بریده‌هایی از کتاب هنر معلمی (۱۲۰ راهکار‌ مهم در تدریس و کلاس‌داری)

اگر به حرف‌های دانش‌آموزان گوش دهید، درباره‌ی معلمانی که دوست‌شان ندارند معمولاً این جمله را می‌گویند: «آدم بدبختی است».

اگر خیلی سخت‌گیر باشید، خطر ناسازگاری و شاخ و شانه کشیدن بچه‌ها در میان هست. اگر هم بیش از حد دوستانه رفتار کنید، شاگردان خیال می‌کنند که آدم ضعیفی هستید.

بزرگ‌ترین نکته درباره‌ی تدریس این است که هرگز از آموختن دست برندارید.

گاهی مثلاً یک کنایه ساده به شکل و اندازه‌ی دماغ یکی از شاگردان که شما صرفاً به قصد خنده‌ی بی‌منظور به میان می‌آورید، ممکن است به یک سلسله عواقب جداً ناخوشایندی منجر شود. بی‌خطرترین راه آن است که هرگز با یک شخص خاص شوخی نکنید؛ یا با خودتان شوخی کنید یا با موضوع درس. بعد از گفتن هر لطیفه‌ای، سعی کنید هر چه زودتر دوباره حواس بچه‌ها را به درس برگردانید.

بزرگ‌ترین نکته درباره‌ی تدریس این است که هرگز از آموختن دست برندارید.

یادتان باشد که شما دوست دانش‌آموزان نیستید؛ معلم‌شان هستید. یکی از مهم‌ترین نقش‌های شما، جهت‌دهی یادگیری و نظم دادن به محیط یادگیری است. اگر خیلی با آنها دوست شوید، برخی از شاگردان کارهایی را که از آنها می‌خواهید، انجام نمی‌دهند. در مورد دانش‌آموزان ناسازگار اوضاع از این هم بدتر خواهد شد.

از همه ی کلاس تمجید کنید در آغاز درس نکات مهم درس قبلی را تکرار کنید. به نظر من اگر هنگامی که دانش‌آموزان یکی‌یکی از در وارد می‌شوند موارد مشخص از پیشرفت کاری هر یک را به آنان یادآور شوید، واقعاً موجب تقویت اعتماد آنان خواهد شد.

به‌خصوص در کار معلمی، خبره شدن در روش‌های آرام‌سازی روزانه بسیار مهم است. برخی معلمان همیشه برآشفته‌اند که این امر موجب ناسازگاری شاگردان می‌شود. در ذیل چند تکنیک مؤثر و ساده برای آرام‌سازی را یادآور می‌شویم: - عضلات پاهای‌تان را منقبض‌کنید و تا عدد هفت بشمارید، سپس آنها را رها کنید. چند بار این کار را تکرار کنید، خواهید دید که تنش از شما دور می‌شود. - به طرز تنفس خود توجه کنید و بگذارید هرچه عمیق‌تر، آرام‌تر و با روندی ثابت باشد. ده بار تنفس به این شکل کافی است تا به آرامش برسید. - در کلاس درس و بین ساعات درسی تا حد ممکن قدم بزنید. این کار عامل بزرگی در استرس‌زدایی است.

طی سال‌ها یک سلسله راهکارها و شگردها برای خود تدوین کرده‌ام که مرا از داد زدن بی‌نیاز می‌کند. - بایستید و با یک «نگاه» منتظرشان بمانید (در این باره به درس شماره‌ی ۱۵ رجوع کنید). - صدای‌تان را پایین‌تر بیاورید تا دانش‌آموزان مجبور شوند برای شنیدن صدای شما دقیق‌تر گوش دهند. - وسط جمله‌تان یا کلمه‌تان توقف کنید و برای یک ثانیه به شخص پچ‌پچ‌کننده خیره شوید. این روش بسیار مهمی است، اما باید تمرین کنید که وقت از حد نگذرد تا از طرف دانش‌آموز مذکور حرفی زده شود. - دست‌تان را بالا ببرید و منتظر ساکت شدن او شوید.

عادت بسیار خوبی است که با استفاده از جملات و اظهارات مثبت، یک فضای تشویق‌آمیز ایجاد کنیم: برای مثال، به جای آنکه بگویید: «گفتم ساکت، دارم کم‌کم عصبانی می‌شوم!» باید بگویید: «خیلی خوبه! اکثراً ساکت هستید. اگر باز هم کمی بیشتر سکوت را رعایت کنید، دیگر همه چیز خوب است.» چنین برخوردی نتایجی به مراتب بیشتر از آنچه می‌خواهید به همراه دارد و فضای مثبتی را حاکم می‌کند. می‌توانید هرگونه دستوراتی را که می‌دهید و رفتارهایی را که می‌کنید به همین شکل انجام دهید. می‌توانید لحن گفتارتان را محکم و جدّی کنید حال آنکه پیام‌تان این است: «خوب، داریم به حالت مطلوب نزدیک می‌شویم!»