بریده‌هایی از کتاب کلیدهای پرورش هوش اخلاقی در کودکان و نوجوانان

گفت‌وگوهای روزانه والدین و فرزندان شامل هجده پیام انتقادی در برابر هر پیام تحسین‌آمیز است. شاید یکی از دلایل بحران مهربانی این باشد که کودکانمان عبارات منفی بسیار زیادی می‌شنوند.

در حقیقت؛ بسیاری از فرزندان ما بزرگ می‌شوند اما اندکی از آنها بلوغ و پختگی را تجربه می‌کنند؛ بسیاری از فرزندان ما در مدرسه رسمی «دانش‌آموخته» می‌شوند اما اندکی از آنها در مدرسه زندگی «فرهیخته» می‌شوند؛ بسیاری از فرزندان ما «آموزش» می‌بینند اما اندکی از آنها «پرورش» می‌یابند؛

۴ . کارتهای احساس درست کنید. با مقوا کارتهایی درست کنید و بر هر یک اسامی متداول‌ترین عواطف را بنویسید. با چند نام شروع کنید و پس از آنکه این کلمات یاد گرفته شدند، به تدریج به آنها اضافه کنید. برای کودکان بسیار خردسال فقط شش عاطفه بنیادی را که عبارتند از شادی، غم، خشم، تعجب، ترس و نفرت، در نظر بگیرید. سپس به کودکتان کمک کنید تا عکسهایی را در مجله یا برنامه‌های رایانه‌ای پیدا کند که نشانگر آن عواطف است. آن عکس را به کارت مربوط بچسبانید. سپس هر کارت عکس دار را به فرزندتان نشان دهید و از او بخواهید آن احساس را حدس بزند. پس از مدتی می‌توانید نام احساس را به فرزندتان بگویید و از او بخواهید آن حالت را با چهره یا حرکاتش نشان دهد و یا درباره وقتی که آن احساس را تجربه کرده است، حرف بزند.

آیا به همان اندازه که والدین نگران «هوش منطقی» کودکان خود هستند به همان اندازه نسبت به «هوش اخلاقی» آنها حساسیت دارند؟

تعصبات و افکار کلیشه‌ای پنهان و خطرناک این گفته‌ها شاید در ظاهر بی‌ضرر باشند، اما خیلی آزار دهنده‌اند، مراقب آنها باشید: آدمهای بی‌پول تنبل هستند. دخترها خرخوان هستند، پسرها باهوش. خوشگلها احمق هستند. مادران‌ناتنی بدجنس هستند. خواهرشوهرها / مادرشوهرها حسودند. سیاستمدارها قابل اعتماد نیستند. هر کسی به مقامی رسیده، نادرست است. آدمهای خوب مورد ظلم قرار می‌گیرند. هیچ کس از راه درست پولدار نمی‌شود. پسری که گریه می‌کند به درد نمی‌خورد.

از امیر مؤمنان علی (ع) نقل است که فرمود: «اَلْحِلْمُ تَمامُ اَلعَقْل». تمامیت«خردورزی» در «بردباری» است

خطرناک‌ترین مورد برای رشد اخلاقی آن است که کودک با این باور بزرگ شود که او فقط باید هنگامی کاری کند که در مقابل چیزی بگیرد:

۱ .به کودک مقرری ماهیانه یا هفتگی (بستگی به سن او دارد) بدهید تا یاد بگیرد مخارجش را تنظیم کند. ۲ .برایش قلک بخرید تا پول خردش را نگه دارد. این قانون را بگذارید که برای خرج کردن سکه‌ها، ابتدا باید قلک پر شود. ۳ .از او بخواهید هر چیزی را که می‌خواهد بخرد، ابتدا بنویسد و چند روز جلوی چشمش قرار دهد و سپس برای خرید آن اقدام کند. ۴ .او را وادار کنید که برای سرگرمی و موارد غیرضروری پول خودش را خرج نکند. به او وام ندهید. ۵ .به او کمک کنید حساب پس‌اندازی باز کند تا بتواند بردرآمد و مخارجش نظارت داشته باشد. ۶ .از او بخواهید بخشی از پول توجیبی‌اش را به مرکز خیریه دلخواهش بدهد. ۷ .از او بخواهید بخش معینی از پول توجیبی‌اش را پس‌انداز کند. ۸ .با خریدهای سبک سرانه و با عجله مخالفت کنید و تسلیم آن نشوید.

هوش اخلاقی شامل هفت نیکخویی اصلی است - همدلی، وجدان، خویشتن‌داری، احترام، مهربانی، بردباری و انصاف -

خویشتن‌داری یعنی اینکه بدن و ذهن این قدرت را پیدا می‌کنند تا آن کاری را انجام دهند که می‌دانی درست است. خویشتن‌داری کمک می‌کند تا در شرایط وسوسه‌انگیز و حتی هنگامی که افکار و عقاید بدی به سرت می‌زند، درست انتخاب کنی. خویشتن‌داری موجب می‌شود فکر کنی در نتیجه انتخابهای مضّر تو چه پیش می‌آید. خویشتن‌داری، تو را از دردسر نجات می‌دهد و کمک می‌کند درست رفتار کنی