بریده‌هایی از کتاب کلیدهای پرورش هوش اخلاقی در کودکان و نوجوانان

والد: به آن دختری که در زمین بازی گریه می‌کند، نگاه کن. به نظر تو چه احساسی دارد؟ کودک: فکر می‌کنم غمگین باشد. والد: به نظر تو به چه چیزی نیاز دارد تا حالش بهتر شود؟ کودک: شاید لازم دارد که کسی در آغوشش بکشد، چون زانویش زخمی شده است.

اغلب از او بپرسید «او چه احساسی دارد؟». یکی از ساده‌ترین راههای تقویت حساسیت فرزندتان این است که از او بپرسید شخص دیگر چه احساسی دارد. هر فرصتی که پیش می‌آید و با استفاده از موقعیتهای شخصیتهای داستانهای کتابها، تلویزیون، فیلم یا زندگی واقعی از او بپرسید: «به نظر تو مادری که می‌داند دختر کوچولویش جایزه را برده است، چه احساسی دارد؟»، «طوفان بیشتر شهر جورجیا را خراب کرده است. شهر را اینجا در نقشه می‌بینی؟ به نظر تو مردم آنجا چه احساسی دارند؟»، «به نظر تو پدرت با شنیدن خبر بیماری مادرش چه احساسی پیدا کرد؟»

۴ . کارتهای احساس درست کنید. با مقوا کارتهایی درست کنید و بر هر یک اسامی متداول‌ترین عواطف را بنویسید. با چند نام شروع کنید و پس از آنکه این کلمات یاد گرفته شدند، به تدریج به آنها اضافه کنید. برای کودکان بسیار خردسال فقط شش عاطفه بنیادی را که عبارتند از شادی، غم، خشم، تعجب، ترس و نفرت، در نظر بگیرید. سپس به کودکتان کمک کنید تا عکسهایی را در مجله یا برنامه‌های رایانه‌ای پیدا کند که نشانگر آن عواطف است. آن عکس را به کارت مربوط بچسبانید.

الفبای احساسی‌تان را بگویید. جین بروئر هم مادر است و هم یک مدیر آموزشی؛ او هر شب بازی نشاط بخشی را با فرزندش انجام می‌دهد. او می‌گوید: «ما الفبا را با یکدیگر تکرار می‌کنیم و برای هر یک از حروف، کلمه‌ای احساسی را که با آن حرف آغاز می‌شود، پیدا می‌کنیم. برای نمونه، آ مثل آرام، ب مثل بی‌حوصله، پ مثل پرتوجه. می‌توانید این بازی را بیازمایید.

فکری بکارید تا عملی به بار آورید؛ عملی بکارید تا عادتی به بار آورید؛ عادتی بکارید تا شخصیتی به بار آورید؛ شخصیتی بکارید تا سرنوشتی به بار آورید. چارلز رید

اگر نیازهای عاطفی خردسالان برآورده نشود، شاید هرگز متوجه نشوند که لازم است نسبت به نیازهای عاطفی دیگران حساس یا نگران باشند

تماشای خشونت، کودکان را ستیزه خوتر، ناآرام‌تر و هراسان‌تر می‌کند و خلاقیت و شهود آنها را کاهش می‌دهد

والدینی در پرورش همدلی در کودکانشان از همه بهتر هستند که هر دو در زندگی فرزندانشان فعالانه شرکت دارند و از نظر عاطفی در دسترس هستند

حرف زدن درباره نیکخویی هرگز آن‌قدر مؤثر نیست که نشان دادن آن ویژگی در زندگی خودتان.

