بریده‌هایی از کتاب چکیده تاریخ ایران

یک دادگاه انقلابی برای محاکمه‌ی طرفداران استبداد و هم‌کاران محمدعلی میرزا تشکیل شد. در «روزشمار تاریخ ایران» تألیف دکتر باقر عاقلی می‌خوانیم: «جالب این است از هفت نفر اعضاء دادگاه، شش نفر عضویت فراماسونری داشته...» .

فردوسی پرچمی را به نام شاهنامه به دست مردم داد تا بتوانند در برابر نیروهایی که «زیان کسان از پی سود خویش، بجویند و دین اندر آرند پیش» مقاومت ورزند.

عیب کلی اعیان ایران این است که حرصِ ایشان بسیار است. پول در این مملکت معبود ملی است. بهترین طرح‌ها اگر اندک معارضه‌ای با منفعت فلان وزیر داشته باشد، زیر پا می‌رود.

تقویمی که هنوز سال‌های آن بر مبنای حیواناتی از قبیل گاو، موش، بره و... نام‌گذاری می‌شود از کارهای الغ‌بیگ است.

بعد از مرگ ولگاش نوبت پادشاهی ساسانی به قباد رسید. از اولین کارهای او لشکرکشی بر ضد قومی وحشی به‌نام «خزرها» بود که از شمال ایران باعث آزار و اذیت ایرانیان می‌شدند. «سر پرسی سایکس» مؤلف انگلیسی تاریخ ایران، اشاره می‌کند: تأثیر این قوم بر ایرانیان به‌حدی است که علیرغم گذشت سال‌ها، ایرانیان دریای کاسپین را به نام «دریای خزر» می‌نامند.

بعد از گذشت حدود سی‌سال از سنش و یا بهتر بگوییم از سلطنتش، درصدد کوتاه کردن دست اعراب صحرانشین در نواحی بین‌النهرین (عراق فعلی) و بحرین که با دست‌اندازی و تاخت وتاز موجب آزار ایرانیان می‌شدند برآمد و در یک لشکرکشی دریایی که فرماندهی آن را خود برعهده داشت آنها را قلع و قمع کرد و دستور داد تا کتف‌های امرای عرب را سوراخ کرده و از آن طنابی بگذرانند. وی به سبب همین دستور وحشیانه و غیرانسانی بود که به لقب شاپور ذوالاکتاف معروف شد.

بدین ترتیب بود که مغ‌ها آن‌چنان نفوذ و تسلط گسترده‌ای بر جان و مال و سرنوشت مردم پیدا کرده بودند که خود زرتشت هم به آن گمان نمی‌برد و این گستردگی فشار مذهبی باعث شده بود که هیچ‌گاه ایرانیان آزادی واقعی را برای سنجش و بررسی مذاهب موجود زمان منجمله دیانت مسیح که رومی‌ها به آن گرویده بودند نداشته باشند و افراط در این مطلب به‌تدریج آن‌چنان موجب بی‌میلی مردم گشت که تمامی فشارها و کمبودها را به حساب دین و آیین زرتشت گذاشته از آن روگردان شدند.

عیب کلی اعیان ایران این است که حرصِ ایشان بسیار است. پول در این مملکت معبود ملی است. بهترین طرح‌ها اگر اندک معارضه‌ای با منفعت فلان وزیر داشته باشد، زیر پا می‌رود.

در سال ۴۸۶ قبل از میلاد، داریوش در جنگی به‌نام «ماراتن» از یونانیان شکست خورد و سال بعد هنگامی که قصد خواباندن شورش مصر را داشت عمرش کفاف نداد و سلطنت را به‌پسرش خشایارشاه واگذار کرد.

سردار سپه با درهم کوبیدن دو مدعی بزرگ، شیخ خزعل در جنوب و اسماعیل آقا سمیتقو در آذربایجان، زمینه را بیش از پیش برای منظور خود مهیا کرد تا این‌که بالاخره در آبان‌ماه ۱۳۰۴ مجلس شورای ملی رأی به انقراض سلسله‌ی قاجار و واگذاری حکومت موقت به رضاخان پهلوی داد و چندی بعد با تصویب مجلس مؤسسان و با تغییر قانون اساسی، سلطنت دائمی ایران به رضاخان پهلوی و اعقاب وی واگذار شد

از طرف احمدشاه، رضاخان میرپنج به لقب سردار سپه و سید ضیاءالدین طباطبایی، مدیر روزنامه رعد، به سمت رئیس‌الوزرا مفتخر و منصوب شدند. به روایت اسنادی، این تحول و برنامه‌ی به قدرت رسیدن این دو تن با اطلاع و طراحی انگلستان صورت پذیرفت و اجرا شد. عده‌ای از رجال که در ولایات به‌سر می‌بردند ضمن تلگراف‌های متعدد اعتراض خود را به این انتصابات به احمدشاه اطلاع دادند و مرحوم دکتر محمد مصدق، والی فارس، در پی اعتراض، استعفای خود را تلگرافی به اطلاع احمدشاه رساند

فردوسی در ادامه‌ی این روایت آورده است که فریدون سه پسر به نام‌های سلم و تور و ایرج داشت که تداوم سلطنتش نصیب منوچهر پسر ایرج شد.

