بریده‌هایی از کتاب لبنان زدگی

اصلاً سبح طویل روز است که به ذکر رب و نماز شب شیرینی می‌دهد. اگر نه بی‌خوابی‌کشیدن توجیهی ندارد. زیر بار قول ثقیل پروردگار است که رکوع، سجود، تبتل و توکل معنا می‌یابد. کسی که باری برنداشته است، چرا باید کمر خم کند؟ کسی که چاره‌اندیشی‌هایش نقش بر آب نشده، چرا باید پیشانی بر زمین بگذارد؟ کسی که هدفش آن‌قدر کوچک است که به دست همین اطرافیان برآورده می‌شود چرا باید از همه ببرد؟ کسی که خودش می‌تواند بارهایش را بردارد چرا باید توکل کند؟

بالای انبوه تبلیغات و آگهی‌های پاره‌پاره چهار کلمۀ تأمل‌برانگیز نوشته شده است. «لبنانی بیندیش، سکولار بیندیش.» سکولاریسم هنگامی فرض وجود می‌یابد که میان ارزش‌های دینی و ارزش‌های انسانی تفکیک قائل باشیم. به نظرم مهم نیست که ما سکولار هستیم یا شکارچی سکولاریسم؛ مهم این است که در هر دو صورت ما آن پیش‌فرض غلط را پذیرفته‌ایم.

سه کبوتر صلح نقره‌ای با نخ‌های نامرئی از سقف آویخته شده‌اند. در منقارهایشان شاخۀ زیتون است. قلبم ذوب می‌شود. یاد شاخه‌های تازۀ روی قبر شهید زینبیه می‌افتم. بله، صلح همان رشتۀ پیوند اصیل انسانی میان دختر باریستا، منِ سوخته و آن شهید سیراب است؛ شهیدِ بی‌ادعای پیوند و همزیستی. همزیستی، نقیض استغناست. نمی‌توان مستغنی بود و داعیۀ همزیستی و تعایش داشت. اگر امروز منصفان مسیحی، اهل سنت و دیگر فرقه‌ها لبنان خود را از شیعیان این کشور بی‌نیاز نمی‌بینند ازآن‌روست که پیش از آن‌ها این شیعیان بودند که نسبت به دیگر فرقه‌ها استغنا نورزیدند و شهادت‌طلبی جوانانشان را دست‌مایۀ اقتدارگرایی قبیله‌ای قرار ندادند. مدارا و صبر کردند و خون دادند تا هجده فرقه بتوانند در کنار هم زندگی کنند.

بعد از دو ساعت، خاکسترشده از روضه می‌آییم بیرون. مدت‌هاست از تنزلات کلامی حقیقت خسته‌ام. آن کتاب‌فروشی هم خوب بود؛ اما این شهدا... این شهدا صورت ایمان و نصیب چشم بودند. کلمۀ طیبه اگر در کتاب بماند زمین‌گیر است. برای عروج باید به عمل صالح ترجمه شود. عمل صالح هم گوشت و پوست می‌خواهد. اما گوشت و پوست، نقد محقر است و خداوند نخواهدش پذیرفت. باید همان را هم قربانی کرد.

. حزب‌الله لبنان فرزند یتیم امام‌موسی صدر است که همۀ این سال‌ها توسط امام‌خمینی و آیت‌الله خامنه‌ای تکفل شده است. و چنان‌که می‌دانیم فرآیند تکفل فایده‌هایی برای یتیم دارد و مایه‌های رشدی برای کافل‌الیتیم.

موسی صدر سی‌ساله که من هیچ‌گاه نفهمیدم چرا و با چه حجتی از قم به لبنان ضعیف هجرت کرد، ابتدا در همین شهر ساکن می‌شود. محیط لبنان ۴۵۴ کیلومتر است. یعنی شمال تا جنوب آن حداکثر می‌تواند ۲۲۷ کیلومتر باشد. موسی صدر در همین لبنان بندانگشتی در یک سال ۱۳۰ هزار کیلومتر مسافرت می‌کند. یعنی بیش از سه برابر محیط کرۀ زمین! خانۀ تک‌تک شیعیان می‌رود و آمار می‌گیرد و دست نوازش بر سرشان می‌کشد. ارض الله را می‌پیماید و برای عیال الله پدری می‌کند. من اسم این را می‌گذارم سازوکار امامت، سازوکار ابوّت.

آیت‌الله نازک‌اندیشی که می‌گفت اگر مراقب نباشیم، مستضعفان مستکبران را به زیر می‌کشند و خود به مستکبرانی تازه تبدیل می‌شوند؛ چون خوی استکبار بی‌استثنا در هر انسانی وجود دارد.

در لبنان تقریباً هیچ ارزش مشترکی یافت نمی‌شود! حتی ارزش‌های ملی! تنها ارزش‌های مشترک، ارزش‌های انکارنشدنی انسانی‌اند. ارزش‌های دینی هر دین به دلیل وجود هفده فرقۀ معارض دیگر هیچ کارکردی در جامعه‌سازی لبنان ندارند. به همین دلیل حتی مراجع دینی لبنان نیز به فعالیت‌های خیریه و بشردوستانه روی می‌آورند.

تابلوها را می‌خوانم. همه با سه زبان عربی، فرانسوی و انگلیسی نوشته شده‌اند. چرا فرانسوی؟ چون وقتی داشتند عثمانی را، سرزمین و سرنوشت مسلمانان را می‌دریدند و میان برادران دیوار می‌کشیدند، لبنان به فرانسه رسید و فلسطین به انگلیس. تاریخ تشکیل اسرائیل را از انعقاد قرارداد سایکس‌پیکو برای تجزیۀ عثمانی آغاز می‌کنند. لبنان را افسر سایکس برداشت و فلسطین را افسر پیکوت.

و به این حدیث نبوی که: «بزرگواران شما در جاهلیت، بزرگواران شما در اسلام هستند.»