بریده‌هایی از کتاب کلیدهای پرورش هوش اخلاقی در کودکان و نوجوانان

چگونه از دعوا بر سر انجام وظایف پیشگیری کنیم و به کودکان همکاری را بیاموزیم انجام وظایف نه تنها کودک را مسئول بار می‌آورد، بلکه ویژگی انصاف را در او پرورش می‌دهد، زیرا به این ترتیب خود را عضو مفید خانواده‌ای می‌بیند که در آن هر کس سهمی در انجام کارها دارد.

نتظارهایتان واقع‌بینانه و با انصاف باشد. هر والدی آرزو دارد که فرزندش بهترین باشد. اما توجه داشته باشید خط ظریفی بین تقویت تواناییهای طبیعی فرزندتان و فشار آوردن بر او وجود دارد تا آن کسی بشود که شما می‌خواهید. ممکن است فرزندتان این فشار را این‌گونه معنی کند: «تو به اندازه کافی خوب نیستی»

از رفتار تعریف کنید، نه کودک.

تماشای خشونت، کودکان را ستیزه خوتر، ناآرام‌تر و هراسان‌تر می‌کند و خلاقیت و شهود آنها را کاهش می‌دهد. مرکز پزشکان کودکان اِمریکا اشاره می‌کند که بسیار بیشتر از هزار پژوهش، قاطعانه به این نتیجه رسیده‌اند که تماشای سرگرمیهای خشن می‌تواند ارزشها و رفتارهای تهاجمی و ستیزه‌جویانه را در کودکان افزایش دهد

تماشای برنامه‌های تلویزیونی که حاوی پیامهای معین اجتماعی هستند، همکاری، حساسیت و مهربانی را بین کودکان افزایش می‌دهد و کودکان به تقلید از این‌گونه رفتارها علاقه‌مند می‌شوند

ب ۱: با آرامش برخورد کنید و نیت فرزندتان را بسنجید. ب ۲: بررسی کنید چرا آن کار اشتباه است. ب ۳: بر آثار رفتار بیندیشید. ب ۴: با تشویق کودک به جبران خطایش، اشتباه را اصلاح کنید

هفت نیکخویی ضروری هوش اخلاقی هوش اخلاقی شامل هفت نیکخویی اصلی است - همدلی، وجدان، خویشتن‌داری، احترام، مهربانی، بردباری و انصاف - که به کودکتان کمک می‌کنند هنگام مواجهه با فشارها و چالشهای اخلاقی گریزناپذیر در زندگی، از آنها عبور کند. این اصول اخلاقی به فرزندتان جهتی اخلاقی می‌دهد تا در مسیر نیکی باقی بماند و طبق موازین اخلاقی عمل کند. یا به زبان یک دختر هفت ساله: «آنها چیزهایی در من هستند که به من کمک می‌کنند تا خوب باشم.»

فرزندتان را تشویق کنید که در این جهان مفید و مؤثر باشد و همیشه به او کمک کنید تا تشخیص دهد محبت او چه تأثیر مثبتی بر گیرنده داشته است. فرصتهای مهربانی کردن را در خانه و اجتماع به فرزندتان نشان دهید. برای نمونه، بردن اسباب‌بازی به بخش کودکان بیمارستان، کمک در آشپزخانه‌های خیریه، گلگاری در خانه‌های امن یا کتاب خواندن برای سالمندان. هر چه فرزندتان در کودکی معجزه‌های مهربانی را بیشتر تجربه کند، به احتمال بیشتری مهربانی را یکی از عادتهای زندگی‌اش خواهد کرد.

«باید آرام بگیرم؛ احساس خشم می‌کنم.» «به جای خریدن آن اسباب بازی، پولم را پس‌انداز می‌کنم.» «پیش از حرف زدن، دستم را بلند می‌کنم و اجازه می‌گیرم.» «قانون را می‌فهمم، پس آن را نمی‌شکنم.» «کیک خیلی هوس‌انگیزی است، اما وقت شام نزدیک است.» «واقعا دوست داشتم با تو بیایم، اما باید درس بخوانم.» «باید تکلیف شبم را انجام دهم، پس بعد تلویزیون تماشا می‌کنم.»

فکری بکارید تا عملی به بار آورید؛ عملی بکارید تا عادتی به بار آورید؛ عادتی بکارید تا شخصیتی به بار آورید؛ شخصیتی بکارید تا سرنوشتی به بار آورید.