هرودت معتقد است که در دوره‌های متمادی میان آریاهای ایرانی و آرین‌های مقیم هندوستان اشتراک مذهب و فرهنگ وجود داشته است، چه در سانسکریت خدا را «آسورا» و در اوستا «اهورا» می‌خوانند.

در چنین وضعیتی پادشاه صفوی که به‌کلی گیج و مبهوت شده بود، همه‌ی اطرافیان خود را به توطئه متهم می‌کرد و وضع نابه‌سامان خود را همان‌طور که بارها در تاریخ این سرزمین تکرار شده است به عهده این و آن می‌انداخت.

بدین ترتیب بود که مغ‌ها آن‌چنان نفوذ و تسلط گسترده‌ای بر جان و مال و سرنوشت مردم پیدا کرده بودند که خود زرتشت هم به آن گمان نمی‌برد و این گستردگی فشار مذهبی باعث شده بود که هیچ‌گاه ایرانیان آزادی واقعی را برای سنجش و بررسی مذاهب موجود زمان منجمله دیانت مسیح که رومی‌ها به آن گرویده بودند نداشته باشند و افراط در این مطلب به‌تدریج آن‌چنان موجب بی‌میلی مردم گشت که تمامی فشارها و کمبودها را به حساب دین و آیین زرتشت گذاشته از آن روگردان شدند

شاه‌عباس دسته‌ای جلاد مخصوص داشت که به آنها «چگین» می‌گفتند و وظیفه‌ی آنها این بود که گنه‌کاران را به فرمان شاه زنده زنده پاره کنند و بخورند. در روضه‌الصفویه آمده است: «اینان گنهکاران واجب‌القتل را از یکدیگر می‌ربودند و اعضای بدنشان را با دندان قطع نموده و بلع می‌فرمودند.» جوشاندن آدم‌ها در دیگ نیز از انواع دیگر مجازات‌های این حاکم مطلق بود.

از شاخه‌های آریاییِ مهاجر به غرب کشور، «مادها» بودند که در حدود ۱۲۰۰ سال قبل از میلاد در دامنه‌ی کوه‌های زاگرس اسکان گزیدند و بعد از حدود پانصد سال زندگیِ بدَوی و کوه‌نشینی و جنگ‌وگریزهای فراوان با همسایگان خود، به‌ویژه آشوری‌ها، سرانجام در زمان سلطنت «دیوکس» پادشاه ماد با بنا نهادن شهری در دامنه‌ی کوه الوند به‌نام هگمتانه یا اکباتان (همدان امروزی) دولت ماد را تشکیل دادند.

فردوسی پرچمی را به نام شاهنامه به دست مردم داد تا بتوانند در برابر نیروهایی که «زیان کسان از پی سود خویش، بجویند و دین اندر آرند پیش» مقاومت ورزند. تعمقی اندک در تشابه زبان فردوسیِ هزارساله با زبان رایج امروزین، شاید اندکی در درک عظمت و بزرگی کار فردوسی ما را یاری دهد.

قباد، سلطنتی نسبتاً طولانی داشت. محمدبن جریر طبری اعتقاد دارد «او زیاده از هر پادشاهی شهر بنا نمود» ، از آن جمله کازرون فعلی و گنجه در قفقاز؛ و به هنگام مرگش ایران از بالاترین درجه‌ی اقتدار برخوردار بود.

منتقدان رضاشاه یک اصل کلی را در محاسبات خود منظور نمی‌کنند و آن این‌که در شرایط بلبشوی واقعیِ ایران قبل از کودتا، این محیط و ملت بود که دربه‌در به‌دنبال یک رضاشاه نوعی می‌گشتند. اگر رضاخانی هم به‌فرض نبود، خودشان رضاخان دیگری را به هر طریقی بود پیدا می‌کردند. یادمان نرود امنیت مقدم بر رفاه و آزادی است و فقط در صورت نبودن آن می‌توان به ارزش آن پی برد.