بریده‌هایی از کتاب آخرین انار دنیا

جایی که مرا به جایگاه خودم برگرداند. مانند آدمکی کوچک در جهان پهناور... تو خوشبختی، همه اسیر بودیم، اما تو خوشبخت‌ترین ما بودی... مظفر صبحدم تو نمی‌توانی درک کنی چقدر برایم سخت است که به آدمکی کوچک در این جهان پهناور تبدیل شوم... مظفر صبحدم به من یاد بده چگونه آدم کوچکی شوم، چگونه به اصل خودم برگردم.»

بعد از آن دانستن یا ندانستنش چیزی را عوض نمی‌کند... هیچ...

اما به تو اطمینان می‌دهم او تنها زندگی نکرده و به تنهایی هم نمرده. با بقیه همراه بوده، اما صبر کن... نه، فکر نکن با دیگران زندگی کردن و مردن چندان هم آسان است، آسان نیست...

انسان در دو وضعیت نیازمند هیچ نگهبانی نیست، وقتی آزادی در بیرون از خودش بی‌معنا می‌شود و آن دم که در زندان احساس آزادی می‌کند.

انسان مانند هر چیز دیگری باید گستره‌ای برای خودش اشغال کرده باشد تا بعدها نبودنش حس شود.

آرزوی رؤیت و شفافیت کاری می‌کند تا راست‌گویی کشنده‌ای در او به وجود آید. بی‌آن‌كه متوجه باشد حقیقت تا چه اندازه مرگبار است، بی‌آن‌كه بفهمد همیشه تاریکی در سوی دیگر چیزها باقی می‌ماند. رازهایی که هرگز برای او فاش نمی‌شوند.

بازگشت انسان از اسارت وقتی معنی پیدا می‌کند که به خاک برهوت بازنگردد. روی اسکلت زندگی دیگران برنگشته باشد.

انسان در دو وضعیت نیازمند هیچ نگهبانی نیست، وقتی آزادی در بیرون از خودش بی‌معنا می‌شود و آن دم که در زندان احساس آزادی می‌کند.

جنگ دردهای جهان را بزرگ‌تر می‌کند. جنگ هر چند هم بر ضد خرابی‌ها باشد در آخر جور دیگری زمین را آکنده از درد می‌کند. اگر جنگ نهایت عدالت هم باشد همیشه زمین را لبریز غم می‌کند.

آن‌ها که به مرگ اعتنایی ندارند، محکومند با زندگی بازی سنگینی را شروع کنند. محکومند به دنبال تمام رفقا و دوستان و هم‌مسلک‌هایشان بگردند و مطمئن باشند یک‌بار دیگر، آن‌ها را در جای دیگری پیدا می‌کنند...

جستجو در تاریکی دنبال چیزی که ندیده‌ای بی‌معناست.»

اگر رازی نباشد، دنیا به قصابخانه‌ای بزرگ بدل خواهد شد. خانواده‌ها از هم می‌پاشند. لشکرها شکست می‌خورند. آدم‌ها رسوا می‌شوند.

زندگی چیست جز چرخشی عظیم حول چیزهای عادی، چرخش عظیم حول آن چیزهایی که در مکان دیگری و طور دیگری می‌توانیم به آن‌ها برسیم و از منظر دیگری نگاهشان کنیم.

آدمی که می‌داند به کدام طرف می‌رود گم نمی‌شود. من می‌دانم آدمی موجودی است که راه‌ها را خیلی زود گم می‌کند. می‌دانم که آدمی راه‌هایش را پیدا نمی‌کند، این واقعیتی زهرآلود است که دیر به آن ایمان می‌آوریم.

آدمی که می‌داند به کدام طرف می‌رود گم نمی‌شود.

شیرینی شراب خیال... از تلخابه حقیقت بهتر است.»

انتظار طولانی انسان را به وهم دچار می‌کند.

انسان باید آن‌قدر صبور باشد تا بتواند منتظر مرده‌ها هم باشد.

درک همدردی انسان رنگ دنیا را دگرگون خواهدکرد.

چه جرمی بزرگ‌تر از آن است که دست در خون خودت کنی و آن‌که دوستش داری همچنان سرد و صبور نگاه کند و خودش را بگیرد و بگوید، من تو را دوست ندارم، من می‌گویم این از کشتن انسان با گلوله وحشتناک‌تر است.