بریده‌هایی از کتاب بارون درخت‌نشین

هرچه از دستم بربیاید می‌کنم تا لایق اسم و مشخصات انسان باشم.

و چنان شد که دیگر کوزیموی تازه‌ای نمی‌توانست بالای درختان گشت و گذار کند.

ــ نه. من خودم همه بچه‌های میوه‌دزد را می‌شناسم! با من دوستند! پابرهنه‌اند و پیرهنشان پاره پاره است. نه پاتاوه دارند و نه کلاه گیس!

کت سبز کوتاه که پشت آن چین می‌خورد،

وقتی که خوب خسته شدی تصمیمت عوض می‌شود! کوزیمو از بالای درخت گفت: ــ دیگر هیچ‌وقت تصمیمم عوض نمی‌شود. ــ وقتی آمدی پایین، نشانت می‌دهم! ــ باشد، امّا من دیگر پایین نمی‌آیم. کوزیمو این را گفت و روی حرفش ایستاد.

هر تب و تابی، از نیاز ژرف‌تری خبر می‌دهد که برآورده نشده است، نشانه کمبودی است. نیاز کوزیمو به داستان‌گویی نیز نشان می‌داد که او چیز دیگری را جستجو می‌کند. هنوز عشق را نمی‌شناخت. بی‌شناخت عشق، تجربه‌های دیگر به چه کار می‌آید؟ بدون شناختن مزه زندگی، به خطر انداختن آن چه سودی دارد؟

هر تب و تابی، از نیاز ژرف‌تری خبر می‌دهد که برآورده نشده است، نشانه کمبودی است.

از آزادیی برخوردارید که ما خواسته نخواسته آن را با اجباری که خودمان دچارش هستیم مقایسه می‌کنیم.

عشقی که کوزیمو آن همه انتظارش را داشت غافلگیرانه به سراغش آمده بود، و بس زیباتر از آنی بود که او می‌پنداشت... از همه شگفت‌تر این‌که می‌دید عشق چیز ساده‌ای است. و در آن هنگام می‌پنداشت که همواره چنین خواهد بود.

بی‌شناخت عشق، تجربه‌های دیگر به چه کار می‌آید؟

سرانجام، پس از عمری که وقف ایمان خود کرده بود درگذشت بی‌آن که به درستی بداند به چه چیزی باید ایمان می‌داشت ــ ا مّا تا واپسین لحظه زندگی کوشید ایمانش راسخ باشد.

چگونه می‌توان هم از مردم گریخت و هم از نزدیک با ایشان، و برایشان، زندگی کرد؟ چگونه می‌توان هم به زندگی آدمیان و قراردادهای دیرینه آن پشت پا زد و هم برای آنان، و به کمک خودشان، زندگی نو و نظم نوینی را جستجو کرد؟ بارون روندو به این پرسش‌ها پاسخ می‌گوید. پاسخی نه با وعظ و نظریه‌پردازی که با خود زندگی‌اش، با شیوه زیستنش می‌آموزد که برای آدم همه چیز شدنی است؛ تنها به این شرط که بخواهد و بهای آن را بپردازد.

دوره «روشنایی» است، دورانی است که خرد بر جهان فرمان می‌راند و نوآورانی با تیغ تیز دانایی به ستیز با باورهای کهنه برمی‌خیزند، دوره جوششها و خیزشهایی است که باید انسانی نو از آن زاییده شود.

بسیار دیده شده است که مردمانی که برای آرمانی نه چندان روشن و مشخص مبارزه می‌کنند مجبورند برای جبران گنگی و سستی انگیزه‌هایشان ظاهری بسیار جدی به خود بدهند.

اگر من بیشتر از دیگران چیز بدانم، در صورت نیاز آنها باید آنچه را که بلدم در اختیارشان بگذارم. به نظر من، فرماندهی یعنی همین.

همبستگی و سازمانیابی انسان را نیرومند می‌کند، توانایی و استعداد هرکس را شکوفا می‌سازد، و شادی و شوری را به وجود می‌آورد که در زندگی تکروانه به ندرت حس می‌شود: شادی پی بردن به این نکته که مردمان بسیاری هستند که همه خوب و درستکار و کارآمدند و می‌توان به آنان اعتماد کرد.

هنگامی که آدمی تنها و تکرو زندگی می‌کند، فقط یک جنبه انسانهای دیگر را می‌بیند، جنبه‌ای که آدمی را وامی‌دارد همواره بهوش باشد و حالتی دفاعی به خود بگیرد

کارهای برجسته‌ای که آدمی به پیروی از وسوسه‌ای درونی می‌کند باید ناگفته بماند؛ همین که آن را به زبان بیاوری و از آن لاف بزنی چیزی بیهوده و بی‌معنی جلوه می‌کند و پست و بی‌مقدار می‌شود.

خلاصه این که ما نیز انگیزه‌های بسیاری برای انقلاب داشتیم. افسوس که در فرانسه نبودیم! در این کشور همواره به علت توجه می‌شود و هرگز به معلول نمی‌پردازند.

شورش را با متر و ذرع اندازه نمی‌گیرند. حتی یک راه چند وجبی هم می‌تواند راه بدون بازگشت باشد.