سه نیکخویی زیربنای هوش اخلاقی فرزندتان را می‌سازند که عبارتند از همدلی، وجدان و خویشتن‌داری

هوش اخلاقی شامل هفت نیکخویی اصلی است - همدلی، وجدان، خویشتن‌داری، احترام، مهربانی، بردباری و انصاف - که به کودکتان کمک می‌کنند هنگام مواجهه با فشارها و چالشهای اخلاقی گریزناپذیر در زندگی، از آنها عبور کند

خوشبختانه هوش اخلاقی اکتسابی است و می‌توانید از هنگامی که کودکتان یکی دو ساله است، آن را در او پرورش دهید

فضای اخلاقی محیط رشد فرزندانمان به دو دلیل برای هوش اخلاقی مسموم است: اول، آن دسته از عوامل اجتماعی که شخصیت اخلاقی را تقویت می‌کنند آهسته آهسته فرو می‌پاشند: نظارت بزرگسالان، الگوهای رفتار اخلاقی، آموزش معنوی یا مذهبی، روابط با معنا با بزرگسالان، مدارس مسئولیت‌پذیر، ارزشهای روشن ملی، پشتیبانی اجتماعی، ثبات و پدری و مادری با کفایت. دوم، کودکانمان به‌طور مداوم در معرض حمله پیامهایی هستند که با ارزشهایی که ما سعی در تحکیمشان داریم، تضاد دارند. هر دو عامل نقش مهمی در سقوط اخلاقی کودکانمان و نیز از دست رفتن معصومیت آنها دارند.

هوش اخلاقی توان تشخیص درست از نادرست است؛ یعنی داشتن اعتقادات اخلاقی محکم و عمل کردن بر طبق آنها به گونه‌ای که شخص رفتاری درست و محترمانه داشته باشد. این

پژوهش نشان می‌دهد که وقتی والدین همراه بچه‌ها برنامه‌ها را تماشا می‌کنند و آن‌گونه رفتارها را نقش بازی یا درباره‌اش گفت‌وگو می‌کنند، آن رفتارهای معین اجتماعی به‌طور قابل توجهی تقویت می‌شوند. البته، برعکس این هم درست است: رگبار مداوم تصاویر بی‌رحمانه، رفتارهای بی‌رحمانه را به کودکانمان می‌آموزد و توان همدلی را در آنها خفه می‌کند. همان‌گونه که مادلین لِوینز در کتاب خود هیچ بدی را نبین، بیان می‌دارد: «پژوهشهای فراوانی بر تأثیر خشونت رسانه‌ای برکودکان پیش دبستانی متمرکز است و همه بدون استثنا به این نتیجه رسیده‌اند که تماشای خشونت، کودکان را ستیزه خوتر، ناآرام‌تر و هراسان‌تر می‌کند و خلاقیت و شهود آنها را کاهش می‌دهد.

مهربانی:«در این خانه همیشه با یکدیگر با محبت هستیم و درست همان گونه رفتار می‌کنیم که انتظار داریم با ما رفتار بشود.» آرامش:«در این خانواده با ملایمت با یکدیگر حرف می‌زنیم و با احترام گوش می‌دهیم. سعی داریم اختلافهایمان را با صداقت و آرامش حل کنیم.» احترام:«با احترام و با کلمات محترمانه با یکدیگر حرف می‌زنیم و هرگز یکدیگر را تحقیر نمی‌کنیم. همچنین زندگی خصوصی و اموال یکدیگر را محترم می‌شماریم.» مسئولیت:«هر یک از ما مسئولیتی را پذیرفته‌ایم تا امور خانه در کمال آرامش پیش برود. همه ما قبول کرده‌ایم که در بهترین حد توانمان، وظایفمان را به خوبی انجام دهیم و کارمان را بر تفریحمان مقدم بدانیم.» تلاش:«از همه انتظار می‌رود نهایت تلاششان را انجام دهند.» پایداری:«در این خانواده، هیچ کس مأیوس و منفعل نمی‌شود.»

مؤدب بودن به معنی همیشه موافق بودن با عقاید دیگران نیست

: «فرزندان هیچ‌گاه در گوش دادن به پدر و مادر خوب نبوده‌اند، اما هرگز در تقلید از آنها کوتاهی نکرده‌اند.

لازم است دقت کنیم که هدف تحسین ما تقویت اتکا به نفس کودکانمان باشد نه اتکای آنها به ما

. خویشتن‌داری به کودکانمان اراده نه گفتن، انجام کار درست و انتخاب رفتار اخلاقی را می‌دهد. این سازوکار درونی کودکان را راهنمایی می‌کند تا نه تنها ایمن‌تر، بلکه خردمندانه‌تر انتخاب کنند