بریده‌هایی از کتاب وضعیت آخر

چه حماقتی! ما از اینکه نکند تمام زندگیمان به هدر برود وحشت داریم، اما هر روز از تکه‌تکه دورریختن آن ابائی نداریم

«یک زندگی مطالعه نشده ارزش زیستن ندارد»

هرمان ملویلمی‌گفت: «مردی که واقعآ علم دارد لغات مشکل زیادی بکار نمی‌برد... لغات مشکل و بزرگ مشکلات بزرگ را حل نمی‌کنند.»

«لحظه‌هایی هست که من به جنبه‌های مختلف روح خودم با شگفتی نگاه می‌کنم. می‌بینم که من واقعآ از چند آدم مختلف ساخته شده‌ام، و آن که در حال حاضر دست بالا را دارد بعد از مدتی عاقبت جای خود را به دیگری می‌دهد. اما کدام یک از اینها من واقعی است؟ تمام آنها یا هیچکدام؟»

در جنگ ویتنام یک دهکده را چنان با بمباران ویران می‌کردند که وقتی سربازان امریکایی به آن دهکده وارد می‌شدند هیچ چیز سرپا نبود و هیچ جنبنده‌ای زنده نبود. در چنین مواقعی از فرمانده عملیات نقل قول شده که گفته است: «ما مجبور بودیم برای نجات آنها این کار را بکنیم.»

انتخابهای هملت این بود: «بودن یا نبودن»؟ حق انتخاب ملت امریکا اکنون به صورت «بردن یا نبردن» درآمده است، به‌طوری که مردم فکر می‌کنند اگر در صحنه سیاست دنیا ببازیم، «کمونیسم جهانی» برنده است. و متأسفانه اکنون ظاهرآ «بردن» از «بودن» مهمتر شده است، و تراکم ذخایر تسلیحاتی که روز به روز افزایش می‌یابد خطر رویارویی مسلحانه نهایی را نزدیک می‌کند که به انفجار آتشین و انهدام زمین منجر خواهد شد.

تیر انداختن و بردن، در اسطوره امریکایی تبلور و شکوهمندی یافته ــ و این کار آدمهای خوب است، کار آدمهای شرافتمند است، کار آدمهای خداترس است ــ اما این آدم که امروز پاهایش سست، چشمانش کم نور، و مغزش گیج شده است، در این حیرت است که چرا این مملکت پر از خشونت شده!

اشخاص مذهبی عمومآ تحت تسلط «والد» اند. «والد» معمولا در مورد پذیرفتن اشخاص دیگر شرط و شروط بسیاری دارد و همیشه از کتاب اعتقادنامه «تو می‌توانی خوب باشی ــ اگر» حدیث می‌آورد

هرمان ملویلمی‌گفت: «مردی که واقعآ علم دارد لغات مشکل زیادی بکار نمی‌برد... لغات مشکل و بزرگ مشکلات بزرگ را حل نمی‌کنند.»

تجربه‌ها نه تنها به یادآورده می‌شوند (آگاهانه) بلکه ما آنها را دوباره (ناآگاهانه) زندگی می‌کنیم.

آیا «جبر» نامعقول‌تر از «اختیار» نیست؟

بیشتر کلمات ارزیاب، چه تنبیه‌کننده و چه حمایت‌کننده، معرف «والد» اند، زیرا هر یک از آنها در مفهوم به نحوی درباره مخاطب حکم یا قضاوتی را اعلام می‌دارد، که نه بر اثر ارزشیابی «بالغ» بلکه بر پایه عکس‌العملهای خودبخود و قدیمی است.

هرگز و همیشه و هیچوقت تقریبآ کلمات همیشگی «والد» هستند و خود نیز نمودهایی از سیستم محدود و قدیمی‌اند که بسته بودنشان را به روی هر نوع اطلاعات تازه در این جنبه آشکار می‌کند

این حقیقت که ما در مورد بسیاری از نتیجه‌گیریهای انسانی اطمینان مطلق نداریم دلیل آن نمی‌شود که وظایف تحقیق ما بی‌ثمر مانده باشد. حقیقت این است که ما باید همیشه بر پایه احتمالات پیش برویم. اما داشتن احتمالات هم خودش چیزی است. آنچه ما جستجو می‌کنیم اطمینان مطلق نیست (زیرا این از ما فرزندان آدم انکار شده است) بلکه راه میانه‌ای است که در آن بتوانیم روشهای قابل اعتمادی را برای تعیین درجات احتمالات به دست آوریم.

ترس قدیمی (عتیق) و مخوف از «والد» قدرتمند است که انسانها را وامی‌دارد همیشه پیشداوری کنند یا تعصب قدیمی داشته باشند.

هنگام معالجه بیماران، ما دو مسئله اساسی در مورد تصمیم‌گیری را در آنها مشاهده می‌کنیم: (۱) «من همیشه هر تصمیمی می‌گیرم غلط از آب در می‌آید»، که یعنی تصمیمی که او می‌گیرد (و انتظاراتی که دارد) با آنچه بلافاصله پیش می‌آید وفق نمی‌دهد، یا (۲) «من مدام فکرم روی یک چیز است و از فکرش در نمی‌آیم»، که یعنی او کامپیوترش بااطلاعات ناتمام قبلی یا تصمیمهای به تعویق افتاده تل‌انبار شده.

من با معالجه بیمارانی که تحت توجه پدر و مادر یا خویشاوندان هستند موافق نیستم. توجه زیاد به «کودک» عاجز در شخص مرحله ترمیم و بازسازی «بالغ» را برای انجام وظایف اجرایی خود به تعویق می‌اندازد.

موضوع «رضایت و دوست داشتن» پدر و مادر که مدام ظهور می‌کند و غیب می‌شود و آن مفهوم عجیب «عاقل بودن» در نظر بچه که هنوز ذره‌ای از روابط علت و معلولی و عقل را نمی‌فهمد، از جمله اسرار عجیب و غیرقابل فهم است. نتیجه جنبی و تسخیرکننده این مراحل ــ این ادب کردنهای بیهوده و خسته کننده ــ ایجاد احساسهای منفی در «کودک» است. بر پایه این احساسهای منفی، انسان کوچک در سالهای اولیه زندگی‌اش به این نتیجه می‌رسد که «من "خوب" نیستم.»

در جنبه «والد» شخصیت انسان تمام کدها، اخطارها، و قوانین و مقرراتی که بچه از پدر و مادر خود شنیده یا در رفتار آنها دیده، محفوظ است. دامنه این محفوظات به اولین ارتباطات او با پدر و مادر می‌رسد، و بچه در ابتدا معنی این ارتباطات را بدون مفهوم کلمات، و فقط از طریق حالات صدا، حالات صورت، بغل کردن، یا بغل نکردن و بعدها به مرور ــ وقتی این انسان کوچک قادر به فهم کلمات می‌شود ــ از طریق کلمات و دستورات، تفهیم و کسب و ضبط می‌کند.

هرگونه واحد آمیزش اجتماعی یک «رفتار متقابل» نام دارد. هر وقت یک انسان با یک نفر یا بیشتر در تماس باشد، دیر یا زود یکی از آنها حرفی می‌زند، یا علامتی نشان می‌دهد، که حضور دیگری را ثابت می‌کند. ما این را یک انگیزه رفتار متقابل می‌نامیم. سپس آن شخص «متقابلا» حرفی می‌زند، یا علامتی نشان می‌دهد، که بطریقی پاسخی به آن انگیزه است، و آن پاسخ رفتار متقابل نامیده می‌شود.