بریده‌هایی از کتاب هزار خورشید تابان

لیلا دربارهٔ زمان یک واقعیت را فهمیده بود: زمان مانند آکاردئونی که پدر طارق با آن آهنگ پشتو می‌زد، بسته به بودن یا نبودن طارق فشرده می‌شد یا کش می‌آمد.

«از هر نظر، زن و مرد با هم برابر هستند و وقتی که مردها سربرهنه هستند، دلیلی ندارد که خانم‌ها سرشان را بپوشانند.»

مار گزیده خوابش می‌رود، ولی گرسنه نه.

کمک‌های مالی که به افغانستان وعده دادند فقط حرف است. روند بازسازی آرام پیش می‌رود، فساد فراوان است، طالبان در حال تجدید قوا هستند و برای انتقام خیلی زود برمی‌گردند و به زودی دنیا، افغانستان را فراموش می‌کند.

خدا که انسان نیست از کسی کینه بگیرد.

یک روز ملا پیش مریم اعتراف کرد که خودش معنی بعضی از کلمات قرآن را نمی‌داند ولی از لحن سحرآمیز کلمات عربی روی زبان خوشش می‌آید و به او آرامش می‌دهد و قلبش را راحتی می‌دهد. «مریم جون، به تو هم آرامش می‌دهد، هر موقع که درمانده شدی، بخوان و مطمئن باش که جواب می‌گیری. دختر جان، هیچ وقت کلام خدا به تو بی‌وفایی نمی‌کند.»

دخترم، همیشه این حرفم را آویزان گوشت کن، همان‌طور که همیشه عقربهٔ قطب‌نما سمت شمال را نشان می‌دهد، انگشت اتهام مردها هم همیشه به سمت زن‌هاست، مریم این را همیشه یادت باشد.»

تنها دشمنی که یک افغان نمی‌تواند شکست بدهد، خودش است.

دختر جان، هیچ وقت کلام خدا به تو بی‌وفایی نمی‌کند.

لاک نمی‌زنید، اگر ناخن‌هایتان لاک داشته باشد، یک انگشت شما قطع می‌شود. مدرسه رفتن برای دخترها ممنوع است. تمامی مدارس دخترانه تعطیل می‌شود. برای زن‌ها، کار کردن ممنوع است. اگر جرم زنا ثابت شود، سنگسار می‌شوید. خوب گوش کنید، اطاعت کنید، الله اکبر.

هیچ چیزی به اندازهٔ انتظار کشیدن، سخت نیست.

«دخترم، همیشه این حرفم را آویزان گوشت کن، همان‌طور که همیشه عقربهٔ قطب‌نما سمت شمال را نشان می‌دهد، انگشت اتهام مردها هم همیشه به سمت زن‌هاست، مریم این را همیشه یادت باشد.»

رشید با صدای آرامی‌گفت: «ارباب‌های واقعی ما را ببین. اسلام گرایان عرب و پاکستانی. طالبان عروسکند. بازیکنان بزرگ این‌ها هستند و افغانستان هم زمین بازی این‌ها.»

«تو فقط باید یک چیز یاد بگیری، آن هم این است؛ تحمل کردن...» مریم گفت: «ننه، چی را تحمل کنم؟» ننه گفت: «نمی‌خواهد دلواپس این بشوی، خیالت راحت، از نظر گرفتاری چیزی کم و کسر نخواهی داشت.»

«از هر نظر، زن و مرد با هم برابر هستند و وقتی که مردها سربرهنه هستند، دلیلی ندارد که خانم‌ها سرشان را بپوشانند.»

گفت که من ازش خواستم، من مقصرم و بهش خودم را تحمیل کرده‌ام، می‌بینی؟ این معنی زن بودن در این دنیاست.

گفت: «دوست جوان من، حکایت کشور ما، حملهٔ یک مهاجم بعد از مهاجم دیگر است. مقدونی‌ها، ساسانی‌ها، عرب‌ها، مغول‌ها و حالا هم شوروی‌ها و ما مثل آن دیوار هستیم. با این که در هم شکسته و بدون هیچ قشنگی و چشمگیری باشیم ولی سرپا هستیم.

خواندن آواز ممنوع است. رقص ممنوع است. پاسور، شطرنج بازی، قمار و بادبادک هوا کردن ممنوع است. نوشتن کتاب، فیلم نگاه کردن و نقاشی کردن ممنوع است. اگر مرغ عشق نگه دارید، کتک می‌خورید و پرنده‌هایتان کشته خواهند شد. اگر دزدی کنید، دست شما از مچ قطع می‌شود. اگر دوباره مرتکب دزدی شوید، پای شما بریده می‌شود.

تاوان گناه مست همیشه به گردن هوشیار می‌افتد

هر دانهٔ برف آه پر غم و غصهٔ زنی در گوشه‌ای از دنیاست و هر آهی به آسمان می‌رود و ابر می‌شود و بعد به صورت دانه‌های کوچک روی سر مردم می‌آید.