بریده‌هایی از کتاب اعتراف

با ادراک خداوند، آزادی و نیکی است که پاسخی منطقی می‌یابیم. اما نمی‌توان آن را با منطق و استدلال ثابت کرد.

در حقیقت ایمان نیرو و توان زندگی است. اگر کسی بخواهد زندگی کند باید به چیزی ایمان بیاورد. بدون ایمان نمی‌توان زیست. بدون ایمان به این باور خواهیم رسید که زندگی پوچ است و با مرگ پایان می‌پذیرد.

هر مذهبی همیشه پاسخی برای ارتباط انسان فانی و جهان باقی داشته است، با داشتن ایمان درمی‌یابیم که انسان فانی با مرگ نابود نمی‌شود. تنها ایمان است که امکان زندگی بشر را فراهم می‌سازد.

ایمان از آغاز خلقت ادامه زندگی انسان را میسر ساخته و همه جا و همه وقت تأثیر مثبت آن وجود داشته است.

وقتی در مورد مردم اطراف و کشورهای دیگر و مردم زمان‌های گذشته و معاصر با خودم بیش‌تر بررسی کردم به همان نتیجه رسیدم، هر کجا ایمان باشد زندگی نیز وجود دارد.

اگر جادوگری می‌آمد و می‌گفت می‌تواند تمام آرزوهایم را برآورده سازد نمی‌دانستم چه بگویم و چه بخواهم.

زندگی‌ام دچار وقفه شده بود. می‌توانستم نفس بکشم، غذا بخورم، بنوشم و بخوابم. این کارها اجتناب‌ناپذیر بود. اما احساس زنده بودن نمی‌کردم چون هیچ آرزویی نداشتم. اگر چیزی می‌خواستم از پیش می‌دانستم که با به دست آوردن آن به هیچ نتیجه‌ی مطلوبی نخواهم رسید.

در این شرایط، وقتی زندگی یکنواخت می‌شد همان سؤالات ذهنم را مشغول می‌کرد: «چرا؟ بعد از این چه خواهد شد؟

زندگی‌ام یکنواخت شده بود. انگار نمی‌دانستم چگونه زندگی کنم یا چه کنم، سرگردان و ناامید بودم.

حالا دیگر تنها چیزی که برایم حقیقت مسلم بود این بود که می‌نوشتم، یعنی می‌نوشتم تا زندگی کنم تا برای خود و خانواده‌ام ‌زندگی بهتری بسازم.

پانزده سال دیگر هم به این منوال گذشت. در این پانزده سال، علیرغم این‌که می‌دانستم نویسندگی کار بیهوده‌ای است اما همچنان می‌نوشتم. من قبلاً هم گرفتار وسوسه نویسندگی شده بودم، می‌دانستم درآمد خوبی دارد. بنابراین وقت خود را به خاطر بهبود شرایط مالی و یافتن پاسخی برای سؤالاتم در مورد معنای کلی زندگی به نویسندگی اختصاص دادم.

تلاش برای رسیدن به کمال فردی جای خود را به تلاش برای کمال جمعی داده بود. یعنی برای پیشرفت و کسب بهترین‌ها برای خانواده و خودم کار می‌کردم.

پس از بازگشت ازدواج کردم. شرایط جدید زندگی شاد خانوادگی مرا از جستجوی معنای اصلی زندگی بازداشت.

این خستگی به علت سردرگمی من بود، تلاش برای تدریس کسالت‌آور بود، کارهای مدرسه پیچیده بود و کار مجله نفرت‌انگیز.

شاید اگر تا پنجاه سالگی هم به همین منوال می‌گذشت ناامیدی من بیش‌تر می‌شد، یک راه را هنوز تجربه نکرده بودم، راه رهایی من تشکیل خانواده بود.

دوره‌ی آزادی بردگان بود که دوباره به روسیه بازگشتم. شروع به آموزش مردم بیسواد کردم و برای مردم باسواد به چاپ مجله اقدام کردم. همه چیز خوب به نظر می‌رسید، اما احساس کردم که از نظر عقلی کاملاً سالم نیستم و نمی‌توانم مدت طولانی به کار خود ادامه دهم.

حالا که به خاطر می‌آورم برای رسیدن به امیال جاه‌طلبانه تدریس چگونه از اصل موضوع دور می‌شدم برایم بسیار جالب است.

در آن گروه بزرگ ادبی می‌دیدم که هرکس روش تدریس متفاوتی دارد. در بحث‌ها سعی داشتیم عدم آگاهی خود را از دیگری پنهان کنیم. اما حالا با بچه‌های روستایی این مشکل را نداشتم و به آن‌ها اجازه می‌دادم هر رشته‌ای را که دوست دارند مطالعه کنند.

در حقیقت، هنوز هم با همان مشکل مواجه بودم، چگونه می‌توانستم آموزش دهم در حالی‌که نمی‌دانستم چه می‌آموزم.

به خود می‌گفتم تا کنون ظهور و تجلی کمال نیز نادرست بوده است.