقابت کنی؛ و سن مقوله رقابتی نیست.

اگر قرار باشد همواره با پیری مبارزه کنی، همیشه ناراحت خواهی بود چون این اتفاق اجتناب‌ناپذیر است.

گفتم، بله اما اگر پیری تا این حد با ارزش است چرا مردم مدام می‌گویند: «آه، اگر من دوباره جوان می‌شدم.» هیچ‌وقت نمی‌شنوی که کسی بگوید: «ای‌کاش شصت‌وپنج‌ساله بودم.» او لبخند زد: «می‌دانی این تفکر به چه چیزی برمی‌گردد؟ نارضایتی از زندگی. زندگی‌های خالی. زندگی‌هایی که هیچ معنایی نیافته‌اند. چون اگر بتوانی معنای زندگی‌ات را پیدا کنی، دیگر هیچ‌گاه نمی‌خواهی به گذشته برگردی. دلت می‌خواهد روبه‌جلو حرکت کنی. دلت می‌خواهد چیزهای بیش‌تری ببینی، کارهای بیش‌تری انجام بدهی. حتی نمی‌توانی صبر کنی تا شصت‌وپنج‌ساله‌ات شود.

فرهنگی که ما داریم به مردم این اجازه را نمی‌دهد تا حس خوبی نسبت به خودشان داشته باشند؛ و تو باید خیلی قوی باشی تا بتوانی بگویی که من زیر بار فرهنگی که برایم کارایی ندارد، نمی‌روم.»

آخرین کلاس درس استاد: مرگ خودش