تلویزیون، سینما، بازیهای ویدئویی، ترانه‌های عامه‌پسند و آگهیهای تجارتی، بی‌تردید از جمله بدترین مهاجمان اخلاقی هستند، زیرا آنها بدگمانی، بی‌احترامی، مادّی‌گری، هرزگی و خشونت را با اهمیت جلوه می‌دهند و ترویج می‌کنند. البته فقط رسانه‌های رایج آثار مسموم به جا نمی‌گذارند؛ هر کس یا هر چیزی که برخلاف اعتقادات اخلاقی خانواده شما باشد، تهدیدی بالقوه است، بنابراین همسالان، بزرگسالان دیگر و حتی اخبار شبانه تلویزیون را هم می توانید به این فهرست اضافه کنید.

فضای اخلاقی محیط رشد فرزندانمان به دو دلیل برای هوش اخلاقی مسموم است: اول، آن دسته از عوامل اجتماعی که شخصیت اخلاقی را تقویت می‌کنند آهسته آهسته فرو می‌پاشند: نظارت بزرگسالان، الگوهای رفتار اخلاقی، آموزش معنوی یا مذهبی، روابط با معنا با بزرگسالان، مدارس مسئولیت‌پذیر، ارزشهای روشن ملی، پشتیبانی اجتماعی، ثبات و پدری و مادری با کفایت. دوم، کودکانمان به‌طور مداوم در معرض حمله پیامهایی هستند که با ارزشهایی که ما سعی در تحکیمشان داریم، تضاد دارند. هر دو عامل نقش مهمی در سقوط اخلاقی کودکانمان و نیز از دست رفتن معصومیت آنها دارند.

هوش اخلاقی شامل هفت نیکخویی اصلی است - همدلی، وجدان، خویشتن‌داری، احترام، مهربانی، بردباری و انصاف

سبب می‌شود فرزندتان علاقه‌اش را به خوشبختی و احساس دیگران نشان دهد. با پرورش این نیکخویی کودکتان خودخواهی کمتر و محبت بیشتری خواهد داشت و درک خواهد کرد که با مهربانی رفتار کردن کار درستی است. هنگامی که فرزندتان به مهربانی دست می‌یابد، بیشتر درباره نیازهای دیگران فکر می‌کند، علاقه بیشتری به مردم نشان می‌دهد، بیشتر آماده کمک به نیازمندان است و مدافع آنانی خواهد بود که دچار مشکل شده‌اند یا مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند.

یک راه سریع برای آنکه ببینید آیا بر طبق حرفهایی که به فرزندانتان می‌زنید، عمل می‌کنید، این است که از خود بپرسید، فرزندم رفتار اخلاقی مرا چگونه برای شخص دیگری توصیف می‌کند؟ آیا دوست دارم این‌گونه توصیف شوم؟

فکری بکارید تا عملی به بار آورید؛ عملی بکارید تا عادتی به بار آورید؛ عادتی بکارید تا شخصیتی به بار آورید؛ شخصیتی بکارید تا سرنوشتی به بار آورید. چارلز رید

کودکی با همدلی سالم از لحاظ اجتماعی حساس است؛ به دیگران خیلی علاقه‌مند است. به نیازها و احساسات دیگران حساسیت نشان می‌دهد. نشانه‌های غیرکلامی دیگران یعنی حرکات، پیام بدن، حالات چهره و لحن صدا را خیلی خوب تشخیص می‌دهد. به سرعت حالات چهره دیگران را می‌گیرد و واکنش مناسب نشان می‌دهد.

با قاطعیت صحبت کردن یعنی سر را بالا نگاه داشتن، چشم در چشم شخص مقابل دوختن، ایستادن صاف با پاهای کمی فاصله دار و دستهای به دو طرف آویخته و بیان چیزهایی که لازم است گفته شود. صدای قاطع صدایی آرام و محکم است؛ نه فریاد و التماس.

«فرزندان هیچ‌گاه در گوش دادن به پدر و مادر خوب نبوده‌اند، اما هرگز در تقلید از آنها کوتاهی نکرده‌اند.»

کودکانمان باید ابتدا بیاموزند به خود احترام بگذارند. فقط پس از احترام به خود است که آنها می‌توانند به دیگران احترام بگذارند و با توجه، علاقه و ادب با آنها رفتار کنند