بریده‌هایی از کتاب وقتی نیچه گریست

«وقتی عاشق زنی هستی، دلت می‌خواهد او از هر جهت تو را مناسب بداند. پس طبیعتاً چیزهایی را از او پنهان می‌کنی، چیزهایی که ممکن است تو را بد جلوه دهد. مثلاً هوس‌های شهوانی‌ات.»

«به زمان بیندیش که همیشه بوده است و تا ابد نیز خواهد بود. در این زمان نامتناهی، آیا همهٔ وقایعی که در مجموع جهان را می‌سازند، نباید بی‌نهایت بار خود را تکرار کنند؟»

تو در اوج رفیع‌ترین قلهٔ زندگی هستی!» برویر دست بر دست فروید گذاشت و گفت: «قلهٔ زندگی! درست گفتی، زیگ. قله نقطهٔ اوج صعود زندگی است! ولی ایراد قله‌ها این است که انسان را به سراشیبی می‌اندازند. بر این قله، همهٔ زندگی‌ام را به تماشا نشسته‌ام. و این چشم‌انداز برایم دلپذیر نیست. تنها چیزی که می‌بینم سالخوردگی، نقصان، پدر بودن و پدربزرگ شدن است.»

«بسیار خوب، پس مرا نجات دهید! آزمایشتان را روی من انجام دهید! من نمونهٔ مناسبی هستم. من خدا را کشته‌ام. هیچ‌گونه اعتقادی به ماوراءالطبیعه ندارم و در حال غرق شدن در پوچ‌گرایی هستم. نمی‌دانم چرا باید زندگی کنم! نمی‌دانم چطور باید زندگی کنم!»

مأموریتتان این است که نشان دهید می‌توان آن‌سوی بی‌اعتقادی، قانونی برای رفتار انسان آفرید، نوعی اخلاقیات جدید، گونه‌ای روشنفکری نوین که بتواند جایگزین موهوم‌پرستی و شهوت دستیابی به ماوراءالطبیعه شود.

شبح پوچ‌گرایی به اروپا خزیده است. استدلال کردید که داروین خدا را از اعتبار انداخت، و ما همان‌طور که زمانی خدا را آفریده‌ایم، اینک او را کشته‌ایم و حال نمی‌دانیم بدون اساطیر مذهبی‌مان چگونه سر کنیم.

«من نمی‌توانم ناامیدی را درمان کنم، دکتر برویر. من در آن غور می‌کنم. ناامیدی بهایی است که فرد برای خودآگاهی می‌پردازد.»

انسان حتی در برابر فراموش‌کاری‌هایش نیز مسئول است.

زمانِ خطورِ فکرِ نوظهورْ بهترین زمانِ صحبت دربارهٔ آن است.

کلام نیچه سرعت گرفته بود. «به نظر می‌رسد از صحبتم متعجب شده‌اید. این‌طور نیست؟ شاید به کسانی می‌اندیشید که به آنان عشق می‌ورزید. بیشتر غور کنید تا دریابید که آن‌ها را دوست ندارید: آنچه دوست می‌دارید، حس مطبوعی است که از عشق ورزیدن به آن‌ها در شما ایجاد می‌شود! شما اشتیاق را دوست دارید، نه کسی را که اشتیاق برمی‌انگیزد. اکنون می‌توانم دوباره سؤال کنم که چرا می‌خواهید به من خدمت کنید. دوباره می‌پرسم، دکتر برویر.»

شما همچنان اصرار دارید که انگیزه‌تان خدمت به من و کاستن از درد من است. این ادعاها هیچ ارتباطی با انگیزه‌های انسانی ندارند. این‌ها بخشی از طرز تفکر برده‌دارانه‌اند که با تبلیغات کشیش‌گونه و به‌شکلی هنرمندانه آراسته شده‌اند.

در انگیزه‌های خود غور کنید! درخواهید یافت که هیچ‌کس هرگز کاری را تنها به‌خاطر دیگران انجام نداده است. همهٔ اعمال ما خودمدارانه‌اند؛ هرکس تنها در خدمت خویش است؛ همه تنها به خود عشق می‌ورزند.

وقتی می‌گویید طبیب طبابت می‌کند، نانوا نان می‌پزد و هرکس در پی حرفهٔ خویش است، از انگیزهٔ افراد سخنی به میان نمی‌آید: این‌ها که گفتید یک عادت است. شما هوشیاری، انتخاب و علاقهٔ شخصی را از پاسخ خود حذف کردید. من این پاسخ را که هرکس به دنبال تأمین زندگی خویش است ترجیح می‌دهم. چون دست‌کم قابل‌درک‌تر است. هرکس به دنبال سیر کردن شکم خویش است. ولی شما از من پول درخواست نمی‌کنید.»

بنای روش فیلسوفانه، مانند هر روش علمی دیگری، بر ناباوری استوار است. همیشه بیشترین شکاکیت ممکن را حفظ می‌کنم و در حال حاضر هم شکاک هستم.

پژوهش پزشکی تفاوتی با پژوهش فلسفی ندارد: در هردو باید خطر کرد!

موفقیت من در نویسندگی به دلیل هوش و فضیلت زیاد به دست نیامده، بلکه ناشی از شجاعت و اشتیاقی است که موجب می‌شود خود را از آسایشی که تودهٔ مردم به دنبال آن‌اند آزاد کنم و با تمایلات قوی و شرارت‌بار رودررو شوم.

پژوهش و دانش از بی‌اعتقادی آغاز می‌شود و بی‌اعتقادی به‌خودی‌خود فشار می‌آفریند! تنها سرسختان و نیرومندان در برابرش تاب می‌آورند.

«من دربارهٔ پیروزی و غلبه بر بیماری صحبت می‌کنم. ولی درمورد انتخابش مطمئن نیستم؛ شاید فرد بتواند بیماری‌اش را برگزیند. بستگی دارد آن فرد که باشد. روح همچون یک جوهر منفرد عمل نمی‌کند. بخش‌هایی از ذهن ما به طور مستقل کار می‌کند. شاید "من" و بدنم برای ذهنم توطئه‌ای چیده باشیم. می‌دانید که ذهن شیفتهٔ کوچه‌پس‌کوچه‌ها و روزن‌هاست.»

نیچه بار دیگر همهٔ محاسباتش را به‌هم‌ریخته بود. سفیدْ سیاه است و خوبْ بد. میگرنِ عذاب‌دهندهٔ او یک موهبت است.

بله، من باید بیماری‌ام را تقدیس کنم، زیرا تمرینی است برای تن‌دردادن به رنج وجود.