بریده‌هایی از کتاب فرزندم چنین باش (ترجمه نامه سی‌ویکم نهج‌البلاغه)

هرکه پر گوید بیهوده گوید، و آن‌که به تفکر نشیند بصیرت و بینش یابد. با خوبان و خیراندیشان بنشین که از آنان شوی، و از بدان و بدکاران بپرهیز تا در شمار آنها نیایی.

از تکیه بر آرزوها بپرهیز، که دستمایۀ احمقان است.

همۀ اعتمادت به خدا باشد و در هر خیر و سعادت تنها بدو امید بند و زبانت را فریادگر این عشق و خیرخواهی قرار ده!

کسی‌که تو را در غرقاب بلا ببیند و دستی برنیارد، دشمن تو است.

از آنان مباش که تنها از طریق خشونت پند می‌پذیرند، که فرزانه از ادب فرهیخته گردد، و چارپا از شلاّق خشونت سر به راه نهد.

بدان، ای عزیز فرزندم! که روزی بر دوگونه است: آنکه تو در تلاش آنی، و آنکه در جستجوی تو است که اگر به سویش دست نیاری خود به دامنت ریزد.

چنین مباد که خاندانت در برخورداری از تو کم اقبال‌ترین و محروم‌ترینِ مردم باشند.

انسان بهترین رازدار خویش است.

جبران زیان خاموشی، آسان‌تر از تلافی خسارت‌های گفتار است؛ که نگهداری آنچه در انبان است به گرۀِ محکم آن است.

در همۀ کارها، چه سخت و چه آسان، خود را به دامان خدا بیفکن و به آستان مقدّسش پناهنده شو و خود را بدو سپار، که پناهگاهی امن و جان‌پناهی استوار است. اظهار نیازت تنها به آفریدگارت باشد و جز آستان بلند او سر به هیچ درگاهی مسای، که هرچه هست، از «عطا» و «مصلحت»، آنجاست.

اقامتگاه اصلی و دائمی خویش را زیبا و عالی بنا کن و هرگز آخرتت را به دنیا مفروش.

فرزندم! بدان‌که خودپسندی، بیراهه و آفت اندیشه‌هاست. از دست‌رنج خود ببخشای و گنج‌وَر دیگران مباش و چون به هدفت راه یافتی، بیش از هرچیز در برابر آستان قدس ربوبی فروتن باش و سر تسلیم و اطاعت فرود آر.

پیش‌بینی مواقع بحرانی در تربیت و اگر در بینش و تفکر دینی به مشکلی برخوردی، بدانکه «راه نبرده‌ای»، نه آنکه «راهی نیست»، زیرا در خمیرمایۀ آدمی هیچ دانشی نسرشته‌اند و دانش‌های بشری همه دست‌رنج خود اوست و چه گسترده است نادانسته‌های تو، که اندیشه‌ات در آن سرگشته می‌گردد و دیده‌ات به گمراهی می‌نشیند و آنگاه بدان پی می‌بری و راه درست را درمی‌یابی!

ظالم را بزرگ مگیر، که خود تیشه بر ریشۀ خویش برمی‌زند و به ضرر خود و سود تو تلاش می‌کند.

زندگی را آسان گیر، مادام که رکاب می‌دهد و رام تو است. به‌خاطر افزون‌طلبی، خود را به خطر میفکن. از سرکشی و چموشی «اسب ستیزه‌جویی» بپرهیز.

ای بسا دارو که درد آرد و دردی که موجب شفا گردد و بسا غیر ناصح که نصیحت گزارد، و یار خیرخواه و نصیحت‌گری که در پندت خیانت آمیزد.

هرگز دشمن دوستت را دوست مگیر، که با دوستت دشمنی کرده‌ای.

دل نوجوان چون خاک خوب و آماده، پذیرای هر بذر است. پس باید، هرچه زودتر، هسته‌های عشق و ایمان را افشاند، وگرنه زمین را نااهلان از شرّ و فساد پر سازند.

دست نیاز به‌سوی بی‌نیاز کارساز به‌هوش باش! آن‌که گنجینه‌های آسمان و زمین در اختیار اوست، تو را رخصت نیایش داده و اجابت آنرا ضمانت کرده است. بلکه تو را فراخوانده است که دست نیاز به‌سوی آن بی‌نیاز برآری، تا جودش بر تو فرو ریزد و مهربانی خواهی تا بر تو مهر ورزد. خداوند بر آستان مقدّسش دربانی نگماشته است تا بین تو و مهر او حجابی گردد، و تو را ناگزیر به آوردن میانجی نکرده و به جرم زشت‌کاری، راه توبه‌ات را نبسته و در کیفرت شتاب ننموده و بازگشت تو را بی‌هیچ سرزنشی پذیرا گشته است.

در آینۀ تاریخ بنگر و سرگذشت پیشینیان را ورق بزن و آنچه از تلخی‌ها و شیرینی‌ها بدیشان رسیده به یادآور، و در شهرهاشان عبرت‌آموز گام بردار و در آثار برجای مانده از ایشان، نیک نظر کن؛ کتاب عملکردشان را بگشای و آخرین موقعیت زندگیشان را بنگر که از کجا بار سفر بستند و به کدام سرا درآمدند و در آن رحل اقامت افکندند. آنگاه درمی‌یابی که آنان ترک یار و دیار گفته و به خانه‌های غربت پا نهاده‌اند. و می‌بینم که تو به‌زودی در زمرۀ آنان در می‌آیی.